Mahkemeden Büyükşehir’e EXPO şoku!

Metehan UD / EGEDESONSÖZ- İzmir’in 2026 yılında ev sahipliği yapmaya hak kazandığı Uluslararası Bahçe Bitkileri EXPO’sunun (Botanik EXPO) Yeşildere’de yapılmasına ilişkin hazırlanan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı, geçtiğimiz yılın Haziran ayında askıya çıkarılarak kesinleştirilmişti. Plan değişikliği ile halihazırdaki planlarda ‘turizm amaçlı toplu işyeri küçük sanayi sitesi’ ve ‘yeşil alan’ olan parsellerin EXPO alanlarına dönüştürülüyordu.

Meclis’ten tartışmalarla geçen planların onaylanmasının ardından İzmir Büyükşehir Belediyesi bölgede kamulaştırma işlemlerine başlamış ve uzlaşıyı kabul etmeyen hak sahiplerine karşı Büyükşehir Belediyesi kamulaştırma davası açmıştı.

VATANDAŞLARDAN MAĞDURİYET VURGUSU
Planların hayata geçirilmesi ile ilgili süreç işlerken bölgede yaşayan vatandaşlar tarafından açılan iptal davalarında yeni gelişme yaşandı. Açılan davalarda planların hayata geçirilmesi durumunda plan sınırları içerisinde kalan 9 mahallede yaklaşık 1300 konutta yaşayan vatandaşların mağduriyet yaşayacağı vurgulandı.

YEŞİL KORİDOR HEDEFİ İLE ÇELİŞİYOR
Hak sahipleri tarafından açılan davada mahkeme bilirkişi kararının doğrultusunda yürütmeyi durdurma kararı verdi. Planların imar mevzuatına, planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine, kamu yararına ve hukuka uygun olmadığının belirtildiği kararda ayrıca planların getirdiği yapılaşma yoğunluğunun yeşil koridor oluşturma hedefleri ile çeliştiğinin de altı çizildi.

Kararda şu ifadelere yer verildi:

Uyuşmazlıkta, dava dosyasında yer alan bilgi ve belgeler ile 21.02.2023 tarihinde Mahkememiz kayıtlarına giren anılan bilirkişi raporu birlikte değerlendirildiğinde, dava konusu 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planı değişiklikleri ile, Meles çayı boyunca ve var olan diğer açık alanlarla birlikte bir yeşil alan sisteminin oluşturulması, bölgenin doğal bir koridor olarak korunması, kentin kültürel ve doğal unsurlarının bütünleştirilmesi gibi hedeflerin kamu yararına olduğu, ancak öngörülen kentsel/bölgesel fonksiyonun yer seçiminin nasıl yapıldığı, alanın uygunluğunun nasıl değerlendirildiği, bölgede öngörülen kullanımlar ve kullanımlar arasındaki ilişkilerin nasıl sağlanacağına ilişkin açıklamada bulunmaksızın yapılan plan değişikliğinin teknik ve nesnel gerekçelerinin yeterli düzeyde ortaya konulmadığı, ayrıca, getirilen "Fuar, Panayır, Festival Alanı" alanı kullanım kararının, kentsel- bölgesel nitelikli bir kullanım kararı olduğu ve niteliği itibariyle üst ölçekli plan olan 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planında gösterilebilecek kullanımlardan olduğu, bu nedenle 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planında "2. ve 3. Derece Merkezler" olarak belirlenen alanın, dava konusu imar planı değişiklikleri ile "Fuar, Panayır, Festival Alanı" olarak tanımlanmasına ilişkin düzenlemenin planların kademeli birlikteliği ilkesine uygun olmadığı, plan açıklama raporunda kentsel ölçekte yeşil ve açık alan yaratımından ve yeşil koridor oluşturmaktan söz edilmiş ise de, daha önce yürürlükte olan imar planları ile belirlenen E=3.00 değerinin bu planlarla da korunduğu ve bu değerin yüksekliği dikkate alındığında, dava konusu alanda yoğun bir yapılaşmanın ortaya çıkabileceği ve bu durumun yeşil koridor oluşturma hedefleri ile çelişeceği, "1 no.lu etaplama sınırı içinde belirlenmiş olan kullanımlar; özel projesi doğrultusunda alan büyüklükleri değişmemek kaydıyla etaplama sınırı içerisinde yer değiştirebilir" şeklinde düzenlenen 5 numaralı plan hükmünün plan kararlarının nasıl uygulanacağı konusunda bir belirsizliğe yol açtığı, kentsel dönüşüm sonucunu doğurmaya matuf dava konusu plan değişikliklerinin, alanın mevcut yapısını ortaya koymaya yönelik verilere plan açıklama raporunda yer verilmeksizin, planın uygulanması sonucu yerinden olacak gruplara ilişkin bir model oluşturulmaksızın ve katılım süreçleri işletilmeksizin gerçekleştirildiği ve bu nedenle kamu yararı ve planlama ilke ve esasları açısından uygun olmadığı, plan açıklama raporunda alanın risklerinin tespitine ve önlemlere ilişkin bir açıklama bulunmadığı anlaşıldığından, dava konusu 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı değişikliği ile 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı değişikliğinde, imar mevzuatına, planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine, kamu yararına ve hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Öte yandan, dava konusu 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı değişikliği ile 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı değişikliğine ilişkin işlemlerin uygulanması halinde inşai faaliyetlere başlanabileceğinden, telafisi güç zararlar doğabileceği de açıktır.

NEREDE OLACAK?
EXPO 2026’nın Şehitler Korusu ve Kadifekale'nin güneyinde heyelan nedeniyle boşaltılarak ağaçlandırma faaliyetlerine devam edilen alanla bütünleşecek şekilde Atatürk Maskı’nın altından başlayarak İZBAN hattı ile Meles Deresi ve Yeşildere Caddesi arasında kalan bölgeyi kapsayan yaklaşık 100 hektarlık bölgede yapılması planlanıyor. 

BEŞ MİLYONA YAKIN ZİYARETÇİ BEKLENİYOR
İzmir’in EXPO 2026’ya ev sahipliği yapması, uzun süredir devam eden temaslar sonucunda Uluslararası Bahçe Bitkileri Üreticileri Birliği (AIPH) Genel Kurulu’nda oy birliğiyle kabul edilmişti. 1 Mayıs-31 Ekim 2026 tarihleri arasında “Uyum İçinde Yaşamak (Living in Harmony)” ana temasıyla yapılacak Uluslararası Bahçe Bitkileri EXPO’sunu 4 milyon 700 bin kişinin ziyaret etmesi öngörülüyor.