‘Ya değişime öncülük et ya da yoldan çekil’

WASHINGTON - Barack Obama, 1 haftadır merakla beklenen, Ortadoğu'daki gelişmelere yönelik "en kapsamlı" konuşmasına, ABD Dışişleri Bakanlığı'nda yaptı.

 

Ortadoğu'da 6 aydır meydana gelen gelişmelere tanık olduklarını ifade eden Obama, ABD'nin geleceğinin, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'ya kader, ekonomi, güvenlik ve tarihsel anlamda bağlı olduğunu kaydetti.

 

Obama, bölgede insanların haklı talepleri sonucunda iki liderin iktidardan çekildiğini ve başka liderlerin de bunları takip edebileceğini söyledi.

 

ABD çıkarlarının, bölge halkının umutlarına "düşman" olmadığını vurgulayan Obama, ABD olarak bölge halkının talep ettiği evrensel hakları desteklediklerini ve bölgede reformları ve demokrasiye doğru geçişi desteklemenin ABD olarak birinci öncelikleri olduğunu belirtti.

 

Obama, konuşmasında, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın demokratik geçişe öncülük etmesi veya iktidardan ayrılması gerektiğini ifade etti.

 

Bölgede son 6 ayda meydana gelen gelişmelerin baskıların ve olayları farklı göstermeye çalışmanın artık işe yaramayacağını gösterdiğini belirten Obama, uydu bağlantılı televizyonlar, sosyal paylaşım ağları ve cep telefonları gibi teknolojik aletlerle hem dünyanın gelişmeleri izleyebildiğini hem de gençlerin hiç görülmemiş biçimde organize olduğunu anlattı.

 

Obama, yeni bir neslin ortaya çıktığını ve bu neslin sesinin "değişimin inkar edilemeyeceğini" herkese gösterdiğini ifade etti.

 

ABD'nin terörle mücadele, nükleer silahların yayılmasını önleme, serbest ticaret ve bölgenin güvenliğinin teminatı, İsrail'in güvenliğinin sağlanması ve Arap-İsrail barışının takibi gibi bölgede bir dizi ana çıkarları takip ettiğini dile getiren Obama, bunları sürdürmeye devam edeceklerini, ABD çıkarlarının insanların umutlarına "düşman" olmadığını, bu umutların kendileri için önemli olduğunu kaydetti.

 

Bölge insanlarına karşı baskı ve şiddet kullanımına karşı olduklarını ifade eden Obama, bölgede "statükocu yaklaşımın" sürdürülebilir olmadığını bildirdi.

 

Obama, şunları kaydetti: "Tarihi bir fırsatla karşı karşıyayız. Amerika'nın Tunus'ta bir sokak satıcısının haysiyetine, diktatörün kaba iktidarından daha fazla değer verdiğini gösterme şansına sahibiz. Amerika'nın, halkların kendi geleceğini belirleme ve fırsatlar kullanmaya yönelik hakkının ilerletilmesi yönündeki değişimleri memnuniyetle karşıladığından kimsenin şüphesi olmamalı."

 

Obama, bölgedeki rejimlere seslenerek, bazı uyarılarda bulundu.

 

Halkının taleplerine yönelik en şiddet içeren karşılığı Libya lideri Muammer Kaddafi'nin verdiğini, ama buna karşı uluslararası koalisyonun harekete geçerek, hızla cevap verdiğini hatırlatan Obama, Kaddafi'nin artık ülkesini kontrol edemediğini ve kaçınılmaz biçimde iktidardan kendisi ayrıldığında veya bırakmak zorunda kaldığında, 10 yıllardır süren provokasyonun son bulmuş olacağını ve Libya'nın demokrasiye geçiş sürecinin ilerleyebileceğini belirtti.

 

Ancak kendilerinin halkına karşı adaletsizlik uygulayan her rejimi önleyemeyeceklerini anlatan Obama, Irak savaşının de kendilerine ne kadar iyi niyetle yapılmış olursa olsun bir rejimi zor kullanarak değiştirmeye çalışmanın nasıl zor ve pahalıya mal olduğunu gösterdiğini anımsattı.

 

Obama, Suriye rejiminin de vatandaşlarına geniş çaplı tutuklama ve öldürmelerle gösterilere yanıt verme yolunu seçtiğini söyledi.

 

ABD'nin bu durumu kınadığını ve uluslararası toplumla Suriye'ye yaptırımların artırılması konusunda çalıştıklarını kaydeden Obama, Suriye halkının da demokrasiye geçiş taleplerinde bulunarak cesaretlerini gösterdiklerini söyledi.

 

Obama, "Artık Devlet Başkanı Esad seçim yapmalı. Bu geçişe öncülük edebilir veya yoldan çekilebilir" dedi.

 

Suriye hükümetinin göstericelere karşı şiddetten vazgeçmesi ve barışçıl gösterilere izin vermesi gerektiğini dile getiren Obama, hükümetin Dera kenti gibi şehirlere insan hakları gözlemcilerinin girebilmesine imkan vermesi ve demokratik geçiş için önemli diyaloglara başlamasının zorunluluğunun altını çizdi ve aksi halde Esad'ın kendini izole halde bulacağını vurguladı.

 

Suriye'nin, müttefiki İran'ın yolundan gittiğini ve baskı taktiğinde Tahran'dan yardım aradığını ifade eden Obama, İran'ın içeride kendi halkına baskı uygularken dışarıda protestocuların haklarının yanında durduğunu söylemek gibi bir "ikiyüzlülük" gösterdiğini ileri sürdü.

 

Obama, İran halkının da evrensel hakları hak ettiğini ve rejimin halkın isteklerini "zapt edemeyeceğini" söyledi.

 

Yemen'de de Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih'in iktidarı devretmesine yönelik sözünü tutması gerektiğini belirten Obama, Bahreyn'de de ilerlemenin tek yolunun hükümet ile muhalefet arasında diyalogdan geçtiğini bildirdi.

 

Bölge ülkelerine seslenen Obama, "Mesajımız çok basit: Eğer gerekli reformları yapma riskini göze alırsanız, ABD size tam desteğini verecektir" dedi.

 

ABD Başkanı Obama, ABD Dışişleri Bakanlığındaki Ortadoğu'daki gelişmelere yönelik "en kapsamlı" konuşmasında, ekonomik yardımlara değindi.

 

Önümüzdeki aylarda ABD'nin bölgedeki reformları desteklemek için tüm etkisini kullanacağını belirten Obama, her ülke farklı olmasına rağmen, tüm dost ve düşman ülkelerle inandıkları prensipler hakkında dürüstçe konuşacaklarını söyledi.

 

Obama, "Mesajımız çok basit: Eğer gerekli reformları yapma riskini göze alırsanız, ABD size tam desteğini verecektir" diye konuştu.

 

Bölgede halkın sokaklara dökülmesinde sadece siyasetçilerin etkili olmadığını, ciddi ekonomik sorunlar yaşandığının altını çizen Obama, "Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da kullanılmayan en büyük kaynak, insanların yeteneğidir" dedi.

 

Bölgede başarılı ekonomik geçişin, geniş tabanlı refah ve büyümenin artırılmasına bağlı olduğuna dikkati çeken Obama, bu noktada sadece yardımların değil, yatırım ve ekonomik desteğin de önemli olduğunu söyledi. Obama, işe Tunus ve Mısır'dan başlayacaklarını belirterek, Dünya Bankası ve IMF'den, Tunus ve Mısır'da ekonominin istikrarlaştırılması ve modernize edilmesi için neler yapılması gerektiği noktasında, gelecek G-8 zirvesine plan sunmalarını istediklerini bildirdi.

 

Obama, diğer ülkeleri de Mısır ve Tunus'un kısa vadeli finansal ihtiyaçlarına yönelik yardım etmeye çağırdı.

 

Obama, "sırtında geçmişin borç yükü bulunan bir demokratik Mısır istemediklerini" belirterek, "Bu nedenle, Mısır'ın 1 milyar dolarlık borcunu sileceğiz ve bu kaynakların, büyüme ve girişimciliğin teşvik edilmesi için yatırım yapılması yönünde Mısırlı partnerlerimizle çalışacağız. Mısır'ın, altyapısı ve istihdam yatırımına finans sağlamak için ihtiyaç duyduğu 1 milyar dolarlık kredi yoluyla piyasaya yeniden girebilmesine yardım edeceğiz" değerlendirmesinde bulundu.

 

Bunun yanı sıra Tunus ve Mısır'da yatırımlar yapılması için girişimcilik fonları yaratma amacıyla ABD Kongresi'yle görüşeceklerini belirten Obama, bunun için Berlin duvarının yıkılmasının ardından Doğu Avrupa ülkelerindeki değişimi destekleme yönünde sağlanan fonların model alınacağını kaydetti.

 

ABD hükümetinin finans kurumlarından Denizaşırı Özel Yatırım Kurumu'nun (OPIC) da yakında bölgedeki özel yatırımları teşvik için 2 milyon dolarlık destek açıklayacağını söyleyen Obama, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasının, Avrupa'daki benzer biçimde Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki demokratik geçişler ve ekonomik modernleşmeye de aynı desteği sağlaması için müttefikleriyle birlikte çalışacaklarını anlattı.

 

Obama, ABD olarak, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da kapsamlı bir "Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Girişimi" başlatacaklarını da duyurdu. "Petrol ihracatını dışarıda bırakırsanız, 400 milyonun üzerindeki insanın bulunduğu tüm bölge kabaca İsviçre kadar ihracat yapıyor" diyen Obama, bölgedeki ticareti artırmak için Avrupa Birliği ile çalışacaklarını söyledi.