Ender ALDANMAZ/EGEDESONSÖZ- Kamuoyunda uzun süredir tartışmalara neden olan ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay ile önceki Başkan Tunç Soyer’in arasını açan önemli konuların başında gelen kooperatif inşaatlarında yeni bir gelişme daha yaşandı. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın Karabağlar Uzundere ve Gaziemir Aktepe Emrez’de yürütülen çalışmalar izin verdiği soruşturma iznine bir yenisi daha eklendi. Yerlikaya, kooperatif modelinin temelini oluşturan Karşıyaka Örnekköy’deki projelerde imzası ve sorumluluğu bulunan isimler için de soruşturma izni verdi.
Egedesonsöz’ün ulaştığı bakanlık olurunda Yerlikaya ilk önce; Uzundere 3.Etabın S.S. İş Alemi Yeni Yaşam Konut Yapı Kooperatifi’ne, 4. Etabın S.S. Egeli İş İnsanları Konut Yapı Kooperatifi’ne, Gaziemir Aktepe-Emrez’de 1. Etabın S.S. İş İnsanları Gaziemir Konut Yapı Kooperatifi’ne devredilmesi konusunda imzası bulunan eski Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer dahil 12 kişi hakkında soruşturma izni verilmesine karar vermişti.
Soruşturma izni dalgasının ikinci kısmında İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin kooperatif modelinin temelini oluşturan Karşıyaka Örnekköy’deki projelerin yer alması dikkat çekti. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay’ın Karşıyaka Belediye Başkanlığı döneminde inşaat ruhsatını verdiği proje büyük bir kampanya ile kamuoyuna duyurulmuştu. CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu’nun da kurucuları arasında yer alan iki kooperatife verilen inşaatlar Soyer döneminde “izinsiz beton dökme ve demir donatı eksikliği” tutanakları ile gündeme gelmişti. Çevre Şehircilik Bakanlığı’nın müdahale ettiği süreç sonrasında tutanak altına alınan kısımlar daha sonra yıkılarak uygun hale getirilmişti.
BİR İSİM DAHA FAZLA
Hakkında ön inceleme yapılan isimler arasında yine önceki kooperatiflerde ismi geçen 12 kişi yer alıyor. Bu isimlere ek olarak Karşıyaka’da ESHOT Genel Müdürlüğü Eski Makine ve Malzeme İkmal Dairesi Başkanı Erdal Kukul da bulunuyor. Bu dosya kapsamında; Eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Barış Karcı, İmar ve Planlamadan Sorumlu Eski Genel Sekreter Yardımcısı Abdurrahman Suphi Şahin, İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanı (Dönemin Deprem Yönetimi Dairesi Başkanı) Banu Dayangaç, Kentsel Dönüşüm Dairesi Başkanı Ayşe Arzu Özçelik, eski Yapı İşleri Daire Başkanı Murat Yenigül ile şirket yönetiminde yer alan eski Bilgi İşlem Daire Başkanı Ahmet Ata Temiz, Toplum Sağlığı Daire Başkanı Orhan Sertaç Dölek, Yazı İşleri ve Kararlar Dairesi Başkanı Levent İşler, ESHOT Genel Müdürlüğü eski İnsan Kaynakları Daire Başkanı ve eski Genel Müdür Yardımcısı Sevcan Tınaztepe, ESHOT Genel Müdürlüğü Ulaşım Yatırımları Daire Başkanı Burhan Ergül, Fen İşleri Daire Başkanlığı Fen İşleri Şube Müdürü Cihan Kıranoğlu, Büyükşehir Belediyesi Seferihisar eski Yerel Hizmetler Müdürü Mehmet Gürhan Özata ön inceleme yapıldı. Soruşturma sonrasında Kentsel Dönüşüm Daire Başkanı Arzu Özçelik dosyadan ayrılarak hakkında “soruşturma izni verilmemesine” karar verildi.
İŞTE İDDİALAR!
Müfettişler bu kez; Karşıyaka ilçesi, "Örnekköy Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanında III'üncü Etap ve IV'üncü Etap Anahtar Teslimi İnşaat Yapım" işini inceledi. İzmir Büyükşehir Belediyesi ile iştirakçi İZBETON A.Ş. arasında imzalanan Protokolün 21'inci maddesi gereği alt yüklenici çalıştırmaya ihtiyaç duyulması durumunda idareden izin alınması zorunlu olmasına rağmen izin alınmadığı, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'a istinaden ortak hizmet kapsamında İZBETON A.Ş.'ye devredilen kat karşılığı yapım işinin protokol ile 4734 sayılı Kamu lhale Kanunu'na tabi olmayan S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi ile S.S. İş Dünyası Konut Yapı Kooperatifine İZBETON A.Ş. tarafından devredilmesi sebebi ile Belediye iştiraki olan İZBETON AŞ’nin Kamu zararına neden olduğu ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un 8’inci maddesinin 2 numaralı bendine aykırı işlem tesis edildiği iddiasını mercek altına aldı.
ALT YÜKLENİCİLER DETAYI
Müfettişler daha önceki soruşturma izninin aksine Karşıyaka Örnekköy’de kooperatif üyeleri ve oluşumun aksine burada ayrıntılı olarak inceleme yaptı. Kooperatiflerin kurduğu alt yüklenici isimleri soruşturma dosyasında yer aldı.
Egedesonsöz’ün ulaştığı soruşturma evrakında şu ifadelere yer verildi:
“İZBETON A.Ş.'nin Örmekköy 3'üncü Etap işini yaptırmak için alt yüklenici bulamaması üzerine 3'üncü Etabı oluşturan 26996 ada 1 sayılı parseldeki (584) adet konut ve (27) adet işyerinin yapımı ile ilgili olarak, 19/11/2021 tarihinde kuruluşunu tescil ettiren S.S. İş Dünyası Konut Yapı Kooperatifi ile 13/12/2021 tarihinde IZBETON A.Ş. Genel Müdürü Heval Savaş KAYA tarafından münferiden herhangi bir Yönetim Kurulu kararı olmaksızın bir Protokol imzalandığı ve 23/12/2021 tarihinde İşyeri Teslim Tutanağının düzenlendiği, yer tesliminin hemen sonrasında 03/01/2022 tarihinde (1) adet Ek Protokol tanzim edildiği, inşaat ile ilgili 22/12/2021 tarihinde S.S. İş Dünyası Konut Yapı Kooperatifi adına, 19/01/2022 tarihinde Ege Safira İnşaat Sanayi Limited Şirketi adına, 04/04/2022 tarihinde Mehmet AKLAN-Efe Elektrik adına, 17/06/2022 tarihinde I Refor İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi adına, 20/12/2022 tarihinde İlhan AŞKINER adına, 23/05/2023 tarihinde SEKA Grup İnşaat Yapı Proje Mimarlık ve Taahhüt Ticaret Limited Şirketi adına ve 31/10/2023 tarihinde de Işıklı İnşaat Sanayi Ticaret Limited Şirketi adına alt yüklenici numaralarının alındığı, yer tesliminden itibaren geçen 2,5 yıllık süre içerisinde inşaatın halen %19,92 seviyesinde bulunduğu,
Örnekköy Kentsel Dönüşüm alanında 4’üncü Etap olarak belirlenen 27003 ada 3 sayılı parselde (150) adet konut, (11) adet işyeri, 27001 ada 1 sayılı parselde (130) adet konut, (2) adet işyeri, 27002 ada 1 sayılı parselde (100) adet konut, (14) adet işyerinin bulunduğu bloklar ile ilgili İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İZBETON A.Ş. arasında akdedilen 29/12/2020 tarihli Protokolden bir yıl sonra İZBETON A.Ş ile bu kez 07/01/2022 tarihinde kuruluşunu tescil ettirilen S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi arasında aynı gün İZBETON A.Ş. Genel Müdürü Heval Savaş KAYA tarafından münferiden herhangi bir Yönetim Kurulu kararı olmaksızın bir Protokol imzalandığı, bu yer ile ilgili alınan 1749212035 Sosyal Güvenlik Kurumu Sicil Numarası altında 08/05/2022 tarihinde Işıklı İnşaat Sanayi Ticaret Limited Şirketine, 08/03/2022 tarihinde City Construction Yapı Sanayi Limited Şirketine, 06/04/2023 tarihinde İZUR İnşaat İthalat ve İhracat Limited Şirketi adına, 09/11/2022 tarihinde Öz Mühendislik Yapı Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. adına, 04/01/2024 tarihinde MART Mermer ve Maden Sanayi Tic. Ltd. Şti. adına ve 15/06/2024 tarihinde de Deniz Marina İnşaat Anonim Şirketi adına yeni birer alt taşeron numarasının alındığı, IV'üncü Etabın fiziki gerçekleşmesinin halen %32,45 seviyesinde bulunduğu,
İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İZBETON A.Ş arasında yapılan Protokol ile İZBETON A.Ş. ile S.S. İş Dünyası Konut Yapı Kooperatifi ve S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifleri arasında yapılan Protokollerin hemen hemen aynı olduğu, İZBETON A.Ş.'nin Belediye ile yapmış olduğu 29/12/2020 tarihli Protokolün adeta isim kısımları değiştirilerek sözleşmenin akdedildiği, Kooperatifler ile yapılan sözleşmelerde III'üncü Etaptan IZBETON A.Ş.'ye (4) adet, IV'üncü Etaptan ise İZBETON A.Ş.'ye (2) adet daire verilmesinin kararlaştırıldığı, İZBETON A.Ş.'ye toplamda (6) adet daire bırakılmasının sebebinin de ticari bir kar amacıyla değil inşaat bölgesinde İZBETON A.Ş. tarafından yapılan hafriyatların karşılığı olarak verildiği, dolayısıyla İZBETON A.Ş.'nin bu işten herhangi bir kârının olmadığı,
MÜHÜRLEME DETAYI DA DOSYADA…
Örnekköy Kentsel Dönüşüm ve Gelişim alanında İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılan inşaatlar ile ilgili Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünce yapılan inceleme sonrasında düzenlenen bila tarihli Teknik Rapor'da; IV'üncü Etap 27022 ada 1 sayılı parselde ve III'üncü Etap A2 Blokta tabliye ve kiriş donatılarına ait deney sonuçlarının fenni şartlara uygun olmadığı tespit edilerek İmar Kanunu'nun 32'nci maddesi gereğince işlem tesis edilerek mühürlendiği ancak hatalı imalatların yıkımının gerçekleştirildiği, dolayısıyla halihazırda yapılan tespitlere göre inşaatların fenni kurallara uygun olduğu,
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından Örnekköy III'üncü Etap için 154 bağımsız bölümde 98 kişi ve IV'üncü Etap için 149 bağımsız bölümde 161 kişi için 2021-2024 yılı Haziran sonu itibariyle toplam 27.969.250,92-TL hak sahiplerine kira ödemesi yapıldığı ve fiziki gerçekleşmelerin iş programının çok gerisinde kaldığı, dolayısıyla gecikmeler göz önüne alındığında ödemelerin yapılmaya devam edeceği, Belediye Başkanlığının da gecikmeden dolayı bu kira bedellerini ana yüklenici olan İZBETON A.Ş.'den tahsil yoluna gitmesi gerektiği, bu sebeple İZBETON A.Ş.'nin zarar edeceği, netice olarak bu şirketin %99'dan fazla hissesinin Büyükşehir Belediyesine ait olması nedeniyle oluşan zararın yine Belediyeden İZBETON A.Ş.'ye kaynak aktarmak suretiyle karşılanacağı,
Diğer yandan, yukarıda belirtilen sözleşmelerin şirketin genel mali yapısını etkileyecek düzeyde olmasına karşın herhangi bir Yönetim Kurulu kararı alınmadan Genel Müdür tarafından tek başına imzalanarak yürürlüğe konulduğu, bu durumun yasa ve usule aykırı olduğunun Sayıştay tarafından tespiti üzerine, bu kez 06/03/2023 tarihinde İZBETON A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Alphan BOZAN'ın da daha önceden İZBETON A.Ş. Genel Müdürü Heval Savaş KAYA tarafından yaklaşık 1,5 yıl önce tek başına imzaladığı protokollerin İZBETON A.Ş.'de bulunan suretlerine sanki önceden imzalanmış gibi imzaladığı, daha sonra da 30/03/2023 tarihinde Yönetim Kurulunun 17 sayılı toplantısında İZBETON A.Ş. Genel Müdürünün 6306 sayılı Kanun'un 8'inci maddesine açıkça aykırı işlemlerini yasal hale getirilmesi gayesi ile karar alındığı,
İZBETON A.Ş. Genel Müdürünün tek başına yapmış olduğu işlemlerin tamamlanmasından 1,5 yıl sonra sözde Yönetim Kurulunun bilgileri dahilinde yapılıyormuş gibi göstermek amacıyla alınan bu kararın imzalandığı ve görevlerini kötüye kullandıkları,
Söz konusu kararları imzalamanın yanı sıra ihale mevzuatına tabi olan İZBETON A.Ş.'nin Belediye Meclis kararına istinaden Protokol ile Belediyeden devir aldığı Örnekköy III ve IV'üncü Etap Kentsel Dönüşüm inşaat işlerini işletme Kooperatifi statüsünde olmayan, bu nedenle ihale alarak inşaat ve taahhüt yapma yetkisi bulunmayan S.S. İş Dünyası Konut Yapı Kooperatifine ve S.S. İş İnsanları Örmekköy Konut Yapı Kooperatifine, bu kooperatiflerin kuruluş tarihi ile işin veriliş tarihinin hemen hemen ya aynı gün ya da kısa bir süre olması göz önüne alındığında; önceden planlandığı anlaşılan devirlere şifai olarak onay verildiği, işlerin gecikmesi dolayısıyla arsa sahipleri ile Kooperatiflere üye olan vatandaşların ciddi manada mağduriyetlerine sebep olunduğu, Kooperatifler tarafından yürütülen faaliyetlerin yaşa ve usule aykırı olduğu bilinmesine rağmen bunlara göz yumulduğu”
Öte yandan müfettiş raporunda taraflar için Danıştay 1. Dairesi’ne itiraz yolunun açık olduğu da vurgulandı.