Odalardan 'Çeşme' göndermesi: Ekmek yoksa golf oyna!

Oktay GÜÇTEKİN / EGEDESONSÖZ - Geçtiğimiz haftalarda Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un İzmir'e gelerek sunumunu gerçekleştirdiği ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile ilan edilen “Çeşme Kültür ve Turizm Bölgesi” planlama süreci devam ederken açılan davada bilirkişi raporu açıklanmıştı.

BİLİRKİŞİ 'KAMU YARARI YOK' DEMİŞTİ
TMMOB, İzmir Barosu, İzmir Tabip Odası ve EGEÇEP gibi sivil toplum kuruluşları ve vatandaşların da başvurusuyla açılan dava sonucunda Danıştay 6. Dairesi tarafından görevlendirilen bilirkişi heyeti, 18 ayrı maddeye dikkat çekerken, projenin planlama ilkelerine ve kamu yararına uygun olmadığının ifade etmişti.

Yayımlanan raporda “2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu'nun 3. maddesi ile Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ile Turizm Merkezlerinin Belirlenmesine ve ilanına İlişkin Yönetmelik uyarınca 12.02.2020 tarih ve 31037 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, İzmir Çeşme KTKGB'nin sınırlarının yeniden belirlenmesine ilişkin 11.02.2020 tarih ve 2103 sayılı Cumhurbaşkanı kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle Cumhurbaşkanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı aleyhine açılan davada; Kurulumuz, KTKGB alanının bütününü de gözeterek, dava konusu ekleme ile koruma alanları yanı sıra turizm kullanımlarına, dolayısıyla yapılaşmaya da açılmasına yol açacak olan sınır kararının, tarım ve orman alanları, doğal değerler (flora, fauna, ekosistemler) su kaynakları ve kültürel miras üzerinde yaratacağı olumsuz etkileri göz önüne alındığında, planlama ilkelerine ve kamu yararına uygun olmadığı görüşüne varmıştır. Karar yüce mahkememizindir" açıklamasında bulunmuştu.

TMMOB'DAN BİR TEPKİ DAHA
Süreç sonrası ise Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İzmir Şubesi, İzmir Mimarlar Odası binasında basın açıklaması düzenledi. Açıklamayı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İzmir Şubesi adına TMMOB İl Koordinasyon Kurulu Dönem Sekreteri Aykut Akdemir okurken, Akdemir'in hedefinde hem iktidar hem de yerel yönetimler vardı.

AKDEMİR: YARIMADA'NIN DAHA BÜYÜK BİR YAĞMAYA AÇILMASI İHTİMALİ…
Daha büyük bir yağmalamanın önü açıldığı iddiasını dile getiren Akdemir, "Çeşme Projesi yine gündemde… İlk adım, 'Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi'nin 2019 yılının Eylül ayında Resmi Gazete’de ilan edilmesi ile atılmıştı. Bu adımı, merkezi iktidar ile yerel yönetim temsilcilerinin bir araya geldiği bilgilendirme toplantıları izlemiş, arada bölgenin sınırları yeniden belirlenmişti. Toplantıların ev sahipliği ise bakanlık tarafından İzmir Ticaret Odası’na verilmişti. Bunun gerekçesi de Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un yakın zamanlı açıklamasında ortaya çıkacaktı: Proje “parsel parsel ihale edilecek”ti. Tüccarlıkta deneyim önemliydi ve sayın bakan, bunu en iyi kendinden biliyordu.  2020 yılında, “Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi” için ortada bir proje bile olmadığı, sadece okul kitaplarındaki turizm için yapılan tanımların hedeflendiği ortaya çıktı. İstihdam sağlanacaktı, turizm 12 aya çıkarılacaktı, film platoları ve golf sahaları ile uluslararası rakipler ile rekabet edilebilecek, sağlık turizmi ile de dünyaya sağlık dağıtılacaktı. Kamuoyunun ikna olması mümkün değildi ama bakanların, belediye başkanlarının, ticaret ve sanayi odalarının yöneticilerinin yüzü gülüyordu. Ne de olsa, yarımadanın daha büyük bir yağmaya açılması ihtimali bir kez dillendirilmişti" dedi.

HATİPLER DIŞINDA DEVLET OKULU BIRAKMAYANLAR…
Projeyi meşrulaştırmak için STK'ların davet edildiğini dile getiren de vurgu yapan Akdemi sözlerini şu ifadeler ile sürdürdü:

"Başlandı hazırlıklara… “Çeşme Projesi”ni meşrulaştırabilmek için, sürece üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları dâhil edildi. Yağmanın ve yıkımın boyutu örtülebilsin diye, rötuşlar öne çıkarıldı. Proje allanıp pullandı ve makyajlar yapıldı. 20 yıllık iktidarı boyunca, cumhuriyetin kazanımlarını yok etmek için uğraşanlar Çeşme projesinde, “Cumhuriyet Köyü” kurarken karşımıza çıktılar. İçten içe, cumhuriyetin sadece o köyde yaşamasını isteyenler, kurulacak olan o köye “Dinler Bahçesi” eklemeyi de unutmadılar. Ne de olsa, onlara göre pazarlanamayan bir cumhuriyet yaşayamazdı, nitelikli bir pazarlama için de dinin ticarete de alet edilmesi şarttı.  Eğitim sistemini yerle bir eden, Köy Enstitüleri dendiğinde kulaklarını tıkayanlar, ülkenin dört bir yanında eğitimi özelleştiren ve neredeyse İmam Hatipler dışında devlet okulu bırakmayanlar, Çeşme projesi içerisinde tarımı destekleyen “Green School” kuracaklarını açıkladılar. Bu okuldaki çocukların, doğayı ve ekosistem konusunda bilinçlendirileceğini eklediler. “İçerik hiçbir şey, biçim her şeydir” diyenler, Çeşme projesi ile hedef tahtasına konulan doğayı ve ekosistemi, maket haline getirip okulda korunabileceğine inanmamızı istediler."

DÜNYA TARİHİNE YENİ BİR YAKLAŞIM KAZANDIRDILAR
"Ülkemizde yağ kuyrukları oluşurken, doğalgaz ve elektrik faturaları ödenemez hale gelmişken, temel ihtiyaç maddelerindeki fiyat artışları takip edilemez durumdayken, projede yapılması hedeflenen, tüketeceği su miktarı Kutlu Aktaş Barajı'nın ortalama üretim kapasitesi düzeyinde olan 20 golf sahası için heyecan duymamazı beklediler. Böylece, dünya tarihine yeni bir yaklaşım kazandırdılar: “Ekmek yoksa golf oyna!”  Yetinmediler… Ülkemizin doktorlarına bilet kesip, ülke dışına yollamak isteyenler, Çeşme Projesi kapsamında, sağlık turizmi amaçlı sağlık köyü kurulmasından söz ettiler. Proje sonrasında, “Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi”ne halkımızdan kimsenin giremeyeceğini, “parsel parsel” ihale edilecek alanlar sonrasında ülkemize ait bir toprak kalmayacağını düşünmüş olmalılar ki, utanmak ne kelime, bunda bir çelişki görmediler. Herhalde Çeşme projesindeki hastanelerde çalışan doktorlar, ülke dışında çalışıyor kabul edilebilirdi onlar için."

ÇEŞME PROJESİ DERHAL İPTAL EDİLMELİDİR
"Ne yazık ki, Çeşme projesinde, her şey, burada aktarıldığı gibi oluyor. Eksiği var, fazlası yok! Cümlelerimizin içerdiği ironi, trajedi ve komedi, tam da bu yüzden. Ülkemizin mesleki birikimini temsil eden meslek kuruluşlarının, böyle bir metni kaleme almasının nedeni de, maruz kaldığımız bu “gerçeklik.”  Geçen hafta içerisinde davacısı olduğumuz hukuki sürece ilişkin Bilirkişi Raporu; TMMOB Raporumuzu ve kamuoyu bilgilendirmelerimizin haklılığını oybirliği ile ortaya koydu.  Başta merkezi ve yerel yönetimler  olmak üzere; projenin içerisinde bir şekilde yer alan herkese bir kez daha sesleniyoruz; Ortak akla inanan, ülkesine ve halkına karşı sorumluluk duyan herkesin, “Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi” sınırları hakkında açılan davada hazırlanan bilirkişi raporunda belirtilen gerçeklere göre;“doğal, kültürel ve tarihi değerlerin korunması gerektiğine, kısa erimli finansman sorunlarının giderilmesi amacı gerçekleştirilen arazi sunumlarının kamusal kaynak israfı olduğuna, doğanın tahribatının insanlığın yıkımı anlamına geleceğine, tüm üst ölçekli planlarda  ‘Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi’ ilan edilen alanın yapılaşmaya/kullanmaya/geliştirilmeye kesinlikle açılmaması gereken nitelikteki koruma alanları kapsamında kaldığı değerlendirmesine, projenin hazırlanmasında ciddi gerekçelere dayanmayan ‘gerekçe raporları’ oluşturulduğuna, proje alanının tamamının halka kapalı hale getirileceğine, yaşanacak doğa yıkımının geri döndürülemez olduğuna, proje sonucunda gelecek nüfusun su kaynaklarını ve alt yapıyı tamamen yetersiz bırakacağına, tarım topraklarının yok edildiği” yönündeki görüşlerimize hak vereceğine güvencimiz tamdır.  Bu hukuki süreçte sunulan bilirkişi raporunun ardından beklentimiz Yargının gecikmeksizin yürütmeyi durdurma kararı vermesidir.  Son 20 yılda rant uğruna ülkemizin çok değerli fabrikaları, çok değerli kamusal alanlarını satan ve ülkenin geleceğini ipotek altına alanlara sesleniyoruz. İzmirliler bu projenin yapılmaması için tek yürektir. Daha önceki örneklerden rant peşinde koşanların pes etmeyeceklerini, yasa ve yönetmelik değiştirmeye varacak cüretlerle bu projenin yapılmasının önünün açılmaya çalışılacağını biliyoruz. Bir kez daha belirtmek istiyoruz.  Halkın olanın halktan alınmasına da, doğanın tahrip edilmesine de izin verilmeyecektir.  Ne demişti, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, “Bu bir Çeşme projesi değil, Ege turizm merkezinin Çeşme etabı.” O halde, yapılacak olan da bellidir: Ege’yi de ülkemizi de yaşatmak için, Çeşme Projesi derhal iptal edilmelidir."

YÜCEL: BUNA İZİN VERMEMEK İÇİN BURADAYIZ
Açıklamalarda bulunun İzmir Barosu Başkanı Özkan Yücel ise, "Söylenecekler tükendi. Öyle şeyler yaşıyoruz ki… Daha dün zeytin alanlarını talanına yönelik yönetmelik çıkardılar. Korunması gereken alanlar için bir başka değişiklik yapıp orayı da madencilik faaliyetine açmaya çalışıyorlar ancak Çeşme, büyük bir projenin parçası. Doğanın tahrip edildiği, yok sayıldığı ve bir kez elinizden gittiğinde yerine koymanın mümkün olmadığı noktadayız. Bunu anlatmaya çalıştık uzun süredir. Ancak bunu gördük ki doğasına ve ülkesine sahip çıkan bilirkişiler varmış... Altyapıyı devlete yaptıracaksınız 49 yıllığına özele kiralayacaksınız ve oraları halka yasaklamış olacaksınız. Bunlar kamunun kaynakları ile yapılacak. Biz buna izin vermemek için buradayız" dedi.

ERLAT: RESMİ YAZIŞMA İLE BAŞBAKANIN SÖYLEMLERİ FARKLI
Avukat Ömer Erlat ise proje ile ilgili detayları paylaşan ve  yerel yönetimlerin resmi yazışma ile sözlü açıklamalarını kıyaslarken, "Önce alan ne o konuda bilgi sahibi olalım. Alan 16 bin hektarı kapsıyor. 16 bin hektarın 12 bin hektarı kara alanı, geri kalanı deniz yüzeyi. Bu alanın büyüklüğü dünyada 240 ülkeye ve bağımsız bölgenin 30 tanesinden daha fazla. Alan Çeşme İlçe İdare sınırlarının yüzde 75'ini kapsıyor. Alan Çeşme ilçesinde idare sınırlarında mevcut olan yapılaşmış bölgelerin dışında kalan tüm arazileri kapsıyor. Devletin hükmünde olan tüm araziler yani... Alanın yüzde 65'i doğal sit alanı. 12 bin hektarlık kara alanın 6 bin hektarı ile orman alanıdır. 12 bin hektarlık alanın yüzde 50'i Kutlu Akbaş Barajı'nın koruma alanında. 47 kilometre kıyısı bulunmaktadır. Kıyılar ise Akdeniz Foku koruma alanıdır. Nadir kuşların koruma alanıdır. Kesinlikle evrensel ölçülerde korunması gereken doğa parçalarıdır. Bu alanda ne yapılacak? Yapılacak şey; Kültür Bakanlığı yatırım ve işletmeler genel müdürlüğünde gerekçe raporu açıklanır. Bunun için kurumların görüşleri alınır. 20 tane golf sahası yapacaklar. Mega yat limanları yapacaklar. Mersin Koyu'na yapacaklar. Buranın özelliği Nitelikli Doğal Koruma Alanı. Yani fok koruma alanı. Diğer yandan AVM'ler yapacaklar. Lüks yapılaşmalar, oteller yapacaklar. Hastaneler okullar yapacaklar. Otobanın üst kısmına çalışanlar için lojmanlar yapacaklar. Çeşme ilçesinin yüzde 75'ini kapsayan bu alanda turizm amacıyla birilerine tahsis edilirse…  Cumhurbaşkanı kararı ile bu alanların tamamını 1 kişiye verebilir. Bu kişinin tasarruf hakkı ne olacak? Yönetmelik diyor ki alanda o kişiye irtifak hakkı verilir. Bu da 99 yıllığına. Bu hakla ne olur? Medeni kanuna göre bu da bir tür mülkiyet hakkı gibidir. Bu kişiler sahip olduğu taşınmaza bir başkanın faydalanma hakkını engellemesine sahiptirler. İBB projeye resmi yazıda kamu yararı yoktur diye yazı vermiştir. Ancak baktığımızda Sayın başkanın açıklamaları resmi yazışmalar ile uyuşamamaktadır. Resmi yazışma ile başkanın söylemleri farklıdır" ifadelerini kullandı.

YÜCEL: BİZ YURTTAŞTA OLAN YURTTAŞTA KALSIN İSTİYORUZ
'Rant' söylemeleri sonrası projeye destek verdiğini açıklayan yerel yönetimlerin de bir rant beklentisi mi var sorusuna yanıt veren Özkan Yücel, "Kimin ne beklentisinin olduğunu ilgilenmiyoruz. Kim ne alacak ne önemi var? Yurttaşın adım atmasını engellediğiniz yerde kimin rant ettiğinin önemi yok. Bugün özgürce dolaşabileceğimiz yerlerde yarın izne tabi dolaşılabilir hale geleceğiz. Yerel yönetimler rant mı bekler… Rapordan sonra Büyükşehir'in açıklaması oldu. Yanlış yapanlar varsa yanlıştan dönsün diye uğraşıyoruz. Çıkar çetelerine karşı onların yağmayı gerçekleştirmeye karşı bir mücadele. Muhatap kim olursa olsun. Biz yurttaşta olan yurttaşta kalsın istiyoruz" dedi.