‘Köyümü satmam’ dedi, işinden oldu

KÜTAHYA - Kütahya’da 800 yıllık Dulkadir Köyü, siyanürlü gümüş madeni çıkaran Eti Gümüş’e en yakın yerleşim. Dulkadir’de kalan son 10-15 aile siyanür tehdidi altında yaşam mücadelesi veriyor. Köylülerin kaderini belirleyen ise ekmek davası, yani Eti Gümüş’teki istihdamları. Muhtar Selim İlhan da diğer köylüler gibi Eti Gümüş’te çalışıyor. Daha doğrusu çalışıyordu. Ta ki siyanür tehdidi yüzünden köyde meydana gelen şebeke suyundan zehirlenme olayına kadar.

 

Eti Gümüş’ün siyanürlü atık çamur havuzunda önce 7 Mayıs’ta çökme oldu ve Türkiye’nin en büyük çevre felaketinin kıyısından dönüldü. 36 gün sonra ise işletmenin hemen yakınındaki Dulkadir Köyü’nün Eti Gümüş tarafından sağlanan şebeke suyunu kullanan köylüler zehirlenerek hastaneye kaldırıldı. Olayların ardından Eti Gümüş’ün köylülerden arazilerini satın almak istediğini belirten İlhan, köylülerin topraklarını satmak istemediği, köyü kimseye satmayacakları konusunda açıklamalarda bulundu. İlhan’ın açıklamaları, Radikal Gazetesi’nin 16 Haziran 2011’de ‘Köyümüzü atık havuzu yapmak istiyorlar’ başlıklı haberine de konu oldu. İlhan, bu haberde “800 yıldır burada yaşıyoruz. Gelecek nesle emaneti teslim etmek istiyoruz. Şu anda bulunan atık barajlarının altındaki yerleri eskiden sattılar. 2.5 liraya metrekaresini aldılar. Şimdi 20 lira verse dönüp bakmam” dedi.

 

Bu açıklamalardan kısa bir süre sonra Eti Gümüş, köyün şebeke suyunun değiştirilmesine karar verdi. Muhtar İlhan, kendi ifadesiyle, Dulkadir’de köylülerin şebeke suyundan zehirlenmesinin ardından köye döşenen yeni şebeke hattında çalışmak üzere bizzat Eti Gümüş tarafından görevlendirildi. Ancak bu görev “Sen işçilerin başında dur” denilerek sözlü olarak yapıldı. Muhtar, bu görevini yerine getirirken Eti Gümüş’ten bir yazı aldı. Yazıda, İlhan’ın 5 gün mazeretsiz olarak işe gitmediği için iş akdinin feshedildiği yazıyordu.

 

Bu duruma çok şaşıran İlhan, konuyu yargıya taşıyacak. Radikal’e konuşan İlhan, “Köyü istimlak etmek için uğraşıyorlardı. Karşı çıktım, vermek istemedim. ‘Muhtar bize yardımcı olmuyorsun’ dediler. Köye siyanür verildiğini medyaya bildirdim, rahatsız oldular” dedi.

 

Kütahya’daki Eti Gümüş AŞ tesislerinde çalışan işçilerde yüksek oranda arsenik çıktı. Sağlık taramasında normal sınır değerden 10-15 kat fazla arsenik çıkan işçilerin ileri tetkikler için Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesi’ne gitmeleri istendi. Uzmanlar, bu seviyedeki arseniğin uzun vadede kişilerde kansere yol açabileceğini söylüyor. İşçiler ise 50 kişi kapasiteli hastanede sıra bekliyor.

 

7 Mayıs’ta Eti Gümüş tesislerinin siyanürlü atık havuzunda meydana gelen kaza sonrasında çalışanlar sağlık taramasından geçirildi. Tarama sonrasında işçilere bir belge verildi. Bu belgelerden birkaçı Radikal’in eline ulaştı. Salih Yiğit adlı işçiye verilen belgede şu ifadeler yer alıyor:

 

“5 Temmuz 2011’de işyerimizde yapılan sağlık taramalarında ‘İdrarda Arsenik’ değeri normalin üzerinde, 166 ugL (mikrogram/litre) olarak tespit edildiğinden ileri tetkik ve tedavilerinizi yaptırmak üzere ilgili sağlık kuruluşuna başvurmanızı önemle rica ederiz.”

Eti Gümüş’ün İdari ve Sosyal İşler Müdürü Mehmet Baydın’ın imzasını taşıyan belgeleri alan işçiler Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesi’ne sevk edildi.

İzmir Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası Denetleme Kurulu üyesi Dr. Ergun Demir, arseniğin insanda bulunması gereken değerin 10 mikrogram/litre olduğunu söyledi:

 

“Arsenik uzun vadede kansere yol açar, solunum, sindirim sistemi ve karaciğeri etkiler. Kaza sonrasında yakın köylerde su analizi yaptırmıştık, hepsinde arsenik değeri yüksek çıktı. Tüm işçilerin ve bölgede yaşayan insanların da tetkiklerinin yapılması gerekiyor. Bu olay uzun süredir orada yaşadıklarından dolayı ortaya çıkmıştır.” Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Murat Taşdemir de “Bu tarama Sağlık Bakanlığı tarafından istendi. Eti Gümüş’ün iyi niyetiyle yapılmadı. Bu nasıl olabilir? Çalıştıkları işyerinde mi, yoksa yaşadıkları köylerinde mi? Asıl sorun ise hâlâ işçilerin tedavisine başlanmaması. 800 işçiden 137’si için tarama yapıldı. 97’sinde arsenik yüksek çıktı” dedi.

 

Mayısta aşırı yağışlarla birlikte Kütahya’daki Eti Gümüş işletmesinin siyanür havuzunda (büyük fotoğraf) taşma tehlikesi yaşanmıştı. Tesis yakınındaki Dulkadir Köyü’nün içme suyuna siyanür karışmış, köydeki hayvanlar telef olmuştu. Hayvanlar kireçlenerek gömülmüştü (üstte). Şebeke suyunun içilmemesi köylüleri ölümden kurtarmıştı. Şimdi de Eti Gümüş’te çalışan işçilerde arsenik çıkması gözleri yeniden bu bölgeye çevirdi. Çalışma Bakanı Faruk Çelik inceleme başlattıklarını açıkladı.