Artık eylem zamanı!

BASİFED Başkanı, TÜRKONFED Başkan Yardımcısı ve Kemeraltı için kurulmuş TARKEM’in İcra Kurulu Başkanı Sıtkı Şükürer. Gönül Soyoğul, İzmir’in bu ezber bozan ismiyle sohbete Kemeraltı’ndan başladı, son günlerin sık konuşulan sohbetleriyle devam etti. EXPO’dan oda ve borsa seçimlerine, yerel seçimlerden Kürt meselesine kadar, yeni/alışılmadık sözler… Bu sohbette.

Bu, esas itibariyle kamunun işidir. Sayın Aziz Başkan'la konuştuğumuzda, sağ olsun, 'Siz ortaklarınızla neticede itibariyle anonim şirketsiniz. Ticari gayeyle birtakım sermayeler topladınız. Siz bu paraların tamamını bu nevi bir stratejik plana sarf etmeyin. Kamu olarak, belediye olarak biz yapalım' yaklaşımı gösteriyor. Bu yaklaşım da doğrudur, saygı değerdir. Ama ben 'Artık eylem zamanıdır' sözünden hareketle ve belediyenin kamu prosedürleri gereği bunu yapmasının birkaç yılı bulabileceği endişesiyle 'Bir an önce yola çıkalım, bunu TARKEM üstlensin' diye düşünenlerin yanlısıyım…

SOYOÐUL: Bu noktada Aziz Bey'in bir önerisi vardı, 'Burada bir yarışma açalım' diye… Yani 'Nasıl bir Kemeraltı hayal ediyoruz' ekseninde… Siz bunu da biz yapalım mı diyorsunuz?



ŞÜKÜRER: Şimdi elimizdeki envanterin, elimizdeki değerin ne olup/olmadığı detaylı bir şekilde ortaya çıkmadan böyle bir konsept yarışması açmak bence biraz erken… Bizim TARKEM olarak düşüncemiz bu stratejik planın evvel emirde yapılıyor olması… Birinci adım bu… Ondan sonra hadise derinleştirilebilir ama eksik olan budur…

SOYOÐUL: Yapmak istediğiniz öncelikli olarak Kemeraltı'nın önemli binalarının restorasyonu… Önemli derken, mesela bir Kızlarağası Hanı… Bir zamanlar hiç kimsenin bilmediği bir harabeydi ama şu anda muhteşem canlı, her daim yaşayan bir mekana dönüştü. Bu örnekteki belli binaların onarımı ve yeniden hayata kazandırılması mı? Bunu biraz açın istiyorum.

ŞÜKÜRER: Bakın, şimdi TARKEM bir anonim şirket ama biz şirketi kurarken tüm ortaklarımıza şirket ana sözleşmesi dışında ayrıca bir taahhütname imzalattık. Dedik ki, 'TARKEM sosyal sorumluluk yönü olan bir ticari projedir.' Ama ticari de bir projedir, bir vakıf değildir, bir sivil toplum kuruluş değildir vs… Günün sonunda tabiî ki ortaklarına duyduğu sorumluluk gereği para kazanma kaygısını da içinde barındıracak. Biz TARKEM'i bu yapı içerisinde bu esasa göre oluşturduk. Hep şunu düşündük ve ısrarla vurguladık: TARKEM Kemeraltı'na ticari olarak ilgi duyuyorsa Kemeraltı'nın tarihi ve kültürel yapısı, içinde bulunan 8 bin esnafı, bu projenin ticari hale gelmesindeki en önemli faktördür. Yani bu proje ticari olacaksa buradaki 8 bin esnaf, bizim öncelikli olarak korumamız gereken bir değerdir. Bu yönü itibariyle TARKEM ve Kemeraltı esnafı arasında asla bir çelişki ya da benzeri durum yoktur. Biz onlar üzerinden, onları sahiplenerek, onları derinleştirerek bu projeyi ancak ticarileştirebiliriz.

Bunun yanı sıra şu anda en fazla heyecanlandığımız projelerden bir tanesi… Kemeraltı'nda çok sayıda sinagog var. Bu sinagogların bir kaçı faal ama bir kısmı da aynı şekilde yıkılmaya terk edilmiş durumda… Tarihlerine baktığınız vakit bazıları Bizans dönemine kadar gidiyor. Bu o kadar önemli ki, biraz çabayla Meryem Ana efekti yaratacak kadar önemli bir değer var. Kemeraltı içerisinde bir Yahudi Mahallesi'nin oluşturulması… Bir takım mülkiyet problemleri vardı ama Musevi Cemaati yetkilileriyle konuşularak o problemler de büyük ölçüde halledildi, kısa sürede halledilecek bir iki pürüz var sadece… Çok rahat bir iş ortamı yaratabileceğimizi karşılıklı olarak birbirimize teyit ettik. Bunun mesela tipik örneklerinden bir tanesi Prag'dadır. Prag'da 2012 rakamlarına baktım, Yahudi Mahallesi'ni 750 bin biletli insan gezmiş. Kemeraltı'ndaki sinagoglar bölgesi tarihi açıdan Prag'dakinden çok daha da önemli… Dolayısıyla bunun dünya ölçeğinde son derece ilgi çekici bir hali var. Tabiî ki hadise bununla sınırlı kalmayacaktır. Gastronomi merkezleri, kafeler yaparak hatta turistleri cezp edecek dünya çapında bir iki markayı monte ederek o bölgeyi ciddi bir cazibe merkezi yapabiliriz. Bu noktaya mesafe olarak çok da uzak değiliz. Bu işle ilgili mülkün sahipleri, biz, un, yağ, şeker, her şey var. Olay bir biçimde planlayıp helvayı karmak.
Yine hep Kemeraltı için bir şeyler yapmayı hayal ettiğimizde, kendi hayal gücümüzün ötesinde 'Bu işleri benzer yerlerde başaranlar ne yapmışlar?' diye bakıp onlardan kopya çekmeye gayret ediyoruz. Mesela bu tip yerlerde, hayal ediyorum… Tabi bu Sayın Belediye Başkanımız ile veya ilgili kamu birimleriyle mutabakat sonunda hasıl olabilecek bir şey… Konak Pier'den başlayıp Kadifekale'yi kadar uzanan bir teleferik çok enteresan olabilir. Teleferiğin ulaştığı yerde bir ticari alan… İşte ister üç yıldızlı restoranlar olabilir veya şuan İstanbul'da popüler restoranların geldiği, yine minik bir camiinin yanında kilisenin ya da sinagogun bulunduğu ve bunun kent siluetine katkı sağladığı vs… Üzerinde durduğumuz bir proje de bu…
TARKEM mütevazı sermayelerle kuruldu. Ortak başına 20'şer bin lira planladık. Bu bahsettiğimiz içi,n dişin kavuğuna yetecek hadiseler değil ama ortaklarımız Kemeraltı'nın geleceğine çok inanıyor. Bazı ortaklarımız bu konudaki limitlerini söylediklerinde benim bile dudaklarım uçukluyor. Kaldı ki ortaklar arasında İzmirlilerin dışında bu işi profesyonelce yapan isimler var. Mesela İstanbul'daki İstinye Park'ın sahipleri Zafer Kurşun ve Zafer Yıldırım… Onlar da bu işin muazzam bir ticari projeye dönüşebileceğinin farkındalar…
Yine Kemeraltı'ndaki esnaf değerlerini koruyarak ama boş olan yerlere de üst ve orta gelir grubuna sahip insanların ilgi ve alakasını çekebilecek unsurları nasıl monte edebileceğimiz konusunda profesyonel kuruluşlarla konuştuk. Mesela bu konuda müşteri gurusu olarak tanınan Avi Aklaş Bey var… 'İşimi-gücümü bırakıp bu işe konsantre olurum' dedi… O ve onun gibi profesyonellerle bizim ilgimiz, bilgimiz ve heyecanımız birleşecek, doğru bir tarif içerisinde birden fazla projeyle yola çıkılacak.

SOYOÐUL: Peki bu projeler zinciri aşağı yukarı ne zaman gözümüzün önüne bir şeyleri getirir? Zihninizdeki süre nedir?

ŞÜKÜRER: Gerçekçi olmak lazım… Dünyadaki örneklerine baktığımızda bu iş öyle bugünden yarına bir iş değil… Belki ağır ağır 20 yıla tamamlanacak olan bir proje… Biz TARKEM olarak belki Kemeraltı'nın yüzde 2'sine, 3'üne yeteceğiz. Ama bu bir ateşleyicidir. Bunun arkasından Türkiye'nin ve dünyanın her yerinden insanlar ilgi duyacaktır. Hani köprüye yaklaşınca köprü trafiği hızlanır ya, o misal… Çok öteye gitmeyin, işte Alaçatı… Çok daha mikro ölçekte belki ama bunun örneği… 10-15 yıl önce Alaçatı neydi, şimdi ne? Şu anda İzmir ve Ege dışından pek çok yatırımcıya ev sahipliği yapıyor. Birbirinden güzel mekanlar açılıyor. Bir anda ne noktalara geldi. Bu işte böyle bir süreçtir.

SOYOÐUL: Bu noktada esnafın kaygıları olabilir, dükkanının elinden gideceğini düşünebilir. Bu duruma ne derece vakıfsınız? Bu konuda ne yapıyorsunuz?



ŞÜKÜRER: Şüphesiz böyle bir algı varsa bu bizim hatamız… Demek ki niyetimizi ve samimiyetimizi oradaki insanlara geçirememişiz… Ama şunu da söyleyeyim, çok kötü niyetli bir yaklaşım içinde oluyor olsanız bile, zaten insanların elinden dükkanlarını alamazsınız. Israrla vurguluyorum, o sihirli ve sürprizli yapı, o esnafların ürettikleri ve sattıkları hadiselerdir Kemeraltı'nı değerli kılan… Her ticari proje rasyonel olmak zorunda, kimse kendi bacağına kurşun sıkmaz. Kemeraltı'nın değeri, o esnaflarla birlikte var. Dolayısıyla bizim bu işteki hukuki olmasa da fiili anlamda hukuki ortaklarımızdan daha önemli ortaklarımız, partnerlerimizdir. Kemeraltı esnafıyla hiçbir noktada ayrılacağımızı, ayrı düşüneceğimizi zannetmiyorum. Kaldı ki Kemeraltı'nda epey kıyamet boş yer var. Biraz önce bahsettik, Kızlarağası Hanı'nın arkasında Çakaloğlu Hanı var. O han şu anda herhangi bir esnafın işgal ettiği bir yer değil… Oranın bu bahsettiğimiz hayallerimize uygun şekilde restorasyonu ve ticari hayata dahil edilmesi, birinci planda o civardaki esnafın işlerinin artması anlamına gelir. Bizim de ilk etaptan son etaba kadar yaklaşımlarımız, çok sayıdaki boş yerin rehabilitesidir. Dolayısıyla Kemeraltı'nın o güzellikleri, sürprizleri içerisinde parça parça konumlanarak o yerleri biraz daha renklendirme amacı içerisinde olacağız, yani menfaatler ortak…

SOYOÐUL: Siz saymadınız ama TARKEM'in ortakları arasında İzmir'in bugüne kadar yaptıkları hep kabul görmüş isimler var. Yani aralarında Selçuk Yaşar da var, Lucien Arkas da var, Eczabaşı ailesi var, Büyükşehir Belediyesi, CHP ve AK Parti Milletvekilleri var. Hakikaten çok değişik bakış açıları olan ortakları var. Bu İzmir'de son zamanlarda pek de görülmeyen bir şey… Bir sinerji var burada, bir ideal etrafında birleşme var. Bu İzmir adına bana biraz umut verdi. 'Demek ki İzmir'de de bir birliktelik olabiliyormuş' dedirtti. Bunun sihri ne?

ŞÜKÜRER: Hayat İzmir'e dair bir takım şeyleri dayatma noktasına geldi. 2013 yılı itibariyle İzmir'e baktığımızda, rüzgarı arkasına aldı. Türkiye'nin biraz da büyümesine paralel olarak, Türkiye'ye baktığınızda artık 750-800 milyar dolarlık bir milli geliri var. Bu yapı içerisinde artık birden fazla ekonomik metropol, bu ülke hayatına dahil olacak. Sadece İstanbul'la bu işlerin yürümesi mümkün değil… Hele hele hükümetin 2023 vizyonu gerçekleşirse ki; bu konuda ciddi tereddütlerim var ama, 2 trilyon dolarlık bir ülke, kişi başına 25 bin dolarlık bir gelirin olduğu bir ortam içerisinde birden fazla ekonomik metropol devreye girecek. 'İkinci aday kim?' dediğiniz vakit, hangi parametreden bakarsanız bakın en önemli aday İzmir… Nitekim bununla ilgili bir takım çalışmalar başladı. EXPO'yu da bu cümleden hareketle değerlendirebilirsiniz, İstanbul-İzmir otoyolunu değerlendirebilirsiniz, Körfez'in temizlenmesini ve hızlı tren projesini de bu kapsamda düşünebilirsiniz, Bayraklı'nın 3-5 sene sonra bir Manhattan halini alacak olmasını yani gökdelenler projesini de bu çerçevede değerlendirebilirsiniz. İzmir artık ülke ve dünya ülkelerinin radarına girmiş bir kent… Dolayısıyla İzmir'e dönük benim beklentilerim üstelik de kısa döneme yönelik olarak, çok değil bir 5-10 yıl sonra, çok farklı bir İzmir kompozisyonuyla karşılaşabileceğimiz yönünde… Yine Alaçatı örneğine dönelim. 15 yıl önce Alaçatı neydi, şimdi ne? Müthiş bir ölçek bir farkı var ama aynı şeyleri de İzmir için 15-20 yıl sonra görüyor ve konuşuyor olacağız.

Bunun yanı sıra bizim şüphesiz cumhuriyet yapılanmamız aşırı merkeziyetçi… Bu Kürt meselesinde bağımsız olarak hepimizin her ortamda dile getirdiği bir hadise… Yeni Anayasa çalışmalarıyla birlikte daha adil bir merkeziyetçi bir yapılanmayla bunu tabi ayrı bir özerklik noktasına getirmeden çözümleniyor olması lazım. Tahmin ediyorum her taraf bu parametreler etrafında uzlaşmaya yakın gibi duruyor. Tabi süreç içerisinde her türlü provokasyondan kendimizi iyi sakınmalıyız. Paris infazı ve benzeri bu süreci baltalama amaçlı olaylar, suikastlar olabilir. Bunlardan etkilenmeden, doğru bellediğimiz uzlaştığımız kalıcı bir çözüme yoğunlaşmalıyız. Mutlaka ama mutlaka bitmeli bu mesele…

SOYOÐUL: Bu konuyla ilgili Ertuğrul Özkök'ün bir Türk hassasiyeti vurgusu var. Kürtlerin hassasiyetinin düşünülmesi gerekilirken sorunun aynı zamanda bir Türk sorunu olduğunun da unutulmaması yönünde… Bu konuda ne düşünüyorsunuz?

ŞÜKÜRER: Hemen çok kısa şunu söyleyeyim. Ben bu konuda Ertuğrul Özkök'ün yaklaşımına hiçbir şekilde iştirak etmiyorum. Netice bir tarafta bir Kürt hassasiyeti meselesi var. Ha Kürt nedir, ne değildir, bunlar ayrı konu… Neticede bir Kürt, bir olgu var. Tüm coğrafyada 40 milyon civarında… Bu insanların kendi dilleri, kültürleri var. Türkiye'de 15 milyon civarında… Türkiye 75 milyon olduğuna göre geriye kalan tırnak içerisinde 60 milyon Türk dediğimiz insanlar var. Bizim Türklük algımız Kürtlük algısı kadar hassas parametreler etrafında inşa edilmiş bir yapı değil. Biz Türklüğü bir arada yaşanan 36 ayrı etnisit yapıdan biçimlenmiş ama Türk dili ortak paydasında buluşmuş 60 milyon insanız. Bizim Kürt hassasiyeti ölçüsünde bir Türk hassasiyetimiz olduğunu düşünmüyorum. Hatta ötesinde Kürtler üzerinden Türkiye demokratikleşmeye başladığı vakit, o 60 milyon Türk dediğimiz topluluk kendi içerisinde unutturulmaya yüz tutmuş kültürel değerlerin yeniden tohumlandığı ve filizlendirildiği bir süreci yaşayacağımızı düşünüyorum. Bunun da çok iyi bir şey olduğunu düşünüyorum. Çünkü farklılıkların zenginlik olduğu bir varsayım üzerine bu cümleyi sarf ediyorum. Bir Tatar'ın, bir Çerkez'in, bir Boşnak'ın kendi dilini ve kültürü daha ön planda lanse ettiği 75 milyonluk Türkiye'nin 21.yüzyıla yakışan, çok daha anlamlı, çok daha önemli bir Türkiye olduğunun farkındayım, inancındayım. Bu cümleden hareketle, o denli bir katı Türk milliyetçiliğinin altyapısının bu ülkede olmadığı düşünenlerdenim. Tabi ki marjinallerin sesi çok çıkar. Marjinalleri genele teşhir etmiyor olmak lazım… İzmir, diyelim bu konularda en hassas, İzmir'in 10 ayrı yerinde ortalama bir sondaj yapın… Onların nerelerden geldikleri, ne konuştukları, neyin hasretini çektiklerini gördüğünüzde, yaşadığınızda bu dediğim çok anlaşılır diye düşünüyorum.