‘Maymun Çiçeği’ endişesi… Çiçek aşısı olanlar paçayı kurtardı mı?

Muhittin AKBEL / EGEDESONSÖZ – Demokratik Kongo Cumhuriyeti başta olmak üzere Afrika ve bazı Avrupa ülkelerinde görülen Maymun Çiçeği virüsü, dünya genelinde korku saçmaya devam ediyor. Maymun çiçeği hastalığı olarak bilinen MPOX’a karşı koruyucu aşılar konuşulurken, çiçek aşısının MPOX virüsüne karşı etkili olup olmadığı da uzmanlar tarafından tartışılıyor. Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanı, İzmir Tabip Odası Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Yüce Ayhan, bu konuya açıklık getirdi.

ÇİÇEK AŞISI UYGULAMASI 1980 YILINDA SONA ERDİ
Egedesonsöz’e konuşan Dr. Ayhan, 1977’de son olarak çiçek hastalığı vakasının görüldüğünü, aşılamanın da 1980’de Dünya Sağlık Örgütü’nün “çiçek hastalığı eradike oldu” (tamamen yok edildi) açıklamasıyla tüm dünyada sona erdiğini dile getirdi. Çiçek aşısının, MPOX’a karşı koruyucu olduğunu doğrulayan Dr. Ayhan, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Çiçek virüsü başka, Maymun Çiçeği hastalığı olarak bilinen MPOX virüsü başka. İki ayrı virüs ama ikisi aynı aileden ve birbiriyle akrabadır. Dolayısıyla 1980 öncesi yapılan çiçek aşısının, virüslerin akrabalığı nedeniyle ortak yapılarına karşı bir koruyuculuğu var. 1977 yılında en son çiçek hastalığı vakası görülmüş ve aşılama 1980’de sona ermiş. Bu tarihten önce çiçek aşısı yaptırmış olan kişiler, önemli ölçüde koruma altında diyebiliriz. Yüzde 100 korur diyebileceğimiz bir veri yok elimizde ancak teorik olarak bu benzerlikten dolayı, bağışıklığı etkileyecek ve koruyacak öngörüsü mevcut. Dünya Sağlık Örgütü’nün, çiçek hastalığı artık eradike (kesin olarak sona erdiği) olduğunu, dünyada ortadan kaldırıldığına dair bir açıklaması vardı. Biraz önce söylediğim gibi, 1980 yılından bu yana çiçek aşısı uygulaması dünya genelinde tamamen kaldırıldı. Dünyada şu anda çiçek aşısı uygulaması yok, çünkü çiçek hastalığı yok.”

MPOX’A KARŞI İKİ FARKLI AŞI VAR VE SADECE O BÖLGEDE UYGULANIYOR
Şu an itibariyle, MPOX’a karşı koruduğu bilinen çiçek aşısının olmadığını ancak MPOX’u önleyici, bu virüse karşı koruyucu iki farklı aşının olduğunu hatırlatan Dr. Yüce Ayhan, “O iki aşının Türkiye’de uygulaması yok ancak virüsün olduğu bölgede kullanılıyor. Dünya Sağlık Örgütü, aşının geliştirilmesi için aşı üreticilerine çağrıda bulundu” dedi. Dr. Ayhan, “Covid pandemisindeki durumun aksine, aşılamaya şimdiden başlamak mı lazım?” sorusuna şu yanıtı verdi:

“Böyle bir karar, sayısal kanıtlar temelinde verilecek bir karardır. Ne kadar hızla yayılacağı, nereleri etkileyeceği öngörülebilir ve bu kanıtlar çerçevesinde strateji belirlenebilir. Toplumun önden aşı olmak gerekmeyebilir ama vaka ülkeye girdikten sonra en azından o vakalarla temas edecek sağlık personelinin öncelikli olarak aşılanması düşünülebilir. Peki ansızın yakalanırsak ne yaparız? Öncelikle şunu belirtmem gerekir ki MPOX, covid kadar kolay bulaşmıyor. En azından solunum yoluyla bulaşmıyor, havadan solunarak vücuda girmiyor. Öksürük, hapşırık sırasında damlacıkların mukozaya temas etmesi halinde bulaşabiliyor. O sırada damlacığın solunmasıyla geçebilir. Ayrıca bilindiği gibi yakın temas ve MPOX’lu bir hastanın kullandığı çarşaf, yastık, havlu gibi şeylerin kullanılmasıyla da bulaşabiliyor. Covid gibi solunum yoluyla çok kolay bir şekilde bulaşmadığını belirtmek isterim.  Korkunun ecele faydası yok. Yarın bu başımıza gelir mi? Gelebilir! Sorun yaratır mı? Pekala yaratabilir! Bir kere bu vaka Türkiye’ye gelirse, bizim bundan kesinlikle haberimizin olması lazım ve şimdiden önlem almakta fayda var.”

BAKANLIK VAKA SAYISI VE İZLEME KONUSUNDA ŞEFFAF OLMALI
Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanı, İzmir Tabip Odası Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Yüce Ayhan, bakanlığın maymun çiçeği hastalığıyla ilgili bir rehber hazırladığını belirtirken, bakanlığa da çağrıda bulundu:

“Bakanlık, sağlık profesyonellerine yönelik bir rehber yayınladı MPOX ile ilgili olarak. Saptanan vakaların veya şüphelilerin numunelerinin Ankara Halk Sağlığı Kurumuna gönderilmesi isteniyor. Bizim isteğimiz, beklentimiz, bakanlığın vaka sayısı ve izleme konusunda bakanlığın şeffaf davranması, kamuoyundan hiçbir şey gizlememesidir. Aşı stratejisi açısından aksiyon almakta fayda görüyoruz. Covid sürecinde çok güçlü bir laboratuvar altyapımız oluştu. Bu laboratuvarlar MPOX testlerini de pekala yapabilecek kapasitedeler. Sağlık bakanlığının aşı üretimi konusunda da strateji geliştirmesi gerekiyor.”