ABD’’de savaş: Obama bankalara karşı!

Obama, büyük bankalarla ilgili sıkı düzenlemeler getirilmesiyle ilgili Beyaz Saray'da dün yaptığı açıklamada, hükümetin, büyük finansal kurumların karmaşıklığı ve büyüklüğünün yanı sıra yüksek riskli işlemler yapma gücünü sınırlamak için yetkiye sahip olması gerektiğini söyledi.

 

Açıklama yapmadan önce eski Merkez Bankası (Fed) Başkanı ve Obama'nın İktisadi Toparlanma Danışma Kurulu Başkanı Paul Volcker ile görüşen Obama, ’“Bunun yapılmasını sağlamalıyız. Bu arkadaşlar bir kavga istiyorsa, bu benim hazır olduğum bir kavga’” diye konuştu.

 

’“Amerikalı vergi mükelleflerini ve Amerikan ekonomisini gelecekteki krizlerden koruyacak sağduyulu reformları yasalaştırmalıyız. Her ne kadar finansal sistem bir yıl öncesine göre bugün daha güçlü olsa da halen, neredeyse çökmelerine yol açacak aynı kurallara göre işliyor.

Son yıllarda, birçok finansal şirket vergi mükelleflerinin parasını hedge fonlar ve özel sermaye fonları işleterek riske attı ve hızla karşılığını almak için riskli yatırımlar yaptı.’”

 

Bazı bankaların, finansal krizin çıkmasına yol açtığı suçlaması yönelttiği fazla karlı işlemlerine kurallar getirmeyi planlayan Obama, ’“bankaların, müşterilerine hizmet etmek olan asıl amaçlarından çok fazla sapmalarına daha fazla izin vermemeliyiz’” diye konuştu.Obama, ’“Korkunç bir krizden çıktık. Amerikan halkı çok yüksek bedel ödedi. Bunun için finansal sistemimizi neredeyse çökertecek aşırıya kaçan ve istismar eden davranışları dizginlemeliyiz’” dedi.

 

Daha önce banka yöneticilerine ’“şişman kediler’” yakıştırması yapan Obama, geçen hafta, finansal krizin zirve yaptığı dönemde finansal şirketlerin batmasını önlemek için kullanılan kamu kaynaklarını geri almak için bu şirketlere vergi koyacaklarını açıklamıştı. Bankacıları ’“büyük karlar etmekle ve tiksindirici primler almakla’” ve büyük bankaları sorumsuzca davranmakla, kısa vadeli karlar için düşüncesizce risk almakla eleştiren Obama, ’“Paramızı geri istiyoruz ve onu alacağız’” demişti.

 

Obama yönetiminin, Kongre'nin onayını gerektiren düzenlemeleri, bankaların ya da finansal kurumların bir hedge fon ya da özel sermaye fonuna sahip olmasını ya da bu fonları desteklemesini önlemeyi amaçlıyor. Bu düzenlemeler ayrıca, menkul kıymetler şirketlerinin müşterilerine hizmetten çok kendi karları için yaptığı ticari işlemleri de engelliyor.

 

Finansal şirketlerin hisse senetleriyle ve diğer finansal araçlarla ilgili bu ticari işlemleri aşırı kar getirirken, aynı zamanda piyasada oynaklığın yükselmesine neden oluyorlar. Beyaz Saray, bu ticari işlemlerin 2008 yılında ABD finansal sisteminin neredeyse çökmesine yardımcı olduğunu savunuyor.

 

Obama hükümeti, ticari bankaların bu riskli ticari işlemleri yapmasını sınırlayarak, ticari bankalar ile yatırım bankalarını ayırmayı, ticari bankaların spekülatif davranmasını ve finansal şirketlerin tüm ekonomi için risk oluşturacak kadar çok büyük olmasını engellemeyi amaçlıyor.

 

Bunun da 1930 yılında Büyük Buhran dönemindeki Glass-Steagall yasasını akla getirdiği belirtiliyor. Ticari bankacılık ile yatırım bankacılığını ayıran bu yasa 1999 yılında yürürlükten kaldırıldı. Böylece ticari bankalar da yatırım bankacılığı yapma hakkına kavuşunca, yatırım bankacılığında aşırı yığılma oldu, karlar düştü, düşük kaliteli tutsat (mortgage) piyasası gibi riskli işlere doğru yöneliş hızlandı.

 

Finansal şirketler ise sıkı düzenlemeler getirilmesi planına tepki gösterdi.

 

Büyük Wall Street şirketlerini temsil eden Finansal Hizmetler Masası'nın hükümetle ilişkilerden sorumlu Başkan Yardımcısı Scott Talbott, ’“En iyi yanıt, düzenleyici yapıyı modernize etmek, sektörü ve ekonomiyi 1930 yılına götürmek değil’” dedi.

 

Goldman Sachs ve JPMorgan Chase gibi bankaların üst yöneticileri için lobi faaliyeti sürdüren Finansal Hizmetler Forumu Başkanı Rob Nichols da ’“müşterilerine hizmetten çok kendi karları için ya da başka türlü yapılan ticari işlemlerin finansal krizin çıkmasına yol açmadığını’” savundu.

 

Nichols, hükümete, ’“belli faaliyetleri keyfi olarak yasaklamak ya da keyfi sınırlamalar belirlemek yerine’”, daha iyi risk yönetimi, şirket yönetimi ve düzenleyici yönetimin diğer biçimleri üzerine odaklanması önerisinde bulundu.

 

Bankalara uygulanması planlanan kısıtlamaların, Bank of America, Goldman Sachs ve Citigroup'un da arasında bulunduğu bazı büyük ulusal bankaları etkilemesi bekleniyor. Bu arada Beyaz Saray, ’“Obama'nın bankaların risk almasına sınırlama getirilmesi önerisinin, finansal sistemi cezalandırmayı değil, güveni sağlamayı amaçladığını’” açıkladı. Beyaz Saray ekonomi danışmanı Austan Goolsbee, bu önlemlerin, bankalara aşırı riske girmek yerine müşterilerine hizmeti hedefleyen asıl görevlerine dönmek anlamına geldiğini söyledi. Goolsbee, bu önlemlerin, bazı finansal şirketlerin, ’“iflas etmek için çok büyük’” bakışını sona erdirmeyi amaçladığını ifade etti.

 

Obama'nın açıklaması üzerine, dün New York Borsası ve bankaların hisseleri önemli düşüşler kaydetti. Borsada Dow Jones Endeksi yüzde 2 (213.27 puan) düşerek 10.389,88 puana geriledi. Böylece 30 Ekim'den bu yana en büyük puan ve yüzde düşüşünü gerçekleştiren endeks, iki günde yüzde 3,1 geriledi.

Borsadaki işlemlerde, büyük bankalardan Goldman Sachs'ın hisseleri yüzde 4,1, JPMorgan Chase'in yüzde 6,6, Morgan Stanley'in yüzde 4,2, Citigroup'un yüzde 5,5 ve Bank of America'nın yüzde 6,2 değer kaybetti.