Önce “Kruvaziyer mi? “Cruisezillas” mı?” başlıklı yazımız yayımlandı EgedeSonsöz’de, sonra da “Turist ve inşaat istemeyen Egeli Belediye Başkanı!” … Santorini Belediye Başkanı’nın haklı tepkisini okuyan dostlar başka “overturizm” haberleri de gönderdiler, hepsini değerlendireceğim.

Bazı dostlar da “neden aşırı uçuşlara ve özel jetlerin yaktığı karbon dioksite dikkat çekmiyorsun?” diye sordular.

Bugün turizmin başka bir canavarı olan aşırı uçuşlara dikkat çekelim öyleyse. İki yıl önce önemli bir gelişme olmuştu. Hollanda Kraliyet Havayolu Şirketi KLM’ninreklamları mahkeme kararı ile ‘Yanıltıcı’ bulunmuş ve şirket “yeşil aklama” ile suçlanmıştı… Dava, 2022’de, havayolunun 100. yıl dönümünü kutlamak için düzenlenen bir kampanya nedeniyle KLM’yi yeşil aklama yapmakla suçlayan çevre grubu FossilFree tarafından açılmıştı. Sonuçta Hollandamahkemesi KLM’nin şirketin çevresel imajını iyileştirmeyi amaçlayan kampanyasının müşteriler için “yanıltıcı” olduğuna karar vermişti. KLM’nin 100. yıl dönümünü kutlamak için 2019’da başlatılan “Sorumlu Uçun” kampanyası, havayolları, ortaklar, müşteriler ve çalışanlar dahil havacılıktaki paydaşları “sektör için sürdürülebilir çözümler geliştirmek için güçlerini birleştirmeye” çağırıyordu.

KLM şöyle demişti reklamında: “Sadece bir reklam kampanyasından çok daha fazlası olan bu girişim, hem karar vericileri (sektörde ve ötesinde) hem de tüketicileri havacılığı daha sürdürülebilir hale getirmek için KLM’ye katılmaya davet ediyor. Yeni bir zihniyeti simgeliyor: Hepimizin gezegenimiz için sahip olmamız gereken sorumluluk. KLM’nin açılmasını ve tüm paydaşlara ulaşmasını sağladı. Sürdürülebilirlik bilgisini, araçlarını ve en iyi uygulamalarını (CO2 telafi aracı gibi) ücretsiz olarak paylaşmak. Herkesi katkıda bulunmaya teşvik etmek.”

2019’da okuduğumda “bravo!” demiştim KLM için ama işin aslı öyle değilmiş.

Temmuz 2022’de Hollandalı çevre grubu FossilFree, havayolu endüstrisinin yeşil aklama eylemlerine karşı ilk yasal dava olan KLM’ye karşı çığır açıcı bir dava açtı ve KLM’nin reklamlarını “yanıltıcı” olarak nitelendirdi. Gruba göre kampanya, havayolunun iklim değişikliğiyle aktif olarak mücadele ettiği izlenimini verirken, aslında hava trafiğini artırma planları krizi daha da kötüleştirecekti. Dava ayrıca havayolunun karbon dengeleme stratejisine de değindi ve grubun iddiasına göre bu strateji, müşterileri, yeniden ormanlandırma projelerini veya havayolunun küçük miktarlarda biyoyakıt satın alma maliyetlerini destekleyerek uçuşlarının emisyonlarını telafi edebileceklerini düşünmeye yönlendirdi.

Mahkeme kararında havayolunun reklamlarını “yanıltıcı ve bu nedenle yasadışı” olarak nitelendirdi ve “Sürdürülebilir Havacılık Yakıtı ve yeniden ormanlandırma gibi önlemlerin etkisine dair aşırı pembe bir tablo” çizdikleri yazıyor. Ayrıca karada “Bu önlemler olumsuz çevresel yönleri yalnızca marjinal olarak azaltıyor ve KLM ile uçmanın sürdürülebilir olduğu yönünde yanlış bir izlenim veriyor”yazıldı.

FossilFree, bu kararı “büyük kirleticilerin yeşil aklama eylemlerine karşı tarihi bir zafer” olarak selamladı: “Bu karar, yeşil aklamaya karşı mücadelede çığır açıcı bir zaferdir. KLM’nin“yeşil” pazarlaması, iklim krizi konusunda endişeli olsanız bile, gezegene zarar vermediğinizden emin bir şekilde uçağa binebileceğinize dair yersiz bir güven yaratıyor. Hâkim, bu zararlı stratejiye son verdi…”

Davayı destekleyen çevreci yardım kuruluşu ClientEarth, kararın “sadece havacılık sektörü için değil, küresel iklim hedeflerine bağlıymış gibi görünen ancak gezegenimizi kirletmeye devam etmeyi planlayan tüm şirketler için büyük sonuçları olacağını” söylüyor.

Her zamanki gibi iş mahkeme kararından çok tüketici bilincinde.

Karşımıza çıkan her “sürdürülebilir” reklama önce inanmayacağız, “acaba bir yeşil aklama var mı?” diye şüphe edeceğiz.

Gelelim uçuşların verdiği çevre zararlarına:

Uçaklarla gerçekleşen “overturizm” (aşırı turizm), çevreye birçok farklı şekilde zarar veriyor. Sıralayalım:

Karbon Emisyonları: Uçaklar, yüksek miktarda karbondioksit (CO2) ve diğer sera gazları yayarak iklim değişikliğine katkıda bulunuyor. Hava yolculuğu, bireysel karbon ayak izinin önemli bir bölümünü oluşturuyor. Özellikle uzun mesafeli uçuşlar, çok büyük miktarda yakıt tüketir ve atmosfere zararlı gazlar salar.

Hava Kirliliği: Uçaklar, sadece CO2 değil, aynı zamanda azot oksitler (NOx), su buharı ve partikül maddeler gibi diğer kirleticileri de atmosfere bırakır. Bu kirleticiler, troposferde ve stratosferde hava kirliliğine neden olabilir ve ozon tabakasına zarar verebilir.

Gürültü Kirliliği: Havalimanlarının çevresindeki bölgelerde yaşayan insanlar için uçak gürültüsü önemli bir sorundur. Gürültü kirliliği, uyku bozuklukları, stres ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. Doğal yaşam alanlarında yaşayan hayvanlar da bu gürültüden olumsuz etkilenebilir.

Ekosistem Üzerindeki Baskı: Popüler turistik destinasyonlarda uçak yolculuğu nedeniyle artan turist sayısı, yerel ekosistemler üzerinde baskı yaratabilir. Örneğin, hassas doğal alanlar aşırı ziyaretçi sayısı nedeniyle tahrip olabilir, yaban hayatı rahatsız edilebilir ve su kaynakları kirlenebilir.

Atık Üretimi: Turizmle ilişkili hava yolculuğu, genellikle fazla miktarda plastik ve diğer tür atıkların üretimine neden olur. Tek kullanımlık ürünler, yiyecek ve içecek paketleri, plastik şişeler gibi ürünler, doğada uzun süre çözünmeyen atıklar oluşturur.

Enerji Tüketimi: Uçaklar, çok yüksek miktarda enerji tüketen taşıma araçlarıdır. Uçak yakıtı üretimi ve tedariki de çevresel zararlar yaratır. Bu süreçler sırasında fosil yakıt tüketilir ve rafinasyon süreçlerinde çeşitli kirleticiler atmosfere salınır.

Bu çevresel zararları azaltmak için sürdürülebilir turizm uygulamaları, karbon dengeleme programları ve çevre dostu ulaşım yöntemlerine yönelmek önemli. Ayrıca, seyahatlerin daha verimli planlanması ve kısa mesafelerde alternatif ulaşım yöntemlerinin tercih edilmesi de çevresel etkileri azaltabilir.

Bir büyük sıkıntı da özel jetlerde:Özel jetler, genellikle daha az sayıda yolcu taşıdığı için kişi başına düşen karbon emisyonu oranı çok daha yüksek. Ticari uçaklar, genellikle yüzlerce yolcu taşıyabilirken, özel jetler genellikle birkaç yolcu için kullanılır. Aynı mesafeyi kat eden özel bir jet, kişi başına ticari bir uçaktan çok daha fazla karbon emisyonu üretir.

Özel jetler, boyutları ve motorlarının tasarımı nedeniyle daha yüksek yakıt tüketimine sahip. Özel jetler, genellikle kısa mesafeli uçuşlar için kullanılır ve bu tür uçuşlar daha fazla yakıt tüketir. Özellikle kalkış ve iniş sırasında uçakların yakıt tüketimi çok yüksektir. Özel jetlerin sık sık kısa mesafelerde kullanılması, toplam emisyonları artırır.

Boş Uçuşlar (DeadheadFlights) en büyük sorun… Özel jetlerin işletilmesi sırasında “boş uçuş” denilen uçuşlar da oldukça yaygındır. Örneğin, bir jet bir müşteriyi belirli bir noktaya bırakabilir ve daha sonra başka bir yolcu almak veya başlangıç noktasına dönmek için boş olarak uçabilir. Bu tür uçuşlar, gereksiz karbon emisyonlarına ve çevresel zarara yol açar.

Uçarken daha dikkatli olmak, uçak bileti alırken biraz daha düşünmek gerek de dinleyen kim?