1930 yılında Filistin'in Lydd kentinde doğan ve 2006 yılında Ürdün’de hayatını kaybeden İsmail Şammut, Filistin'in önde gelen çağdaş ressamı ve sanat tarihçisi olarak tanınıyor. Şammut, kendisiyle yapılan bir röportajda, sanat yolculuğunun nasıl başladığını şöyle anlatıyor;

“Temmuz 1948'de mülteci olduğumuzda on yedi yaşındaydım. İsrail işgali başlayalı üç gün olmuştu. İşgalci güçler tarafından, Lydd'danRamallah'a sürgün edildiğimiz, ilk günkü yürüyüşümüzde hiç beklemediğim şeyler gördüm; susuzluktan, açlıktan, bitkinlikten ölen insanlar ve yanımıza su almamıza izin verilmediği için, susuzluktan ölen iki yaşındaki kardeşim Tevfik! Paramız yoktu. Bu yüzden kurabiye satmaya başladım. Daha sonra, Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus Mülteci Kampı’na gittik. Han Yunus'a gelen ilk gelen mülteciler bizdik.

Gazze'de her gün yirmi kilometre yürüyerek bir yıl boyunca çocuklara kurabiye sattım... Resim çizmeyi ve boyamayı hayal edip, ağladığım günleri hatırlıyorum. Ne yazık ki ailemin açlığını düşünmek zorundaydım. Bir yıl sonra, Birleşmiş Milletler Yardım ve Çalışma Ajansı, Gazze'de bir okul kurduğunda, sabahları okulda, beni resimde yetenekli bulan öğretmenimin teşvikiyle, çocuklara çizim dersleri vermeye başladım. Öğleden sonraları ise kurabiye satmaya devam ettim.

Okul ilk başta maaş ödemiyordu. Bize eski kıyafetler ve tenis ayakkabıları verdiler (asla bir çift vermediler.) Ayakkabımın teki beyaz, diğer teki ise mavi renkte idi. Bu yüzden beyaz olanı mürekkeple boyadım. Kuzenimin ise ayakkabısının teki mavi, diğer teki ise kırmızıydı. O da kurabiye satıyor, fakat kurabiye satmaktan utandığı için yüzünü Arap başlığı olan kefiye ile örtüyordu. Ancak, diğer çocuklar onu ayakkabılarından tanıyorlardı!”

Şammut, daha sonra,1950 yılında Han Yunus Devlet Okulu’nda bir resim sergisi açar. Aynı yıl Kahire'deki Güzel Sanatlar Akademisi'ne girer ve film afişleri çizerek kazancıyla geçinmeye başlar. Şammut, ilk sergisini 1953'te Gazze’deki Çalışanlar Kulübü'nde kardeşi Cemil ile açtığında, o sergide, sonradan dünyaca ünlü olan Whereto? (Nereye) ve A Mouthful of Water (BirAğız Dolusu Su) eserleri de dahil olmak üzere yaklaşık altmış resim sergiler. Bu sergi; büyüklüğü, sergilenen eser sayısı, açılış şekli ve kitlesel katılım göz önüne alındığında, Filistin tarihinde, Filistinli bir sanatçı tarafından, Filistin topraklarında düzenlenen ilk çağdaş sanat sergisi olarak tarihe geçer…

1954-1956 yılları arasında, kazandığı bir bursla, çocukluğundan beri hayalini kurduğu Roma’ya giderek, Roma'daki “Accademiadi Belle Arti'de” sanat öğrenimine devam eden Şammut, mezuniyetinin ardından, kardeşi Cemil ile Beyrut'ta BM Yardım ve Çalışma Ajansı'nda (UNRWA) yaşamaya ve çalışmaya başlarlar.

Daha sonra, evlendiği ve kendisi gibi sanatçı olan eşi el-Ahal ile Beyrut, Kudüs, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde sanat öğretmenlerine eğitim verirler. Şammut ve el-Ahal, 1964'te Kudüs'te düzenlenen Birinci Filistin Ulusal Kongresi'nde Filistin Kurtuluş Örgütü'nün kuruluşunu da yakından takip ederler; 1965'te Filistin Kurtuluş Örgütü Bilgi ve Ulusal Rehberlik Dairesi'nin (daha sonra Bilgi ve Kültür Dairesi olarak bilinir) Sanatsal Kültür Bölümünü kurarak, 1984'e kadar faaliyetlerini yönetirler.

Sevgili Gazzeli çocuklar, Şammat, kariyeri boyunca, sayısız poster ve edebi, politik ve geleneksel proje tamamladı ve eşi al-Akhal ile Gazze, Kahire, Kudüs, Ramallah, Nablus, Amman, Washington (artı on iki başka ABD şehri), Trablus, Şam, Kuveyt, Londra, Belgrad, Sofya, Pekin ve Viyana dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki şehirlerde onlarca politik ve kişisel sergi düzenledi. Ayrıca Amman, Ankara, İstanbul, Doha, Sharjah, Dubai, Kahire, Şam, Halep ve Beyrut'ta ThePath(Yol) adlı duvar resimleri yaptı.

En dikkat çekici başarılarından biri, Filistinli mülteci kamplarından genç sanatçıların, mevsimlik sergilerinin sergilendiği Beyrut'taki Dar al-Karama adlı salonu açmasıydı. Diğer Arap ve uluslararası dayanışma sergileri de burada sergilendi. 1969'da diğer Filistinli sanatçılar ile ilk Genel Filistin Sanatçılar Birliği'ni kuran Şammut, 1984'e kadar genel sekreterliğini yaptı. Ayrıca 1971'de Arap Sanatçılar Genel Birliği'nin kuruluşuna katıldı ve ilk genel sekreterliğini üstlenerek, 1984'e kadar bu görevi sürdürdü.

Sevgili Gazzeli çocuklar; tüm bu sanatsal başarılarının yanı sıra, Şammut’u efsane kılan asıl özelliği, onun sanata ve insana bakış açısı ile Filistin’in bağımsızlığına duyduğu inanç ve umudu oldu.

Şammut, tuval üzerine yağlıboya olarak yaptığı ilk eserlerinde, yoksulluğu, yerinden edilmeyi ve acıyı gerçekçi bir tarzda tasvir etmesiyle ünlendi. 1953'te, Gazze'de, mülteciler yararına açtığı ilk sergisindeki “Whereto?” (Nereye?) adlı resminde, çocuklarını -ya da torunlarını- sıkıca tutan yorgun ama kararlı yaşlı bir adam, bilinmeyene doğru yürürken yer alıyordu. Bu resmin, Filistin halkının acısını nasıl da ikna edici bir şekilde dile getirdiği, serginin başarısıyla kanıtlandı. Çoğu, Batı tarzı resme aşina olmayan katılımcı mülteciler, Filistin davasının sembolü haline gelen bu resimden derinden etkilendiler.

Şammut, Filistin Kurtuluş Örgütü'nün ilk logosunu tasarlayan ve ulusal direnişi destekleyen siyasi posterler ve broşürler üreten bir sanatçıdır. Öyle ki bu posterler zamanla, Doğu Blok’unun kültürel rejimleri tarafından popülerleştirilen, sosyalist gerçekçi sanatın ruhunu ifade eden sembolik bir stile kavuştu. Bu stilin temsil ettiği anlama göre sanat; insanlar tarafından kolayca anlaşılabilen/doğrudan mesajlar iletmeli ve proletaryanın ulusal kurtuluşu desteklemesi için birleşmesine yardımcı olmalıdır.

Kimi eleştirmenlere göre Şammut, her resimde bilinçli olarak bir fikir ifade etmeye çalışır. Şammut, bu eleştirmenleri,şu sözleriyle, bir söyleşide, adeta haklı çıkarır:

"Her zaman vermem gereken bir mesaj olduğunu düşünürüm... Hayal gücümden yaratmıyorum. Bunu [bir konuyu], duyduğum hikayelerden ve gördüğüm şeylerden alıyorum."

Şammut, temsil stilini "gerçekçi-dışavurumcu" olarak adlandırır. Eleştirmenler buna steril diyor. Oysa stil, Şammut için ikincildir. O önce bir Filistinli, sonra bir sanatçıdır;

“Bir sanatçı,” der, “kendini sanat okullarında üslup ve geliştirmelerle karmaşıklaştırmamalı, çünkü ifadenin kendiliğindenliğini kaybeder. Bir sanatçı, kendi üslubunu önemsememeli.”

Şammut, Batı’ya gidip tamamen değişen ve dış dünyadan etkilenen Arap kardeşlerini eleştirerek, konuyu, şöyle noktalar; “Sanatçılar önce insan ilişkilerini ve sorunlarını ifade etmeli.”

Sevgili Gazzeli çocuklar, sizlere bu mektubumda da bir nebze dahi olsa ümit verebildim mi bilemiyorum. Ama her birinizin içinde, Filistin’in gururu İsmail Şammut kadar yetenekli birer ressam, mimar ya da sanatçı olma potansiyeli olduğunu biliyorum. Nereden mi biliyorum? Çünkü sizler, yaşama tutunma azminiz ve özgürlüğe olan tutkunuz ile Filistin’in çocuklarısınız. Bu sizin mayanızda var!

Bir gün Gazze’nin duvarlarını, beraberce binbir renge boyamak ümidi ile gözlerinizden öperim.