Dünya basınından seçim değerlendirmeleri

NEW YORK/LONDRA/PARİS/ROMA/TOKYO - 12 Haziran seçimleri dünya basınında geniş yankı buldu.

 

Amerikan New York Times gazetesi, internette yayımladığı haberini ''Başbakan Erdoğan'ın partisi, seçimleri 3’üncü kez kazandı'' başlığıyla duyurdu.

 

Haberde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın açık bir zafer kazandığı ancak seçim sonucunun, başkanlık sistemine geçiş ve yeni bir anayasanın hazırlanması gibi TBMM'de AK Parti'nin büyük değişikler yapmasını sağlayacak çoğunluğu kendisine vermediği, bu kapsamda AK Parti'nin muhalefetle uzlaşma sağlaması gerektiği vurgulandı.

 

New York Times Başbakan Erdoğan'ın seçim sonuçlarıyla ilgili yaptığı konuşmada, halkın kendilerine yeni anayasanın hazırlanmasında uzlaşma ve diyalog çağrısın vurgu yaptı. Haberde, Türkiye'nin ''bölgenin Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu tek demokrasi olduğu ve Başbakan Erdoğan'ın yönetiminde, Türkiye'nin siyasi ve ekonomik olarak istikrarlı bir ülke olduğu'' ifade edildi.

 

Erdoğan'ın destekleyenlerin, onu Türkiye'nin Ortadoğu'daki profilini yükseltmede, ülkenin bölgede giderek kendine güvenen bölgesel oyuncu haline dönmesini sağlamada büyük rol oynadığını söyledikleri, AK Parti yönetiminde Türkiye'nin bazen inişli çıkışlı da olsa AB yolunda ilerlediği, ayrıca ülke ekonomisinin yüzde 8,9 oranında büyüdüğü kaydedildi.

 

Wall Street Journal da haberinde, AK Parti'nin büyük zafer kazandığı ancak Anayasa'yı tek başına değiştirecek çoğunluğa ulaşamadığı belirtildi. Haberde gayrı resmi seçim sonuçlarının Başbakan Erdoğan'ın Türkiye'deki siyasi alanda rakipsiz konumda olduğunu teyit ettiğini, bu kapsamda siyasi analistlere göre Erdoğan'ın anayasayı yeniden yazma amacı yönünde ivme yarattığı yorumunu yaptıkları kaydedildi.

 

Haberde analistlerin, 2002'de yüzde 34, 2007'de yüzde 47 ile seçimleri kazanan AK Parti'nin bu seçimlerde yüzde 50 kazanmasının büyük zafer olduğunu söyledikleri de belirtildi.

 

Wall Street Journal haberinde, Erdoğan'ın seçim sonuçlarının ardından yaptığı konuşmada, yeni anayasayı hazırlamada muhalefet partileri, akademik çevreler ve medya ile görüşeceğini vurguladığına da dikkati çekildi.

 

Haberde, MHP'nin TBMM'ye yeniden dönüş yapacağı da belirtilerek ''MHP yüzde 10'luk barajı aşamasaydı, bu oylar AK Parti ile CHP arasında paylaşılacak, AK Parti de rahatlıkla 330 sandalyenin üzerinde sandalye kazanacaktı'' görüşüne yer verildi.

 

İngiliz basını da AK Parti’nin seçim zaferini, 330 milletvekiline ulaşamamasıyla birlikte verdi.

 

Türkiye seçimlerini bu sabahki baskısına yetiştirebilen İngiliz gazetesi ise Financial Times, ankara muhabiri Delphine Strauss imzalı haberin başlığını "Erdoğan üçüncü dönemi garantiledi" olarak belirledi.

 

Başbakanın net bir zafer kazandığının alt başlıkta vurgulandığı haberin ikinci alt başlığı ise AKP'nin anayasayı tek başına hazırlayabilecek milletvekili sayısına ulaşamadığı oldu. AK Parti'nin 2007 seçimlerindeki yüzde 47'lik oyunu artırmasının Erdoğan'ın ülke siyasetindeki ağırlığını bir kez daha ortaya koyduğu anlamına geldiği söylenen haberde şöyle dendi:

 

"Erdoğan'ın popülist söylemi, otoriter davranışları ve muhafazakar değerleri şehirli seçkinleri ve liberalleri endişelendirse de, başbakan yoksul mahallelerde ya da köylerde yaşayanların ve orta sınıfların büyük kısmı için bir kahraman"

 

Sonuçların Erdoğan'ı, muhalefet partileriyle diyaloğa girip uzlaşmak durumunda bırakacağının söylendiği Financial Times haberi, bu durumun AKP'nin tek başına anayasayı yazması ihtimalinden endişe duyan yatırımcıları rahatlatacağı iddiasıyla devam etti.

 

Haberin sonunda Eurosia Group isimli siyasi risk danışmanlığı firmasından, uzman Wolfgang Piccoli'nin şu sözlerine yer verildi:

 

"330'un altıda milletvekili çıkarması, AKP'yi muhalefetle bir ara yol bulmak zorunda bırakacaktır. Ve bu senaryo, ülkedeki kutuplaşmanın artmasına engel olabilir."

 

Times gazetesi, Türkiye'deki seçim sonuçlarını şu başlıkla haberleştirdi: "Türkiye'de iktidar değişmedi, basın özgürlüğü endişeleri de"

 

Başbakan Erdoğan'ın kısa hayat hikayesini ve AK Parti'nin son üç seçimlerde değişen önceliklerinin özetlendiği haberin son kısmında, Türkiye'nin tıkanmış durumda olan Avrupa Birliği üyelik sürecine, tutuklu olan gazeteci sayısındaki artışa ve ağustos ayında uygulamaya girecek internet filtresine dikkat çekildi.

 

Erdoğan'ın Fransız başkanlık sistemine benzer bir model hayal ettiğinin belirtildiği yazı, gazeteci Soli Özel'in "dünkü zaferden sonra basın ve ifade özgürlüğü sınırlamaları artacaktır" yorumuyla sona erdi.

 

Times bu haberin ardından Suna Erdem imzalı bir yorum yazısına yer verdi. .

 

Yazıda, Erdoğan'ın Suriye politikası gibi kimi konularda tutarsız ve asabi davranışlarının gözlemlendiği, ve ayrıca ilk dönemlerdeki reformcu çizgisinden eleştiriye tahammül edemeyen milliyetçi bir pozisyona savrulduğu anlatıldı. Yazı şöyle sona eriyor:

 

"Ülkedeki liberaller Erdoğan'ın sertleşen duruşunun seçimlerde oy toplamak için kaçınılmaz olduğunu, ve seçimlerden sonra reformcu çizgisine geri döneceğini düşünüyorlar. Eğer böyle olmazsa, Türkiye tarihinde sıkça yer bulmuş sayısız, vizyon sahibi olmayan, diktatör lider gibi, o da tarihin çöplüğündeki yerini alacaktır."

 

Fransa'daki siyasi gazetelerin önemli bir kısmı Türkiye'deki seçimleri birinci sayfadan okuyucularına duyurdu.

 

Liberation gazetesi, ''Erdoğan, Yeni Sultan'' başlığıyla verdiği haberde, AK Parti'nin üçüncü kez iktidar olma başarısı gösterdiğini yazdı. Gazete, AK Parti'nin tek başına anayasayı değiştirme gücüne sahip olamamasından dolayı ''zafer değil, başarı'' değerlendirmesinde bulundu.

 

Yine gazetenin baş makalesinde Türkiye'deki genel seçimlere yer ayrılırken, Türkiye'nin Batı ile Müslüman Arap ülkeleri arasında köprü rolü oynayacağı ifade edildi ve bu yüzden Türkiye'nin AB üyeliğinin teşvik edilmesi gerektiği yorumu yapıldı.

 

Gazetede, AK Parti'ye demokrasi alanında yöneltilen bazı eleştirilere rağmen partinin ekonomi ve dış politika alanlarında önemli başarılar elde ettiği ifade edildi.

 

Le Figaro gazetesi de ''Türkiye'de Modernleşmenin Zaferi Erdoğan'' başlığıyla birinci sayfada manşetten okuyucularına verdiği haberde, AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın üçüncü kez seçimi kazanma başarısı gösterdiğini yazdı.

 

Gazete, buna rağmen Erdoğan'ın anayasayı değiştirme konusunda muhalefetle uzlaşmak zorunda kalacağı yorumunu yaptı. Yine gazetede, Erdoğan ''Büyük Vezir'' başlığıyla yer alan ayrı bir haberde, 9 yıllık iktidarın ardından Erdoğan'ın Türkiye'nin ekonomisini dünyanın 17. büyük ekonomisi haline getirdiği belirtildi.

 

Bununla birlikte haberde, sürdürülen reformların biraz yavaşladığı ve Erdoğan'ın kendisine yönelik eleştirilere karşı sert tavrının endişe yarattığı yorumu yapıldı.

 

İspanya’nı en yüksek tirajlı gazetesi olan sol görüşlü El Pais, "Ilımlı İslamcı Erdoğan, Türkiye'de Yeniden Zafe Kazanıyor" başlığını atarken, "Erdoğan, İslam'ın ve demokrasinin birlikte olabileceğini gösterdi ve Türkiye'yi genç Araplar için bir referans yaptı" yorumunda bulundu.

 

Seçimlere iki sayfa yer ayıran El Pais, baş köşe yazısında da "Recep Tayyip Erdoğan, şüphe götürmez bir seçim başarısı elde etti, ama tek başına anayasayı değiştirmek için yeterli çoğunluğu sağlamayı başaramadı. Sandıklar, ekonomisini üç kat artıran Türkiye'nin bu ılımlı İslamcısına yeniden güven verdi.

 

Erdoğan'ın ilk icraatlarından biri, AB'ye katılım müzakereleri çerçevesinde yeni reformları gerçekleştirmedeki niyetini göstermek olacaktır" ifadesini kullandı.

 

El Pais ayrıca, "Kürt açılımında verilen sözlerin yerine getirilememesinden dolayı, Kürtlerin Erdoğan'a sırt çevirdiklerini" yazdı.

 

Merkez sağ görüşlü El Mundo gazetesi de "Erdoğan seçimleri kazansa da anayasayı değiştirmek için mutlak çoğunluğa ulaşmadı" ifadesini başlığına çıkardı.

 

İç sayfasındaki haberde, "Sultan ezip geçti, ama tek başına hükümdarlık edemeyecek" başlığını atan gazete, Başbakan Erdoğan'ın yeni anayasa için "uzlaşma aramak zorunda olacağını" kaydetti.

 

"Halkıyla iletişim kurmasını bilen imparator" başlığıyla yapılan yorumda da "Erdoğan iktidardaki 8 yılı boyunca, gizli ajandası olduğuna ilişkin korkuları ortadan kaldırmasını bildi. Ama son aylardaki imajı biraz karardı. Kendisini eleştiren karikatürist, politikacı ve köşe yazarlarını dava etmekten çekinmedi" denildi.

 

İtalyan basınında gündeminde Türkiye'deki seçimler vardı.

 

La Stampa gazetesi de internet sitesindeki haberinde, Recep Tayyip Erdoğan'ın seçimleri kazandığını, ''ancak bunun tam da istediği gibi olmadığı'' yorumunu yaptı. Gazetede, Erdoğan'ın her iki Türk'ten birinin oyunu aldığı, ancak buna rağmen milletvekili sayısının 326 da kalarak, anayasa değişikliklerini, tek

 

başına referanduma götürme sayısı olan 330'a ulaşamadığı kaydedildi.

 

Gazete, ''Laikler, Milliyetçiler ve Kürtler'' olarak nitelediği üç muhalefet partisinin, seçim kampanyası döneminde, Başbakan Erdoğan'ı ''ülkeyi iyi idare edemediğine yönelik ağır bir şekilde eleştirdiği'' belirtildi. La Stampa'daki seçim yorumunda, Erdoğan'ın ülkesini AB'ye sokmak istiyorsa, bazı reformları yapması gerektiği ifade edildi.

 

La Stampa, Erdoğan'ın yeni dönemde muhalefetle diyalog aramaması durumunda, üç partiyi de karşısına alabileceği ve sert geçen seçim kampanyası döneminin yeni parlamentoya yansıyabileceği değerlendirmesinde bulundu.

 

La Repubblica gazetesi de Erdoğan'ın seçimi kazandığını, ancak anayasa değişikliğini tek başına referanduma götürecek çoğunluğa ulaşamamış olmasını haberleştirirken, ana muhalefet CHP'nin yeni lideri Kemal Kılıçdaroğlu ile oylarını 5 puan arttırmasını, MHP'nin barajı geçmiş olmasını ve Kürt kökenli bağımsız adayların sayısının 36'ya ulaşmasını, ''muhalefet için iyi'' şeklinde değerlendirdi.

 

Gazete, birçok gözlemcinin, ''yapılmak istenen anayasa değişikliklerinin arkasında Recep Tayyip Erdoğan'ın 2014 yılındaki Cumhurbaşkanlığı seçimine adaylığını koyma niyetini gördüğü'' görüşüne de yer verdi. Gazetedeki haberde, Erdoğan'ın uluslararası alanda, ülkesinin ekonomik büyümesi, güçlü gelişmesi ve işsizliğin 2011'in ilk 3 aylık dönemde düşmesi gibi değerleri ön plana çıkardığı da belirtildi.

 

La Repubblica, Başbakan'ın seçimlerin ardından AK Parti Genel Merkez Binası'ndan yaptığı ‘balkon konuşması’ndan bir bölüme de yer vererek, ''Her iki seçmenden biri AK Parti'ye oy verdi. Bunun heyecanını yaşıyoruz'' ve ''Oylarımızı 5 milyon daha arttırdık'' sözlerini de okuyucularına aktardı.

 

Japonya'nın Chunichi Shimbun gazetesi de genel seçimleri "İktidar partisinin büyük zaferi" olarak değerlendirdi, ancak bu zaferin anayasa değişikliği için yeterli olmadığını yazdı.

 

AK Parti'nin "oyların yüzde 50'sini alarak büyük bir zafer elde ettiği" belirtilen haberde, AK Parti iktidarının 2002 yılından bu yana tek başına sürdürdüğü iktidarı koruduğu kaydedildi.

 

Haberde, "AK Parti'nin yüksek ekonomik kalkınmayı arkasına alarak seçim kampanyasında hakimiyet sergilediği" yorumu yapıldı. (ajanslar)