'SİT yüzünden soyumuz kurudu'

İZMİR - Ildırı'nın yüzde 85'i arkeolojik yapı olduğu için bir çivi bile çakılmasına izin verilmeyen köyün erkeklerinin karşısına hep devlet çıkıyor. Erkekler, "SİT yüzünden soyumuz kurudu. Devlet köyümüzü 3. derece ilan ederse birçok genç evlenecek" diyerek seslerini duyulmasını istedi.

 

Türkiye'nin gözde tatil beldesi Çeşme'ye 22 kilometre uzaklıkta bulunan Ildırı köyü, 2. derece de SİT bölgesi ilan edildiği için 35 yıldır yerinde sayıyor. 120 haneli 605 kişinin yaşadığı köyde yasak nedeniyle hiçbir tamirat ve ekleme yapılamıyor. Bir çivinin bile çakılmasına izin verilmediği köyde oturanlar kaçak yapı veya tamirat yaptığı an ceza ile karşı karşıya kalıyor. 20 yıl içerisinde çatılarını onaran, dökülen sıvayı yenileyen 50'ye yakın ev sahibine Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından ceza kesildi. 12'ye yakın ev sahibi de SİT alanına yapı yaptığı gerekçesiyle mahkemelik oldu.

BEŞ YILDA DÖRT DÜĞÜN
Erythral Antik Kenti kazı çalışmalarının yapıldığı köyde, evlere bir çivi bile çakamayan köylülerin mağduriyeti sadece yıkılan evlerini onarmak veya yeni bir oda eklemekle bitmedi. İzin verilmediği için konut yapılamayan köydeki 25-60 yaş arasında bulunan 133 erkekten 60'ı bu nedenle bekar kaldı. Evlenmek için başka köyden kız bulanlar Ildırı'dan taşındı. Herşeyi göze alıp Ildırı'da evlenen erkekler ise eşi ve çocuklarıyla; kardeşleri, anne ve babaları ile birlikte 2-3 odalı evlerde yaşamak zorunda kaldı. Denize sıfır yapısı ve tarihi dokusu bulunan köyde 5 yıl içerisinde sadece 4 düğün yapıldı. 

SOYUMUZ KURUDU
Köyde çiftçilik yapan 40 yaşındaki Ali Kınalı da köyün 2. derecede SİT ilan edilmesinden dolayı evlenemediğinden yakındı. Yıllar önce yıkılan evini onaramadığını belirten Kınalı, "Köyümüzde hiç nüfus artmıyor. Yıllardır bekarım. Sevdiğim bir kız vardı. 'Evin eski, evini yenile evleneyim' dedi. Ama SİT olduğu için bir çivi bile çakamıyoruz. Benim gibi çoğu insan mağdur oldu. Denize bakan evlerimizin yapısına bir taş bile koyamıyoruz. SİT yüzünden soyumuz kurudu. Tarihi ve çevreyi korumak adına devlet köyü kurtardı ama bizim soyumuzu kuruttu" dedi. Köyün bir diğer bekarı Cemal Pamukçu ise," Anıtlar Kurulu'ndan buranın 3. derecede SİT bölgesi olmasını istiyoruz. Eğer 3. derece olursa, en azından eski evlerimizi yenileriz. Böylelikle evlenemeyen gençler, boyanmış ve yenilenmiş evlere gelin getirebilir" diye konuştu.

VEKİL EVLERİ ÇOK YAKIN

Ildırı köyü azası Erdem Yavuz, köylülerin tek kurtuluşunun bölgenin 3.derecede SİT alanı ilan edilmesiyle olacağını söyledi. Temelden bina yapılamadığı için herkesin mağdur olduğunu belirten Yavuz, "Evimiz var, toprağımız var ama oturamıyoruz. Anıtlar Kurulu, çatı onarımı için bile izin vermiyor. Çoğu insanın çatısı akıyor. Evlerin tavanına naylon sererek yağmurdan kurtuluyorlar. Bizler evlerin yapısını bozmak istemiyoruz. Sadece var olan dokuyu ve yapıyı güzelleştirip, içerisinde oturur hale getirmek istiyoruz. Köyün 2.5 kilometre ilerisine milletvekilleri 450 ev yaptı. Bizim burası SİT alanı oluyorda, orası olmuyormu?" dedi.

"KÖYÜNÜZÜ TAŞIYIN" TAVSİYESİ
10 yıldır Anıtlar Kurulu ile mahkemelik olduğunu söyleyen Recep Çetinkaya da çatısı akan evde oturduğunu ve onarım yapmak istediği için ceza kesildiğini söyledi. Evlilik çağına gelmiş iki çocuğuyla 3 odalı evde oturmak zorunda kaldığını belirten Çetinkaya, "2 yıl önce evin çatısı yıkıldı. Onarım için izin istedim, vermediler. Gizlice onarmak istedim. Şikayet edilince de 880 lira ceza kestiler. Bizler ne yapacağız. Çatısı akan evde nasıl oturalım. Valilik bize 'köyünüzü başka yere taşıyın' diyor. Tarlamız, bağımız ne olacak. Nasıl geçineceğiz.' dedi.

 

İZMİR SİT ZENGİNİ
M.Ö 3000 yıllarına uzanan bir tarihe sahip olan İzmir'in diğer illerden daha fazla SİT alanına sahip olduğu ortaya çıktı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye genelindeki SİT alanlarına ilişkin ayrıntılı bir istatistik yayınladı. Buna göre Türkiye'de 11 bin 377 SİT alanı olduğu tespit edildi. Sıralamada İzmir 805 SİT alanı ile birinci sırada yer aldı. Toplam SİT alanlarında 404'i arkeolojik tarihi, 35'i kentsel, 295'i doğal, 34'u tarihi, 8'si kentsel 29'u arkeolojik ve SİT alanı yer aldı. Sıralamada, İstanbul'da 176, Ankara'da ise 584 Sit alanı bulunduğu tespit edildi.

SİT KAPSAMINDA OLAN İLÇELER:
Balçova, Bornova, Buca, Çiğli, Gaziemir, Güzelbahçe, Karşıyaka, Konak, Narlıdere, Çeşme, Karaburun, Menderes, Seferihisar, Urla, Aliağa, Ödemiş, Selçuk, Tire, Torbalı, Bayındır, Bergama, Dikili, Kemalpaşa, Kınık, Kiraz, Menemen ve Foça

SİT ALANI DERECESİ
Korumaya yönelik bilimsel çalışmalar açısından aynen korunacak ve çivi bile çakılamayacak alanlar, 1. derece SİT alanı olarak kabul edilirken, 2. derece SİT alanları, yüksek hacim, malzeme kısıtlamaları ile eski ve yeni arasında bütünlük sağlamayı öngören alanlardır. 1'inci dere SİT alanında hiçbir faaliyete izin verilmezken, 2. derece SİT alanları korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunur. 3. derece SİT alanları ise, doğal yapının korunması ve geliştirilmesi yolunda, yörenin potansiyeli ve kullanım özelliği de göz önünde tutularak ve izin alınarak konut kullanımına açılabilecek alanlardır.

YENİ DÜZENLEME YOLDA
Hükümetin mevcut düzenlemelere göre Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulları üzerine bir çalışması olduğu haberi geçtiğimiz günlerde basına yansıdı. Buna göre öncelikle Doğal SİT kavramında köklü değişikliklere gidilecek. Ayrıca illerde görev yapan Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulları lağvedilerek yetkili merciler değiştirilecek. Bu konuda netleşmiş bir düzenleme henüz yok. (Mehmet İnmez/Habertürk Egeli)