Fatih YAPAR/EGEDESONSÖZ - Yeraltı suyunun düzenli kullanımı için gerçekleştirilen çalışmalar kanun teklifi hazırlanarak gündeme gelirken köylüler başta olmak üzere tarımla geçimini sağlayanların en çok merak ettiği konuların başında kuyulara sayaç takılması geliyor. AK Parti İzmir Milletvekili Tarım Komisyonu Üyesi Avukat Ali Aşlık’ın hazırladığı kanun teklifinde su kuyularına sayaç takılmasının bir yıl ertelenmesi öngörülürken sayaçları takamayanların DSİ’ye başvurup iki yıl ödemeli sistemi kurdurmasının önü açılıyor. Yeraltı suyunun aşırı kullanımını engellemek için yapılan kanun kapsamına fabrikaların da dahil edildiği belirtildi. Buna göre sadece tarımla uğraşanlar değil kuyulardan su çeken fabrikalara da sayaç takılacak. TBMM’de konuyla ilgili bilgi veren AK Parti İzmir Milletvekili Aşlık ile muhalefet milletvekilleri arasında tartışma çıktı. Aşlık, yasanın ayrıntılarını anlatırken milletvekilleri itirazlarını söyledi. Aşlık, “Bekâra karı boşamak kolay, iktidarda olsanız siz, bunu hem peşin alırsınız, bir de üzerinden farklı şeyler de alırsınız” dedi.
300 metre derinlikten su çeken mısır ve pamuk üreticisinin fazla su harcamayacağını anlatan Aşlık, tarım sulaması altında tanker tanker su çekip satanların olduğunu, hep birlikte yakalarına yapışacaklarını ifade etti. Aşlık, “Bekâra karı boşamak kolay, iktidarda olsanız siz, bunu hem peşin alırsınız, bir de üzerinden farklı şeyler de alırsınız. Biz onu yapmıyoruz” diye konuştu.
SANAYİ DAHA ÇOK SU KULLANIYOR
Türkiye’de mevcut 280 bin civarındaki kuyunun ancak 6 bin civarındakine su sayacı takılabildiğini anlatan Aşlık, “Yeni düzenleme ile nerelerde sayaç takılıp takılmayacağına, ne kadar su kullanılacağına Bakanlar Kurulu karar verecek ve istediği yerlerde de süreyi uzatabilecektir. Meclis olarak, milletvekili arkadaşlar olarak uygulanabilir olan bu yasayı çıkardıktan sonra arkasında durup takip edersek bu, milletimizin menfaatine olacaktır, lehine olacaktır. Çünkü yer altı sularını sağlıklı bir şekilde kullanamaz isek, yer altı sularını hor kullanır isek, bize bırakılan bu emaneti gelecek nesillere taşıyamayız. Yani bu sular sürdürülebilir kullanma amacından uzak hâle gelirler. Çünkü ülkenin her bölgesinde yağmur aynı şekilde yağmıyor, bazı yerlerde çok yağıyor, bazı yerlerde az yağıyor. Yağmur çok alan bölgelerde buna ihtiyaç olmayabilir. Dolayısıyla bu sayaç hiç takılmayabilir. Bunu kim belirleyecek? DSİ bilimsel verilere göre tespit edecek ve Bakanlar Kurulu karar verecek. Bu yasayla düzenleme yaptık. Sistemi sanayi ve zirai amaçlı olarak ayırdık. Buraya gelen arkadaşların hiçbirisi sanayi amaçlı kullanımdan bahsetmedi, hep çiftçilerden bahsettiler. Sanayide kullanılan su, ziraide kullanılandan çok fazla” dedi.
Tartışmalara AK Parti İzmir Milletvekili Hamza Dağ ve CHP İzmir Milletvekili Musa Çam da zaman zaman dahil oldu. Mecliste ayrıca çok konuşulacak sayaç takma diyalogları da ortaya çıktı. Aşlık’ın sözlerine bazı milletvekilleri kahkahalarla güldü.
İŞTE O KONUŞMA VE DİLALOGLAR…
VAHAP SEÇER (Mersin) - Ali Bey, bir yanlışlık olmasın. Bahsettik. Dinlememişsin.
ALİ AŞLIK (Devamla) - Niye? 365 gün çekiliyor çünkü. Yani "bunu ben parasını veriyorum, istediğim gibi kullanabilirim" mantığıyla kabullenecek miyiz? Onun için bu ölçümü getiriyoruz. Sanayici, biliyorsunuz büyük şehir sınırları, belediye sınırları içinde olan yerlerde, belediye sayaç takıyor, mevcut suyun yarı bedelini almak suretiyle atık su adı altında bu parayı alıyor zaten. Şimdi, biz bu sanayiciye saat takmayalım mı? Yani suyu kullanıyorum diye hor şekilde kullanmasına mı müsaade edelim? Etmemeliyiz arkadaşlar. Para da verse bir denge içinde, bir plan içinde kullanılması lazım çünkü o su, o yerin altındaki su 75 milyonun arkadaşlar, sadece kullananın değil ki. Bunu bir dengeye tutturmak lazım, bunu bir plan dâhilinde kullanmak lazım. Onun için böyle bir ikili ayrıma gittik.
İLHAN DEMİRÖZ (Bursa) - Cargill'e takacak mısın?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Şimdi, bu yasa ile sanayiciler bir yıl içinde bu sayaçlarını takmak zorundalar, takmadıkları takdirde kuyuları kapatılacak ve kapatılma masrafları da kendilerinden alınacak ama zirai sulama, içme suyu ve kullanma amaçlı su için ayrım getirdik arkadaşlar? Nedir bu ayrım?
MAHMUT TANAL (İstanbul) - Güney Doğu'da herkes kuyu sularını içiyor.
ALİ AŞLIK (Devamla) - Değerli arkadaşlar, bu ayrım nedir? Bir yıl içinde yine çiftçimiz, içme suyu kullanan köylümüz, ihtiyaç sahibi, belge sahibi kimse bir yıl içinde eğer sayacını taktırmamışsa takacak, ölçüm aletini taktırmamışsa taktıracak. Takamaz ise DSİ'ye müracaat etmek suretiyle -bir yıl içinde müracaat edecek, "Ben bunu takamıyorum." diyecek- DSİ bunu ya takacak ya da taktıracak ve yüzde 10 fazlasıyla da tahsil edecek.
LÜTFÜ TÜRKKAN (Kocaeli) - Sanayici takmadıysa kim takacak?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Değerli arkadaşlar, bu yüzde 25'i niye koyduk diye de düşünebilirsiniz. Bir, şimdi eğer biz bunu koymamış olsak piyasada herkes… Ya da ertelemeyi koymayacaktık, ya diğer şartı koymayacaktık, bizim DSİ'nin koydurma şartını koymayacaktık…
MUHARREM VARLI (Adana) - Çiftçinin her derdi bitti o mu kaldı? Tarım Komisyonundasın bir de ya!
ALİ AŞLIK (Devamla) - …bu sefer saat fiyatları artacağı için vatandaş yüksek fiyatlarla saat takma zorunluluğunda kalabilecekti. Onun için ikili bir ayrım getirdik. Fırsat verdik, fırsat getirdik.
MUHARREM VARLI (Adana) - Gübrede belini kırdınız, mazotta belini kırdınız; bir de suyu mu satacaksınız?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Biz, şimdi… Bu saatleri takanlar takacak, takmayanlar müracaat edecek; devlet takacak, bedelini de alacak. Ne olacak bedelini alınca?
Değerli arkadaşlar, adamakıllı bir ihale yaparsınız, bu saatleri ucuza getirirsiniz, toplu takımdan yine vatandaşın saati ucuza takılmış olur.
MEHMET ERDOĞAN (Muğla) - Kaç paraya takılacak?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Dolayısıyla bu iki ayrımı getirdik. Bu ikili ayrım bizim vatandaşımızın lehinedir. Türkiye'deki yer altı sularını sürdürülebilir şekilde kullanmak hepimizin görevi arkadaşlar.
Ben iyi biliyorum, seçim bölgem İzmir'de. Ben, çiftçi bir ailenin çocuğuyum. 70'lerde, 80'lerde 8-10 metreden biz yer altından su çekiyorduk; sonra 50 metreye çıktı, sonra 60 metreye çıktı, sonra 70 metreye çıktı; şu anda 250-300 metreye kadar indi. Bu, sürdürülebilir değil arkadaşlar. Dolayısıyla yer altı sularını korumak yer üstünü korumak kadar hepimizin görevi.
MUHARREM VARLI (Adana) - Siz de inanmıyorsunuz aslında bu söylediklerinize ama hadi öyle olsun!
ALİ AŞLIK (Devamla) - Bu yasanın amaçlarından birisi de bunu gerçekleştirmek arkadaşlar.
MUHARREM VARLI (Adana) - Aileniz sizi alkışlıyordur şimdi Sayın Vekilim!
MUSTAFA SERDAR SOYDAN (Çanakkale) - Madenciler 1 gram altın için 3 ton su harcıyorlar.
ALİ AŞLIK (Devamla) - Arkadaşlar, hepsine takılacak sayaç, merak etmeyin. Hepsine takılacak, hepsinden de… (CHP sıralarından gülüşmeler)
Bir defa, arkadaşlar, bakınız, tarım sulamalarında… Niye biz bu yasayı bu şekilde getirdik, bu teklifi niye hazırladık?
Arkadaşlar, tarım sulamalarında nerede ne kadar su gideceği belli, bilimsel verilere göre belli, hangi kuyudan ne kadar su çekileceği belli. Asıl burada sanayi amaçlı kullanımlarda sorun var arkadaşlar. Hakikaten 300 metreden mısır üretimi için, pamuk üretimi için su çeken çiftçi zaten fazla su çekmeyecektir ama burada "tarım sulaması" adı altında tanker tanker su alıp satanlar, ondan sonra kaçak kuyu açıp sanayisinde kullananlar, işte, bunların yakasına hep beraber yapışacağız. Niye muhalefet bunlara sesini çıkarmıyor, hiç sanayiciden bahsetmiyor?
HAMZA DAĞ (İzmir) - Rantiyeci onlar.
ALİ AŞLIK (Devamla) - Hep çiftçiyi savunuyorsunuz.
MUHARREM VARLI (Adana) - İki sene sonra göreceğiz. Sen de buradasın, biz de buradayız iki sene sonra.
ALİ AŞLIK (Devamla) - Yani bu yasanın amacı yer altı sularını korumak arkadaşlar, yer altı sularını düzene koymak.
LÜTFÜ TÜRKKAN (Kocaeli) - Hocam, kim takacak kim? Kim takacak, onu bekliyoruz.
ALİ AŞLIK (Devamla) - Değerli arkadaşlar…
LÜTFÜ TÜRKKAN (Kocaeli) - Sanayiciye kim takacak, onu anlat.
ALİ AŞLIK (Devamla) - Kendisi takacak arkadaşlar.
LÜTFÜ TÜRKKAN (Kocaeli) - Kendi kendine nasıl olur kardeşim?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Kendi kendine takar sanayici merak etmeyin. Sanayici işini bilir.
Değerli arkadaşlar, bu yasayla özellikle çiftçilerimiz üzerinde kara propaganda yapan muhalefet partilerinin kara propagandalarına çiftçilerimizin aldanmamasını istiyoruz. Çünkü bu saatle sanki çiftçilerimizden kullanma bedeli alacakmışız gibi de propaganda yapanlar var. Asla böyle bir şey yok, sadece suyun rantabl kullanılmasının yolunu açıyoruz arkadaşlar.
MUHARREM VARLI (Adana) - Sayın Vekilim, ücret alınmayacak mı?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Çiftçiye lazım olduğu kadar su da verilecek ve bunun için de herhangi bir ücret alınmayacak. Zaten çiftçi enerjisiyle, kendi imkânlarıyla açmış kuyusunu; o kuyusunu kullanmaya devam edecek ve yönetmeliklerle de biz bunu daha kullanılır hâle getireceğiz arkadaşlar.
Değerli arkadaşlar, yine, bazı arkadaşlarımız 2942 sayılı İhale Yasası'nın 22'nci maddesine bir cümle eklediler teklifle.
MAHMUT TANAL (İstanbul) - İhale Yasası değil o, Kamulaştırma Yasası.
VAHAP SEÇER (Mersin) - Kamulaştırma, kamulaştırma…
ALİ AŞLIK (Devamla) - Evet, arkadaşlar, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 22'nci maddesi diyorum.
VAHAP SEÇER (Mersin) - Şimdi oldu.
ALİ AŞLIK (Devamla) - "(1)'inci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir…"
VAHAP SEÇER (Mersin) - Yahu, bunun suyla ne alakası var? Yer altı suyuyla kamulaştırmanın ne alakası var?
ALİ AŞLIK (Devamla) - "Kamulaştırılan taşınmaz malda kamulaştırma amacına uygun bir işlem veya tesisat yapılmasından sonra bu hüküm uygulanmaz." Arkadaşlar, bu neyi getiriyor, onu da ifade edeyim size…
VAHAP SEÇER (Mersin) - Yahu, önce alakasını bir izah etsen Ali Bey.
ALİ AŞLIK (Devamla) - Alakasını teklif eden arkadaşlardan alırsınız arkadaşlar.
VAHAP SEÇER (Mersin) - Yer altı sularıyla, tarımla, Tarım Komisyonuyla kamulaştırmanın ne alakası var?
MUHARREM VARLI (Adana) - Para alınacak mı, alınmayacak mı; onu söyleyin.
ALİ AŞLIK (Devamla) - Şimdi, değerli arkadaşlar, Kamulaştırma Kanunu'nun 22'nci maddesi…
LÜTFÜ TÜRKKAN (Kocaeli) - Takma parası da alacaklar mı?
MUSA ÇAM (İzmir) - Sayaçları nereye takacaksınız, nereye?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Bir yer kamulaştırıldı, sonra eğer o kamulaştırma amacına uygun herhangi bir işlem yapılmıyorsa Tebligat Yasası'na göre tebligat yapılır ve devletten almış olduğu bedeli iade etmek suretiyle, kamulaştırılan yer kendisine iade edilir arkadaşlar.
MUSA ÇAM (İzmir) - Sayaçları parayla mı, parasız mı takacaksınız?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Bu, Kamulaştırma Yasası'nın 22'nci maddesinin amir hükmü fakat bazı uyanıklar…
MUSA ÇAM (İzmir) - Hangi uyanıklar?
ALİ AŞLIK (Devamla) - …özellikle aradan on beş yıl geçmiş, yirmi yıl geçmiş, otuz yıl geçmiş, okul yapılmış.
MAHMUT TANAL (İstanbul) - Çiftçiye uyanık mı diyorsun?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Sonra orası heyelan bölgesi ilan edilmiş veya ne bileyim, orada nüfus kalmadığı için okulun fonksiyonu kalmamış veya yol yapılmış, başka bir yere daha geniş bir yol yapılmış, yolun fonksiyonu kalmamış veya devlet almış, fabrika yapmış.
MAHMUT TANAL (İstanbul) - Size oy veren halka uyanık mı diyorsun?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Sonra aradan otuz yıl, kırk yıl geçtikten sonra, aynı bedeli ödemek suretiyle, geri alma yoluna gitmek gibi bir iradenin içine girenler olduğunu duyunca arkadaşlarımız…
LÜTFÜ TÜRKKAN (Kocaeli) - Takma parasını kim alacak, Sanayi Bakanı mı?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Çünkü bu da hakkın kötüye kullanılmasıdır arkadaşlar. Dolayısıyla, devletin malı hepimizin malı, kamulaştırılan mal kamunun malı, kamunun malı 75 milyonun malı. Dolayısıyla, bunu otuz yıl önceki bedelle geri almak hakkaniyete uygun mudur? Değildir.
MAHMUT TANAL (İstanbul) - Hakkaniyete uygun…
ALİ AŞLIK (Devamla) - Onun için de amacına uygun olarak kamulaştırılmış ve tesis yapılmış yerlerin, o amaç gerçekleştirildikten sonra, tekrar iadesini önlemek adına bu teklifi arkadaşlarımız verdiler ve burada da 75 milyonun hukukunu koruyoruz arkadaşlar.
MUHARREM VARLI (Adana) - Sayın Vekilim, çiftçinin sayaçlarından para alınacak mı, alınmayacak mı? Onu söyle buradan. Çiftçinin o pompalarına sayaç takıldıktan sonra para alınacak mı, alınmayacak mı?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Arkadaşlar, çiftçiler kendisi takabilirler, takmazlar ise DSİ takar ya da taktırır.
LÜTFÜ TÜRKKAN (Kocaeli) - Kim takacak, kendisi mi takacak?
ALİ AŞLIK (Devamla) - Yüzde 25 fazlasıyla devlet takar, taksitle, uygun şartlarda çiftçiye ödemesini yaptırır.
LÜTFÜ TÜRKKAN (Kocaeli) - Velev ki çiftçi takmadı. Ne yapacağız? Onu söyle.
ALİ AŞLIK (Devamla) - Arkadaşlar, biz zorlaştırmıyoruz, kolaylaştırıyoruz. Bizim görevimiz sürdürülebilir bir yönetim oluşturmak.
MUSA ÇAM (İzmir) - Kim kime takacak? Onu söyle sen.
ALİ AŞLIK (Devamla) - Bekâra karı boşamak kolay, iktidarda olsanız siz, bunu hem peşin alırsınız, bir de üzerinden farklı şeyler de alırsınız. Biz onu yapmıyoruz, biz vatandaşla bütünleşmiş, vatandaşların dertleriyle dertlenen milletvekilleri olarak böyle bir tasarı verdik. Takdirlerinize sunuyoruz.