Avrupa’nın balığı Türkiye’den

ANKARA - Avrupalı'nın yediği her 4 çipura-levrekten biri Türkiye'den gidiyor. Türkiye alabalık üretiminde ise Avrupa'nın zirvesinde yer alıyor.

   

Aşırı kaynak kullanımı, iklim değişikliği ve kirlilik gibi nedenlerle karasal kaynaklar gün geçtikçe dünyanın gıda ihtiyacını karşılayamaz hale geliyor. Dünya nüfusunun hızla artmasıyla birlikte karasal kökenli gıda üretiminde yaşanan daralma protein açığını hızla artıyor. Bu noktada hayvansal protein ihtiyacını karşılayabilecek sektörlerin başında su ürünleri geliyor.

   

Su ürünleri talebinin artması ve kirlilik, aşırı avcılık, kaynakların tükenmesi gibi nedenlerin de etkisiyle avcılık yoluyla bu talebin karşılanmasının mümkün gözükmemesi, dünyada kültür balıkçılığına ilgiyi artırdı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, su ürünleri yetiştiriciliği 1970 yılından bu yana yüzde 8,8 büyüme oranıyla dünyanın en hızlı büyüyen gıda sektörü konumunda. Dünyada son 10 yıl içinde gerçekleşen su ürünleri artışının yüzde 90'ı yetiştiricilik yoluyla sağlandı.

    

Türkiye'de de su ürünleri yetiştiriciliğinde son yıllarda önemli mesafeler alındı. 2002-2009 yılları arasında Türkiye'de kültür balığı üretimi, yüzde 159 artarak, 61 bin 165 tondan 158 bin 729 tona çıktı. Türkiye'deki balık çiftliklerinde, yoğun olarak çipura, levrek, alabalık ve orkinos üretiliyor. Çipura, levrek ve alabalık ihracatının büyük bölümü Avrupa'ya yapılırken, üretilen orkinosun tamamı ise Japonya'ya ihraç ediliyor.

    

Yatırıma bağlı olarak Türkiye'nin dünya kültür balıkçılığındaki yeri de hızla gelişti. FAO verilerine göre, dünyada kültür balığı üretimini Çin ve Hindistan'ın ardından en hızlı artıran 3. ülke olan Türkiye, çipura-levrek pazarında Avrupa'da yüzde 25'lik paya ulaştı. Avrupalı'nın masasındaki her 4 çipura-levrekten biri Türkiye'den gidiyor. Türkiye'ye gelen yabancı turistlerin büyük bölümünün Avrupa'dan geldiği ve otellerde-lokantalarda genelde kültür balığı ikram edildiği dikkate alınırsa, Avrupalının çipura ve levrek tüketiminin hemen hemen yarısının Türkiye'de üretildiği söylenebilir.

    

Türkiye alabalık üretiminde ise Avrupa'nın zirvesinde yer alıyor.

    

Türkiye'nin kültür balığı üretiminin bu yıl 200 bin tonun üzerine çıkması bekleniyor.

    

Türkiye'de halen, Temmuz ayı itibariyle, toplam 253 bin 638 ton üretim kapasitesi olan 1805 balık çiftliği bulunuyor. Toplam kapasitesi 60 bin 289 ton olan 271 tesisin yatırımı ise devam ediyor.

 

Faal tesislerin 358'i denizlerde, 1447'si ise iç sularda kurulmuş. Denizlerdeki tesislerin üretim kapasitesi 144 bin 612, iç sulardaki tesislerin üretim kapasitesi ise 109 bin 26 ton.

    

Türkiye'de çiftlik sayılarının ve üretimin hızla artması, Türkiye'nin bu konudaki ihracatında da kendisini gösterdi. Türkiye, su ürünleri ihracatını yüzde

178 artırarak 342 milyon dolara yükseltti. Türkiye ihracatının yüzde 80'ini Avrupa ülkelerine yapıyor.

    

Çiftlik sayıları ve üretimin artması balık tüketimini de yansıdı. 2004 yılında 5 kilogram seviyesinde olan kişi başı balık tüketimi, 2010 yılı itibarıyla 8,5 kilograma yükseldi. Bu rakam yine de AB ülkelerinin üçte biri düzeyde kalıyor.

    

Yetkililer, Türkiye'nin 2023 yılında 500 milyar dolar ihracat hedefinin 1 milyar dolarını su ürünleri yetiştiriciliğinin oluşturmasının hedeflendiğini belirttiler. Türkiye'nin su ürünleri üretimini 2023 yılına kadar yıllık ortalama yüzde 10 artırarak, 500 bin tona çıkarması ve AB ülkeleri arasında zirveye yerleşmesi planlanıyor.

 

2000-2009 yılları arasındaki su ürünleri üretim çizelgesi şöyle: (Ton)

                                                     

------           -------                ----------          ----------                 

2000        503.345           79.031           582.376 

2001        527.733           67.244           594.977

2002        566.682           61.165           627.847

2003        507.772           79.943           587.715

2004        550.482           94.010           644.492

2005        426.496          118.277           544.773

2006        533.048          128.943           661.991

2007        632.450          139.873           772.323

2008        494.124          152.186           646.310

2009        464.462          158.729           623.191

    

NOT: 2010 yılına ait rakamlar henüz yayınlanmadığı için tablo 2009 yılına kadar olan rakamlardan oluşturuldu. (AA)