EGİKAD Yönetim Kurulu Başkanı Şahika Yörükoğlu Aşkıner, muhabirimiz Diren Çelik’e kadının iş dünyasındaki yerini anlattı.
Şahika Aşkıner Yörükoğlu…
2 ay önce EGIKAD başkanı seçilen Şahika Aşkıner ile kendisine dair kısa bir sohbet yaptık.
Tire'de Çiftçi, Sanayici bir ailenin kızı olarak doğan Şahika Aşkıner 27 yaşında ailesinden hiçbir maddi destek almadan tamamen o zamana kadar edindiği kısa iş tecrübesi ve aldığı eğitim ile iş hayatına atılarak kendi rotasını çizdi.
10 adet 2. El dikiş makinesi ile ve Tekstil Mühendisi kendisi gibi kadın ortağı ile 12 mavi yakalı kadın ile yola çıktı. Fason atölyesi olarak başladığı tekstil atölyesini birkaç yıl içerisinde küçük ama çok kaliteli üretim yapan bir ihracat firmasına dönüştürdü. Çok özveri gerektiren bu işte kendisi gibi kadın olan ortağı maalesef 2 yıl sonra eşinin uzun çalışma saatlerinden şikayetçi olması nedeni ile ayrıldı.
Varlıklı bir ailenin kızı olmasına rağmen, kendi yağı ile kavrulmayı seçen Aşkıner yeri geldi elemanlarına yemek hazırladı, erkek elemanı olmadığı için yeri geldi çuval taşıdı, yeri geldi şöförlük, sekreterlik yaptı. İlk ihracat yaptığı dönemlerde yeri geldi 3 gece eve gitmeden birkaç saatlik uyku ile işleri yetiştirmek için insan üstü çaba sarf etti. Ama asla yılmadı!
EGİKAD Yönetim Kurulu Başkanı Şahika Yörükoğlu Aşkıner, 'Ailemden gelen ekonomik kolaylığı kullansaydım belki 10 yılda geleceğim konuma 5 yılda gelecektim ama tek başıma ne yapabileceğimi, kurduğum işi kendi yöntemlerimle, kendi bulduğum çözüm yolları ile ne kadar devam ettirebileceğimi görmek istedim' dedi.
'Ailemin desteğini tabii ki her zaman arkamda hissettim, bu çok önemliydi, maddi olarak en sıkışık zamanlarımda bile asla babamdan para istemeyi aklımın ucuna bile getirmedim.
Kendine has üslubu ile kadınlara çağrıda bulunan çiçeği burnunda başkan Aşkıner, 'Başkan seçildikten sonra işe çok hızlı başladım. 1,5 aydır yaptıklarıma ben bile inanamıyorum. Egikad olarak arka arkaya birçok aktivite yaptık. Birçok yere davet edildim. Kadın ve İktisat Kongresi'nde açılış konuşmasını yapan 4 STK dan birisi EGIKAD olarak bizdik. Ekonomik Çözüm Gazetesinin düzenlediği 'İŞ'TE BİZ konferansına konuşmacı olarak davet edildim.
Başkanlık dönemimde Avrupa Birliği projeleri benim bir numaram olacak. Onun dışında yurt dışındaki kadın dernekleriyle bizim dernek üyelerini sektörel anlamda buluşturmak çok önemli projelerinden birisi olacak' diye söze başlayan Aşkıner bir de kadınlara çıktıkları yolda asla vazgeçmemelerini ve pes etmemelerini öneriyor.
Şahika Hanım kadınların iş dünyasında yaşadığı zorluklar nelerdir, bu konuda bize neler söylersiniz?
İzmir'de iş kadını olmak farklı. Doğu'da, Karadeniz'de iş kadını olmak farklı. Firmamda çalışanların yüzde 80'i kadın. Kadın ağırlıklı bir sektörde işverenim. Her birimizin yaşadığı, içinden geçtiğimiz durum farklı. Ben Ege'li olduğum ve aydın bir aileden geldiğim için kendimi her zaman şanslı hissediyorum. Ailem tarafından çok iyi bir eğitim verildi. Ben hiçbir zaman bir engelle, bir zorlukla karşılaşmadım. İzmir modern bir şehir olduğu için gece çok geç saatlere kadar bu 4 katlı binada hiç kimse yokken tek başıma geç saatlere kadar çalışırdım, hala da çalışıyorum. Çamdibi'nde 90 lı yıllarda bile bir kadın olarak araba kullandığınızda hiç kimse size dönüp bakmazdı ancak Samsun'da veya Diyarbakır'daki bir iş kadını nasıl karşılanır onu bilemem. İzmir bile olsa kadınlar erkekler tarafından tabii ki kısıtlanabiliyorlar. Tekstil sektöründe kadınların eşleri akşam mesai saatlerine karşı çıkıyor, geç saatlerde işten dönmelerine müdahale ediyorlar. Bu yüzden bazı çok değerli çalışanlarım, işi bırakmak zorunda kaldı. Veya ailedeki yaşlı anneye babaya bakma görevi her zaman kadının omuzlarında. Bu yüzden de yetişmiş tecrübeli
kadın elemanlarımı kaybettim. Ama buna rağmen İzmir'de kadının durumu Türkiye'nin birçok iline göre çok farklı. İzmir şehir olarak her açıdan her zaman Türkiye'nin öncüsü bir şehir, dolayısı ile
İzmirli bir iş kadını derneği olarak Türkiye'nin her yerini İzmir gibi yapmak istiyoruz.
-Kadın girişimciler konusunda dernek olarak neler yapıyorsunuz? Projeleriniz hakkında bilgi verebilir misiniz?
EGİKAD'ın halihazırda yürüttüğü 2 tane Avrupa Birliği projesi var. Bunların ikisi de ben başkan olmadan önce alınmış projeler. Birincisi Mira, yaratıcı kadınların iş dünyasına kazandırılması projesi. Bu koordinatörü İzmir Valiliği olan bir Erasmus Plus projesi EGİKAD'da paydaşlarından bir tanesi. Diğer paydaşı İzmir Ekonomi Üniversitesi Medya ve İletişim Bölümü.
Yurt dışında da Portekizli, İngiliz ve Romen ortaklarımız var. Yani 6 ortaklı bir Avrupa Birliği projesi. Burada amaç; herhangi bir konuda mahareti, becerisi olan fakat bunu ticarete, girişimciliğe dönüştürememiş kadınlara yol göstermek. Proje bütün partner ülkelerde eş zamanlı yapılıyor. Proje ile ilgili olarak geçen ay İzmir Ekonomi Üniversitesi'nde bir pilot eğitimi yaptık. Bir şeyler üreten ama bunları nasıl satacağını nasıl pazarlayacağını veya nasıl şirket kuracağını bilmeyen kadınlar için bir çalışma yaptık. Şu anda Portekizli ortağımız bir dijital platform hazırladı. Pilot eğitim sırasında bu dijital platforma kadınların nasıl erişim sağlayacakları ve nasıl kullanacakları ile ilgili bir eğitim verdik. 40 kadın eğitim aldı. Daha sonra İngiltere, Romanya, Portekiz, Tükiye'nin katılımıyla Ekonomi Üniversitesi Öğretim üyeleri ve danışmanlar tarafından LTT adıyla 3 gün boyunca eğitim verildi. Mira projesini Mayıs 2023 de bitiriyoruz. Son aşamalarına geldik. Kapanış toplantısı uluslararası partnerlarımızın da katılımı ile İzmir'de yapılacak.
Bunun dışında EGIKAD'ın koordinatörü olduğu Das Digital Age Skills adında bir Erasmus + projemiz var. Bu projenin çıkış noktası da şudur; pandemi sırasında hepimiz zoom'dan çalışmayı öğrendik. Farklı, uzaktan çalışma şekilleri hayatımıza girdi. Digital pazarlama hiç olmadığı kadar populerlik kazandı. Aslında pandemide iş hayatının içinde olanlar buna hazırdı, çalışan kadınlar olarak zaten biz sürekli bilgisayarla ve dijitalleşmeyle iç içe yaşadığımız için buna çok kolay adapte olabildik. Ama bazı kadınlar daha çok evden çalışan veya dijitalleşmeyle çok iç içe olmayanlar sorun yaşadılar. Bu projenin de çıkış amacı işte o tip kadınlara dijitalleşmeyi öğretmek. Yapay zekadan, bilgisayardaki bazı programları nasıl kullanılacağından onları haberdar etmek. Eğitim vererek becerilerini dijital yolla geliştirmek. Bu projede İspanya'dan 2 ortağımız, Yunanistan, Bulgaristan ve Litvanya'dan ortaklarımız var. İlk uluslararası toplantımız Litvanya'nın Kaunas kentinde oldu. Projenin ikinci toplantısı Granada da olacak.Buna da Egikad dan ben ve bir arkadaşım daha katılacağız. Bu projeyi Temmuz ayında tamamlayacağız.
-Deprem bölgelerinde ticaret olumsuz etkilenecek dayanışma noktasında projeleriniz var mı?
İzmir ve deprem bölgelerindeki şehirler arasında bir kız kardeşlik köprüsü kuralım diye bir projemiz var. EGİKAD ve EİB'ten bir grup Mart ayında deprem bölgesine gitmeyi planlıyoruz. Döndükten sonra mutlaka bir proje geliştireceğiz. UNICEF ya da Erasmus 'tan proje desteği alarak depremzede iş kadınları veya deprem bölgesinde Kadın Kooperatiflerine fayda sağlayacak bir proje geliştirmek en büyük hedeflerimizden birisi.
6 Şubat'taki depremlerin kadın istihdamına etkisini ve kadın iş gücü kaybını nasıl değerlendirirsiniz? Ege Bölgesi'ne etkisi nedir?
Kahramanmaraş, Gaziantep, Malatya bölgeleri başta hem tarım, hem de tekstil olarak çok önemli bölgelerdir. Bu bölgelerin ülkemiz ekonomisine ve de ihracata katkısı çok büyüktür. Dolayısıyla şu anda çok büyük bir ekonomik kayıp söz konusu. Bu bölgelerdeki kadın kooperatif başkaları ile yaptığımız zoom toplantısında çok dramatik gerçeklerle karşılaştık. Örneğin bir tanesi depolarındaki kayısılarının ve tarım ürünlerinin yağmalanmasından korktukları için evleri zarar görmese de evlerine gidemediklerini söylediler. Depoların başında çadır kurduk, bekliyoruz diyorlar. Bazılarının hayvanları ölmüş. Onlar çok zor durumda. Bölgede birçok büyük fabrika var, fabrikalar yıkılmasa da orada çalışanlar ailelerinde kayıplar olduğu için işe gelemiyorlar.
Bazıları göç etmek zorunda kaldı. Dolayısı ile işverenler, fabrikaları kapatmak zorunda kaldı.
Mesela tekstil sektöründe Gaziantep, Maraş'ta çok büyük iplik fabrikaları vardır; o bölgelerdeki fabrikaların üretimi durdurması Ege bölgesine de riayet ediyor. Örnek verirsek, bölgedeki bir iplik fabrikasından üretilecek bir iplikten yapılacak bir kumaşımız var şu anda o kumaşı zamanında temin edemediğimiz için sevk edeceğimiz ürünün sevk tarihi geç kalıyor, dolayısı ile Ege Bölgesinde bundan biz de etkileniyoruz. Bu zararlar bir tek o bölgede değil. Bunlar zaman içerisinde dolaylı olarak diğer bölgelere de yayılacak. Bu sadece bizi bekleyen yüzlerce problemden birisi. Tabii ki sadece deprem bölgesi değil, böyle bir afetten bütün ülke zarar görecek.
-Tarım ve gıdada kadının rolü nedir?
Türkiye'nin her yerinde kooperatiflerin en büyük kısmı kadın kooperatifleri.Tarımda da Ege Bölgesi'ne ve diğer bölgelere baktığımızda aslında tarımsal üretimde büyük oranda kadınların çalıştığını görürüz. Ancak kadınlar normal sosyal haklarını alamıyor. Çoğu SGK'lı bile değil. Hiçbirinin güvencesi yok. Tarım ve gıda sektörünün bana göre yüzde sekseni kadınların omuzlarında. Tarlalarda çalışan kadınlar, hayvancılıkta çalışan, zeytinleri toplayan kadınlar. Fiziki güç istiyor gibi görünse de üretimin her aşamasında kadınlar var.
-Son olarak, kadınlara neler önerirsiniz?
Ben genç kadın girişimcilere çıktıkları yoldan asla geri dönmemelerini, hedeflerinden ve hayallerinden asla vazgeçmemelerini öneriyorum. Bu uzun yolda tabii ki önlerine her türlü engel, zorluk çıkacaktır.
Ama bir işte başarılı olmayı çok istiyorsanız, mutlaka bir yolunu buluyorsunuz.
1992 yılında şirket kurulduğunda 12 kadın çalışıyordu. Erkek elemanımız olmadığından fiziki güç isteyen her türlü işi (çuval taşıma, kolileme yapma vs) de yapmak zorunda kaldım. Çalışanlarıma yemek yaptım, sekreterlik yaptım, şöför oldum, geç saatlere kadar çalışan kadınları arabamla tek tek evlerine bıraktım. Elemanlarımla birlikte ben de temizlik yaptım..Ambalaj yaptım..
İlk ihracata başladığımızda 56 saat uyumadan çalıştığımı bilirim. Gecekondulara gidip oradaki kadınlara el işçiliği için iş dağıtma, sonra onları geri toplama bu işlerin hepsini yaptım. Hiç gocunmadım. Çünki içimde inanılmaz bir başarma hırsı vardı. Bu yüzden kadınlara asla pes etmemelerini öneririm, çünki bir kadın aklına birşeyi yapmayı koyarsa mutlaka yapar. Önüne tabii ki maddi, manevi, sosyal zorluklar çıkacaktır..Ama bu hayatın ta kendisi..Tabii ki inişlerimiz olacak, çıkışlarımız, dibe vurmalarımız ama tekrar ayağa kalkmalarımız..Hepsi çok normal, yeter ki hatalarımızdan destek alalım. Aynı hatayı 2 kez yapmayalım..Yoksa yapılan hataların hepsi birer deneyim.. Hepsinden çıkaracağımız bir ders var.. Girişimci olmak bu kadar kolay olsaydı, zaten herkes girişimci olurdu ama sadece sebat edenler, yılmayanlar ve asla vazgeçmeyenler kalıcı olabiliyor..
Şahika Yörükoğlu Aşkıner Kimdir?
Tire doğumlu olan Şahika Yörükoğlu Aşkıner, 1971-1976 Gazi İlkokulu, 1976-1983 İzmir Amerikan Kız Koleji (ACI), 1983-1987 İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi– İşletme bölümünden mezun oldu.
Vestel Dış İlişkiler, Türk Ekonomi Bankası ve Akdeniz Tekstil'de çalışan Şahika Aşkıner 1992 yılında Öz Simge Tekstil'i kurdu. Ege Giyim Sanayicileri Derneği'nde 11 yıl Yönetim Kurulu Üyeliği yaptı. 2007 yılında EBSO'nun Kadınlar için başlattığı İzmir'in Lider Kadınları eğitimini bitirdikten sonra eş zamanlı olarak Türkiye'nin 81 ilinde kurulan TOBB İzmir İl Kadın Kuruluşu'nun ilk Başkan Yardımcısı oldu. Ege İhracatçı Birlikleri bünyesindeki Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçı Birliği'nde Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeliği- 17 yıldır devam ediyor. Sektörel olarak farklı ülkelerle yapılan birçok ikili görüşmenin organize edilmesinde görev aldı. EBSO (2009 -2012) – Ege Bölgesi Sanayi Odası İç Giyim Meslek Komitesi Başkanlığı yaptı. 1994 yılında kurulan İzmir İtalyan Ticaret Odası'nın 2007 yılından beri Yönetim Kurulu Üyeliği, son 6 dönemdir Başkan Yardımcısıdır. Oda, İzmir'de yerleşik farklı sektörlerdeki birçok firmanın İtalya ile ticari ilişkilerini geliştirmesine aracılık yapıyor. 2008 yılında kurucularından olduğu EGİKAD'ın 2023 Ocak ayında Yönetim Kurulu Başkanlığına seçilen Aşkıner, İngilizce, İtalyanca, İspanyolca biliyor.
