MHP'li Tanrıkulu Bakan'a 'ETİ Madencilik'i sordu

İZMİR - Konu hakkında açıklama yapan Tanrıkulu; “Çeşitli tarihlerde basına yansıyan; Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Başmüfettişinin Ankara Cumhuriyet Savcılığı’na yaptığı hem kurum, hem de kurumun Teftiş Kurulu hakkındaki suç duyurusu kapsamında, anılan Genel Müdürlükte birçok işlemin mevzuata aykırı olarak gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır.

Başmüfettişin tespit ettiği mevzuat dışı uygulamalar arasında; 2011 yılı yatırım programında yer alan 500 bin ton/yıl kapasiteli, 91 milyon 524 bin TL + 20 milyon euro + 15 milyon dolar bedelli, “Kırka 5. Boraks Pentahidrat Tesisi Yapım İşi” ihalesi, 4784 Sayılı Kamu İhale Kanunu’ndaki, “yapım işlerinde uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılmaz” hükmüne aykırı olarak gerçekleştirilmesi ilk sıralarda yer almaktadır.

4784 Sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre projelendirilerek yapılması gereken ihale, kurumun Tesis Mühendislik Hizmetleri Dairesi Başkanı’nın talimatı ve Genel Müdürlüğün oluruyla, kanuna aykırı olarak “belli istekliler” veya “pazarlık” yöntemine göre yapılmıştır.

Yine bu tespitler arasında; Emet Yeni Borik Asit ve Yardımcı Üniteleri yapım işi ihalesi 1998 yılında ihale edilmiş, sözleşmeye göre 2001 yılında tamamlanması gereken iş ihaleyi alan firma tarafından bitirilmemiştir. İhale sözleşmesinde yer alan süre zarfında işi bitiremeyen firmaya yaklaşık 3 yılı bulan mevzuata aykırı olarak süre uzatımları verilmiştir. Diğer yandan kesin kabulü 2005 yılında yapılan işin, bu tarihte yapılması gereken kesin hesabının yaklaşık 4,5 yıl sonra 2010 yılında yapıldığı ileri sürülmektedir. Bu yüzden yapılan hesaplamalara göre; Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü, firmaya fazladan 3 milyon 139 bin TL ödeyerek, hem kurumun, hem de devlet kaynaklarının zarara uğramasına neden olmuştur.

Tüm bu yanlış uygulamalar yetmiyormuş gibi, Emet 1. Borik Asit Tesisi’nin Kojenerasyon yapım işi sürecinde yüklenici firmanın sözleşmenin gereklerini yerin getirmeyip, kurumla mahkemelik olmasına rağmen, bu kez Kırka 4. Boraks Üniteleri yapım işinin aynı firmaya verilmesi doğal olarak kurum müfettişlerinin mevzuata aykırı tespitleri arasında yer almıştır.

Bu bağlamda; Kırka 4. Boraks Pentahidrat Tesisi Projesi kapsamındaki kazan-turbo jeneratör üniteleri yapım işi için yine aynı firma ile 2 Ekim 2007 tarihinde, 10 milyon 947 bin 398 dolar + 912 bin 460 euro + 6 milyon 590 bin 760 TL bedelli sözleşme imzalanmıştır. Sözleşmeye göre, yapım işinin 720 günde yani 6 Ekim 2009’da tamamlanması gereken iş yine zamanında bitirilmemiştir. Kurum tarafından, talebi üzerine firmaya 3 kez cezasız süre uzatımı verilmiştir. 160 ton/saat üretim kapasiteli buhar kazanının halen çalıştırılamadığı ve bunun yerine 8 adet mobil kazan koyulduğu, bunların da % 50-60 verimle çalıştığı iddialar arasındadır. Çalışmayan kazanın performans kesintilerinin Emet işinde fazladan ödenen paraya mahsuben tahsil edildiği, ancak 160 ton/saat kapasiteli kazanın teminatsız bırakıldığı, çalışmayan kazanın çalışıyor gibi gösterilerek firmanın hak edişlerinin ödendiği de tespitler ve suç duyurusu dilekçesinde yer almaktadır.

Tespit edilen hukuksuz davranışlar göstermektedir ki; Emet 1. Borik Asit Tesisi yapım işinden fazla ödenen 3.139.648 TL’nin firmadan tahsili için firmaya 4. Boraks Pentahidrat Tesisi Kazan Turbo Jeneratör işinin, 160 ton/saat buhar kazanı ve turbo jeneratör işinin tamamlanması için de 5. Pentahidrat tesisi işinin 4784 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun ilgili maddelerine aykırı olarak yine aynı firmaya verilmiştir. 

Teftiş raporunun hazırlandığı 7 Haziran 2012 tarihi itibarıyla, bu projede planlanan üretimin yapılması için gerekli olan işler halen tamamlanmamış ve kazanların kapasitesinin çok altında çalıştırılması nedeniyle üretim kaybına neden olunmasına devam edilmektedir.

Mevcut 4784 Sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine göre taahhütlerini eksik ve ilgili zamanı geciktirerek veya kusurlu olarak yerine getiren firmalar kamu ihalelerine girmesi yasaklanmaktadır. Bu kapsamda ilgili kurum birçok firmayı yasaklı listesine aldırdığı bilinmekteyken, 2002’li yıllardan bu yana Emet Kojenerasyon ünitesi yapım işinden davalı olan firma ile ilgili hiçbir hukuki işlem yapmamıştır.

Kurumun zarara uğratıldığı yönünde tespitleri olan başmüfettişlerin cezalandırılarak, Teftiş Kurulu’nun hukuka aykırı olarak 16.11.2013 tarihli yönetim kurulu kararıyla kapatılmasından sonra müfettişler idari yargıya açmış oldukları davaları kazanmıştır. Gelişmiş ülkelerde bu tip kamu menfaatini zarara uğratan işlemleri tespit eden müfettişler mükâfat hak etmekteyken, anılan idare adeta yolsuzlukları tespit eden çalışanlarını cezalandırmaya keyfi bir şekilde devam etmektedir. Bu yüzden kurumun iş ve işlemleri hakkında uzun süreden bu yana denetim yapılmamaktadır.

Tüm bu hukuksuzlukların ve sorunların gün yüzüne çıkması, gerçekleşen devlet zararına neden olanlardan bu zararın tanzim edilmesi yönünde TBMM’de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı’na verdiğimiz yazılı soru önergesi ile artık Bakanlık Makamı da bu usulsüzlükleri araştırmak zorundadır. Vatandaşlarımızın vergileriyle kurulan ve ayakta duran devletin her biriminin kararlarında, kamu menfaatini gözetmesinin millî bir görev olduğu unutulmamalıdır’ dedi.