Metehan UD/EGEDESONSÖZ- İzmir’in Balçova ilçesindeki arsa mağdurları,Türkiye tarihindeki en uzun süren hak ihlallerinden biri için üç nesildir adalet arayışında.
1969 yılında İzmir’in Balçova Belediyesi kaçak yapılaşmayı önlemek amacıyla hazineye ait 3 ada 1187 parsel 69 bin metrekarelik mera arazisini satın aldı. Belediye parselasyonunu yaptığı araziden metrekaresi 10 liradan 300 metrekare arsa tahsisleri yapacağı vaadi ile binlerce vatandaştan 3 biner lira para tahsil etti. İlk etapta 364 bin metrekarelik kısımdan noter kura çekilişi ile bin 93 kişiye arsa tapularını verdi.
Ardından 1187 parselin kalan kısmı için 18 Aralık 1971 tarihinde noter kura çekilişi yaparak 438 kişiye daha arsa tahsis belgelerini verdi fakat bu kişilere arsa tapularını vermedi.
Balçova Belediyesi bu satışların ardından toplamda 2 milyon 300 bin metrekarelik 3 ada 1188 parsel no’lu mera arazisinden de arsa tahsisi yapacağı taahhüdü ile 4 bin civarında vatandaştan 3'er bin lira tahsil etti ve bir kısmına noter kura çekilişleri ile tahsis belgeleri dağıttı. Balçova Belediyesi vatandaşlardan tahsil ettiği milyonlarca lira ile Balçova Barajını tamamladı, Teleferik Tesislerini ve Büyük Balçova Oteli’ni inşa etti. Ancak 4 bin civarında vatandaşa taahhüt ettiği arsa tapularını vermedi.
O dönem yaşanan 1980 darbesi sonrasında Balçova Belediyesi kapatılarak tüm taşınmazları İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne geçti. 1992 yılında Balçova Belediyesi'nin tekrar kurulmasının ardından o dönem ki 3030 Sayılı Büyükşehir Belediyesi yasası kapsamında taşınmazların tamamının tekrar Balçova Belediyesi'ne devri gerekirken ancak küçük bir kısmı Balçova Belediyesi’ne devredildi. Binlerce vatandaşa arsa tapularının verileceği parsellerin büyük kısmı Balçova Belediyesi tarafından Büyükşehir Belediyesi'ne bırakıldı. Bu işlemle 4 bin civarında hak sahibi arsa tapularını alamadılar ve iki Belediyenin mal paylaşımına girmeleri nedeniyle Balçova Arsa Mağdurları sorunu yaratılmış oldu.
Balçova Belediyesi sonraki yıllarda arsa tapularını talep eden mağdurlara “Büyükşehir dağıtıma konu taşınmazlarımızın tamamını devretmedi, elimizde dağıtılacak arsa bulunmamaktadır “ cevabını verdi.
YARGIYA TAŞINDI: YA TAPU YA BEDELİ
Bir ‘Balçova Arsa Mağduru’ tarafından Balçova Belediyesi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi aleyhine açılan arsa tapusunun verilmesi, bu olmazsa arsanın güncel rayiç bedelinin ödenmesi talebiyle açılan davada mahkeme Balçova Belediyesinin 1970’li yıllarda noter kura çekilişi sonucu ada parsel no’su ile tahsis belgesini verdiği arsanın arazi üzerinde mevcut olmadığını tespit etti ve davayı borç alacak yönünden ele alarak elli sene önce davacının Belediyeye ödediği 3 bin lira karşılığında ‘Denkleştirilmiş Adalet İlkesi’ ile hesaplanan 7 bin 300 lira tazminatın Balçova Belediyesi tarafından davacıya ödenmesine karar verdi.
KARAR İSTİNAFTAN DÖNDÜ
Davacı arsa mağdurunun avukatı kararı İstinaf Mahkemesine taşıdı ve İstinaf Mahkemesi arsanın güncel rayiç bedelinin tespitinin yapılmadığı gerekçesiyle yerel mahkemenin kararını bozarak dosyayı mahkemesine tekrar gönderdi. Mahkeme bu kez belediyenin tahsisi işlemine konu arazi üzerinde davacının emsal olarak gösterdiği 248 metrekarelik bir arsada 18 Ekim 2024 günü keşif yaptırarak arsanın güncel değerinin belirlenmesi için dosyayı üç kişilik bilirkişi heyetine gönderdi.
930 BİN TL’LİK BEDELE İTİRAZ
İnşaat mühendisi, harita mühendisi ve gayrimenkul değerlendirme uzmanından oluşan bilirkişi heyeti hazırladığı 13 Aralık 2024 tarihli raporunda 24 Ocak 2019 dava açılış tarihi itibarıyla 244 metrekare arsanın gerçek olması gereken satış ve harca esas değerini 70 bin TL olarak hesap ve tespit etti. Bilirkişi raporunda ayrıca dağıtıma konu arazi üzerindeki 244 metrekare arsanın keşif tarihi 18 Ekim 2024 itibarıyla güncel değerinin ise 930 bin TL olduğu tespit edildi. Davacı avukatı tarafından arazinin güncel değerinin en az 3-4 milyon lira olduğu nedeniyle bilirkişi raporuna itiraz edildi.
GÖZLER MAHKEME KARARINDA
İlk kez arazide keşif yapılarak güncel bedel tespiti için rapor hazırlanan Balçova Arsaları için Mahkemenin vereceği karar tüm arsa mağdurları tarafından merakla bekleniyor.
KARAR EMSAL OLACAK
Bu konuda açıklama yapan Balçova Arsa Mağdurlarının Sesi Derneği (BAMSES) Başkanı Ruhi Eroğlu “Davayı yakından takip ediyoruz Mahkeme, davacıya 300 metrekare arsanın güncel değerinin ödenmesine karar verdiği takdirde bu karar emsal olacaktır. Daha önce açılan ve ‘Denkleştirilmiş Adalet İlkesi’ ile çok düşük miktarlarda tazminat kararı verilen tüm dosyalarda davacıların gerçek zararlarının karşılanmadığı nedeniyle yeniden munzam zarar davaları açılması ve bundan sonra dava açacak Balçova Arsa Mağdurlarının kendilerine tahsis belgeleri verilen arsalar karşılığında güncel bedeller üzerinden tazminat alabilmeleri mümkün olabilecekti. Ancak bizim asıl hedefimiz Balçova Belediyesinin yargıya başvurarak 3030 Sayılı Kanun kapsamında İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden dağıtıma konu parselleri iade alarak arsa tahsisi vaadi ile elli yıl önce paralarını aldığı vatandaşlara arsa tapularını vermesidir. Balçova Belediyesi yasanın kendisine verdiği hakkı kullanarak halen Büyükşehir Belediyesi mülkiyetinde bulunan 671 ada 99 parsel no’lu 1 milyon metrekarelik arsa vasıflı arazisini, Teleferik Tesislerini, Büyükşehir Belediyesi tarafından tasarruf edilen İzmir Ekonomi Üniversitesi Kampüs binasının bina bedelini ve Olimpiyat Köyü inşaatı yapılan 671 ada 98 parselin arazi bedeli ile Karayolları Genel Müdürlüğü’ne devir edilerek Büyükşehir Belediyesi tarafından kamulaştırma bedeli alınan 671 ada 97 parselin kamulaştırma bedelini de ödenmesini talep etmesini bekliyoruz. Balçova Belediye meclisinde bu yönde verilen soru önergesinin CHP grubu tarafından reddedilmesi tüm arsa mağdurlarını hayal kırıklığına uğrattı bunun üzerine mağduriyet konusunun çözümü için Derneğimiz tarafından İçişleri Bakanlığı, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına kapsamlı dosyalar gönderilmiş, devletin bu sorunu çözmesi ve elli yıllık mağduriyetlerin sona erdirilmesi talep edilmiştir, gelişmeleri beklemekteyiz” açıklamasında bulundu.