Önce Vali Cahit Kıraç’ın yönlendirme kurulu başkanı yapılması ardından da (Rusya, Brezilya ve Duai’ gibi çok güçlü rakiplerin yarışa katılması…
‘İzmir’in EXPO 2020 rüyası suya düştü’ dedim kendi kendime…
EXPO 2015 sürecini detayına kadar takip etmiş bir gazeteci olarak bildiğim şeyler vardı.
2015 EXPO’sunda sadece İtalya’nın Milano kentiyle yarışmış ve de bir dizi hatamız yüzünden kaybetmiştik. Milano’nun daha önce EXPO organizasyonu yapmış bir kent olmasına rağmen hem de.
Milano, EXPO 2015’i avuçlarımızdan alırken biz havamızı almıştık.
2015 yarışında çok ciddi avantajlarımız vardı çünkü. Öncelikle EXPO 100 yılı aşkın tarihi boyunca hiçbir dönem ‘Müslüman’ bir ülkede yapılmamıştı. EXPO’yu organize eden BİE’nin delegasyonu içinde 50’ye yakın ‘Müslüman-Türk’ oyu vardı. Yukarıda da saydığım gibi rakibimiz EXPO’yu daha önce yapmış ve ikinci kez talip oluyordu.
EXPO 2015 sürecinin başında dönemin Dışişleri Bakanı, bugünün Cumhurbaşkanı Abdullah Gül gibi ‘ağır’ bir isim vardı. Gül’ün hem dışişleri bakanlığı gibi etkin bir koltukta oturuyor olması hem de ‘başbakanlık yapmış’ bir isim olması İzmir’in en büyük artısıydı. Öte yandan Gül, EXPO’yu İzmir’e getirmek için gerçekten canhıraş bir çaba içindeydi.
Tüm bu avantajların yanında ‘Herkes için Sağlık’ gibi yükselen trentteki bir ‘temaya’ sahiptik. Daha da önemlisi organizasyonda bazı bozukluklar yaşanmasına karşın CHP’li İzmir Belediyesi ile AK Partili hükümet mükemmel sayılabilecek bir uyum içinde çalışıyordu.
Rakibimiz Milano’daki durum ise tam tersiydi.
Başbakan Prodi’ye muhalif olan Milano Belediye Başkanı Moratti zor günler geçiriyordu. Hatta İtalya’da aylarca hükümet bile kurulamamıştı.
*
Tüm bu artılarımıza karşın yarışı kaybettik, Milano son düzlükte bastırdı. EXPO 2015 İzmir’in avuçlarından kayıp gitti.
Neden kaybetmiştik?
Onlarca neden sıraladık mağlubiyetin ardından…
AK Parti hükümetinin kendi içindeki çatışmadan (Gül-Erdoğan) tutun da son düzlükte aday yapılan küçük ülke delegasyonuna rüşvet verme meselesine kadar koyduk masanın üzerine… Türkiye oyunu kuralına göre oynamamıştı. Başbakan Erdoğan, Gül’ün alanına girmemiş, uzaktan izlemekle yetinmişti.
Oysa ki İtalya Başbakanı Prodi, oylamanın yapılacağı gün Paris’e gelmiş, oylamanın yapılacağı merkeze kamp kurup, delegasyonun istediği her türlü tavizi/rüşveti vermişti.
Bizimkiler de oradaydı. Başta dönemin Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal olmak üzere… Ama bizimkiler (Hem İzmirliler hem Ankaralılar) olan biteni sadece izlemiş, müdahale etmeyi başaramamışlardı.
Türk ve Müslüman ülkeleri BİE’ye üye yapan Türkiye 20’nin üzerinde delege kaydederken İtalya irili ufaklı ada devletlerinden oluşan 50’nin üzerinde yeni üye kaydettirmişti.
Ve bu küçük devletlerin oylarıyla İzmir, tarihi yarışı kaybediyordu. Süreç pek çok açıdan kötü idare edildi. Avantajlar dezavantaja dönüştü. İzmirlilerin bir bölümü Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu’nun etrafında kümelenirken bir bölümü İTO Başkanı Ekrem Demirtaş’ın çevresinde toplandı. Son gün Paris’teki oylamaya giderken de bu tablo değişmedi. İTO’nun kaldırdığı uçaktakilerin aksesuarları yeşil-beyaz, Büyükşehir’in Paris’e taşıdığı ekibin aksesuarları kırmızı-beyazdı.
İki farklı İzmir görüntüsü oluşmuş, Milanolular bile şaşırmıştı halimize.
Halimize diyorum. Çünkü oradaydım.
İzmirliler EXPO 2015 için Tayland’a uçarken de oradaydım, Yunanistan’da kulis yaparken de Paris’teki oylama sırasında da…
Bu yüzden ‘Neden kaybettiğimizin’ fotoğrafını çekmeyi başaranlardan biri olduğumu düşünüyorum.
Oylama sonunda Gül’ün gözlerinin dolduğunu, Başkan Kocaoğlu’nun ‘yıkılıp kaldığını’, Deniz Baykal’ın demoralize olduğunu, İTO Başkanı Demirtaş’ın ateş püskürdüğünü bizzat gördüm. Tüm bu heyecanı yaşamış biri olarak gelinen noktada Vali Kıraç’ın Yönlendirme Kurulu Başkanı olması başka bir değişle Abdullah Gül’ün koltuğunda oturmasına hem şaşırdım hem de üzüldüm. Kıraç’ın bu görevi kaldıramayacağı, o koltuğu dolduramayacağı değildi beni üzen… Bir önceki yarışa ‘bakan düzeyinde’ ağırlık koyan Ankara’nın ikinci kez aday gösterdiği İzmir’e aynı ehemmiyeti göstermediğini düşünmemdi.
Bunu düşünürken de Türkiye’nin 2020 Olimpiyat Oyunları ve Avrupa Futbol Şampiyonası gibi iki dev organizasyona daha talip olduğunu biliyordum elbette.
Ankara’nın ağırlığını İstanbul’un aday gösterildiği ‘Olimpiyatlar’a kaydıracağını düşünüp, İzmir’in tarihi EXPO adaylığının güme gittiğini düşündüm bir an.
Tüm bu karamsar tabloyu çizerken yarışta sadece Tayland vardı resmi olarak. Eski Başkenti Ayutthaya ile başvuran, Kasım’daki ilk sunum öncesi tarihinin en büyük sel felaketi ile boğuşan Tayland. Sonra 3 dişli rakip daha geldi. Brezilya'dan Sao Paulo, Rusya'dan Yekaterinburg ile Birleşik Arap Emirlikleri'nden Dubai!
Gerçekten sağlam kentler… Güçlü rakipler…
Bir an şöyle dedim kendi kendime… EXPO’nun başına bir bakan getirmediler. Çünkü bu güçlü rakipleri bekliyorlar/biliyorlardı. O nedenle oylama sonunda siyaseten bir bakanın (yani hükümetin) kaybetmesindense Vali’yi kurban ettiler.
Dubai’nin adaylığı ‘EXPO’nun daha önce Müslüman bir ülkede yapılmadığı’ tezini ortadan kaldırmasa da Müslüman delegenin oyunu böleceği kesindi. İzmir’in en önemli kozu ortadan kalkıyordu yani…
Rusya, AB ülkeleri nezdinde Türkiye’den daha çok rağbet görebilir, Karnavallar diyarı Sao Paulo, ada devletleri başta olmak üzere ABD kıtasının oyunu toplayabilirdi. Tayland’ın da Asya’daki etkisi düşünüldüğünde Türkiye’nin yani İzmir’in şansı oldukça düşüyordu bana göre. Bu işi bilen birkaç kişiyle konuştum sonra… Umutlarım yeniden yeşermeye başladı.
Evet. Hükümet Olimpiyatlar ve EXPO için kulis yapacaktı. Aynı tarihteki iki dev organizasyonun biri İstanbul’da biri İzmir’deydi. Ama olimpiyatlar zor görünüyordu. Daha önce 3 kez başvurmuş ancak alamamıştık. Öte yandan olimpiyatlar ekonomik açıdan da kolay değildi. Olimpiyat-EXPO denkleminde kazanının EXPO olacağını söylüyordu bir dostum.
Bir başkasıyla konuştuğumda da Vali mevzu-unda bir noktaya geldim. O dostuma göre ise bu işin arkasındaki asıl isim Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’dı. Hükümetin en ağır, en aktif bakanı… Yıldırım, yoğun mesaisi nedeniyle Kıraç’ı görevlendirmişti. Ama işin peşini de bırakmamış, bırakmaya da niyeti yoktu.
Hükümetin hem olimpiyatlara hem EXPO’ya hem de Avrupa Futbol Şampiyonası’na aynı anda başvurma nedenine gelince… Uluslar arası lobiye üç taleple çıkarsanız, talepler arasında pazarlık şansınız olabilirdi. Yani olimpiyatta biz sizin önünüzü açalım, EXPO’da da siz bizim… Türkiye her halükarda bir talebinden vazgeçecekti. Hükümete yakın kaynaklara göre olimpiyatlardan vazgeçme ihtimali çok ama çok yüksekti! Yani EXPO’da umut ışığı sönmemiş tam aksine daha da güçlü şekilde yanmaya başlamıştı.
Öte yandan çoklu rekabetin olduğu yerde yarış kazanmak daha da kolaydı bazılarına göre… Şu anda 160’a yakın delegesi olan BİE’den EXPO’yu koparmak için 40-45 oy yeterli olabilirdi. Milano ile girdiği yarışta 152 ülkeden 65’inin oyunu alan İzmir, deneyimlerini doğru kullanır, hatalarını tekrarlamazsa bu kez ipi göğüsleyebilir.
Yazdır
Önceki sayfa
Sayfa başına git
12
6
Künye
İletişim
Facebook
Twitter
Google+
RSS
Sitene Ekle
Günün Haberleri