Dünyada yaşama geçirilen tarım politikaları ile aile işgücü temelli küçük ve orta ölçekli işletmelerle gerçekleştirilen aile çiftçiliği yok edilmeğe çalışılıyor.

Onların yerine tekelci gıda ve tarım şirketleri tarafından, endüstriyel tarım, bir başka deyişle büyük dev işletmelerle yapılan şirket tarımcılığı ve sözleşmeli tarım modeli öne çıkarılmak isteniyor.

Bu modelle bir yandan endüstriyel tohum, ilaç ve kimyasal gübre gibi girdilere sürekli pazar yaratıyorlar, bir yandan da kendilerine bağlanan büyük tarımsal işletmelerin ürünlerini işleyip pazarlıyorlar. Aynı zamanda, çok uluslu şirketlerin gelişmekte olan ülkeleri toplumsal ve siyasal açıdan kolaylıkla denetlenmelerine de olanak sağlanıyor.

Burada sorulması gereken bir soru da şu; aile işgücü temelli küçük ve orta ölçekli işletmelerle yapılan, bir başka deyişle köylülüğün tasfiyesi ile açıkta kalacak yaklaşık üç milyar dolayında insana, kentlerde iş var mı?

Bu soruya kimi düşünürler şöyle cevap  veriyor:

“…Elli yıllık bir zaman dilimi içinde (dünyada), yılda yüzde 7’lik sürekli bir büyüme hızı gibi hayalci bir hipotez gerçekleşse bile, bu rezervin (yani kentlere gelen üç milyar insanın) üçte birini bile emmeyi beceremez. Yani kapitalizmin doğası gereği, köylü sorununu çözemez ve ortaya koyduğu tek perspektif, gecekondulaşmış bir dünya ve beş milyar fazla insandır.”

Genel bir yaklaşımla Batı’nın da,özellikle üçüncü dünya ülkelinde dayatmaya çalıştığı model ise  şirket tarımcılığı ve  de aile işgücü temelli küçük ve orta ölçekli işletmelerin tasfiyesi.

Türkiye gibi ülkelerde de,  benzer toplumsal sorun yaşanmakta.İşin bu yanı ihmal edildiği için kırlar boşalmakta, kentlere gelen insanlara sanayi ve hizmetler sektöründe yeterli  iş yaratılmadığı için işsizlik ve yoksulluk artmakta.

“Tarımda Küçük İşletme Kalmasın” diyenler bütün bunları düşünmek zorundadır.

 Tarımdaki Küçük İşletmeler, Tarımın Zaafı Değildir!

Türkiye’de de benzer  algılar yaratılmaya çalışılıyor.Kimi kanallarda tarım şirketlerinin  ve özellikle büyük süt sığırı işletmelerinin sahipleri daha fazla üretim ve verimliliğin büyük işletmelerle sağlanacağını dile getiriyorlar.

Tarımla doğrudan ilgisiz iyi niyetli kişiler ve hatta mürekkep yalamış kimi okumuşlar bile bu yaklaşımı paylaşıyorlar.Türkiye’de tarımsal sorunlarının nedenini “aile işgücü temelli küçük ve orta ölçekli işletmelere "ne bağlıyorlar.

Bu yaklaşımın sorgulanması gerekiyor.

Aslında, Türkiye’nin tarımda en büyük zaafı, ülkesel anlamda bir tarım politikası olmayışından kaynaklanıyor. İkinci zaafı, çiftçi örgütlerinin güçsüzlüğü. Bu bağlamda tarımın zaafı küçüklüğünden değil, ekonomik olarak örgütlenmenin neredeyse olmayışından ileri geliyor.

Bu kapsamda dev tarımsal işletmeler ile aile çiftçiliği arasında yapılan karşılaştırmalarda, verimlilik katsayısını öne çıkaranlar var.

Bununla birlikte uzmanlar, işletmelerin verimlilik açısından karşılaştırılmasında, salt işçiliği dikkate alan verimlilik katsayısı yerine,  toplam etmen verimliliğinin dikkate alınması gerekliliğini dile getiriyorlar.

Toplam etmen verimliliği ise katma değer ya da net gelirin sosyal fırsat maliyetleri ile değerlendirilmiş olan üretim etmenlerinin toplamına bölünmesiyle bulunuyor. Gelişmekte olan ülkelerde emek daha bol, dolayısıyla fırsat maliyeti daha düşük olmasına ek olarak toprak ve sermayede daha düşük maliyetli. Bu nedenle küçük işletmeler daha yüksek bir toplam verimliliğe sahip olmaktadırlar.

Diğer yandan küçük işletmelerin ölçek sorununun, kamu yatırım ve hizmetlerinin sağlanması ve kooperatifleşme ile aşılabileceğinin bilinmesi gerekiyor. Örneğin, devlet sulama tesisleri, girdilerin tamamında desteklemeler, yine girdi ve çıktıların değerlendirilmesinde kooperatifleşme, ortak makine parkları gibi.

Avrupa’da tarımda işletme  ölçeğini biliyor muyuz?

İşletme ölçeği ile süt sığırcılığı konusunda iki anımsatma yaparak yazımı bitireceğim.

Bunlardan birincisi AB’ de işletme büyüklüğü ile bilgilerin saptırılması.

Bu konuda bir art niyet olduğu görülmektedir. AB’de dev işletmeler yaygın değildir.

Örneğin süt inekçiliği açısından büyük işletme olarak kabul edilen 100 baş ve üzeri işletmelerin payı Fransa’da yüzde 1, İtalya’da yüzde 4, Almanya’da yüzde 3,8, Polonya’da binde 1’dir. Bu ülkelerde de aile işletmeleri egemendir. Sorunlarını, kooperatifleşme ile çözmüşlerdir.

Türkiye’ye gelince.

Türkiye tarım işletmelerinin büyük bir çoğunluğu, bu kapsamda sığır yetiştiriciliğinin de küçük ve orta ölçekli köylü işletmelerinde yapılıyor.

TÜİK verilerine göre, büyükbaş hayvancılık sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin  yüzde 83,7’sinin 20’den daha az hayvanı var.

Sonuç olarak Türkiye, şirket tarımcığı ile  gıda yeterliliğini sağlayamıyor.

Bu kapsamda kitlelerin yönlendirilmesi de doğru değil.

Türkiye tarımına verilecek yön; tarım işletmelerimizin  büyük bir çoğunluğunu oluşturan aile işgücü  temelli küçük ve orta ölçekli köylü işletmeleri için çözümlerdir.

Bir tespit daha yapalım.

Türkiye’de süt sığırcılığında kriz olduğunda kapananlar önce büyük işletmeler olmaktadır. Köylü işletmeleri, hayvan sayıları azalmakla birlikte, varlıklarını devam ettirmeye çalışmaktadır.