Beypazarı İsviçre’de yasaklandı… Yasal limit karmaşası!

Büşra ÇETİNKAYA/EGEDESONSÖZ - İsviçre, Ankara Beypazarı merkezli ve yaklaşık 67 yıldır maden suyu üreten Beypazarı Karakoca firmasının bir ürününün içeriğinde tespit edilen bor elementine atıfta bulunarak "fetal gelişim ve doğurganlık üzerinde olumsuz etkisi olduğu” iddiasıyla yasakladı. İsviçre Federal Gıda Güvenliği ve Veterinerlik İşleri Dairesi “etkilenen maden suyunun tüketilmemesi” yönünde tavsiyede de bulundu. Kararın, “12 Aralık 2023 üretim, 14 Şubat 2025 son kullanma tarihli 0940.4 parti numaralı ürün” için geçerli olduğu belirtildi.

İsviçre'nin kararının ardından Beypazarı Maden Suyu, Marketing Türkiye’ye ilk açıklamayı yaptı. Açıklamada özetle şunlar yer aldı:

“İsviçre’de yapılan analizlerde Beypazarı maden sularındaki bor minerali miktarının en fazla değeri ‘1’ olması gerekirken ‘2’ olarak tespit edildiği, bununsa sağlık açısından son derece tehlikeli olduğu söyleniyor. Açıkçası böyle bir kanıya nasıl vardıklarını bilmiyoruz.”

YÜKSEK MİKTARDA BOR KARACİĞERDE BÜYÜMEYE SEBEP OLUYOR
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Ömer Ulaş Kırım, konuyla ilgili Egedesonsöz’e değerlendirmede bulundu.

Kırım şunları söyledi:

“Bor ile  ilgili  EFSA  (Avrupa  Gıda  Güvenliği  Otoritesi),  öncelikle  besin  kaynağı  olarak  borik  asit  ve sodyum  boratın  bor kaynağı  olarak  kullanılmasına  izin veren ve ikinci sırada sağlık risklerini önlemek için doğal mineralli  sularda  maksimum  bor  konsantrasyonu belirleyen bir bildirimi kabul etmiştir. Su tüketimi ile çocukların günlük bor maruziyette üst sınırı aşmasını önlemek için şişelenmiş sularda maksimum 1.5 mg bor/L limiti belirlenmiştir. İçme sularının yüksek oranda bor minerali içermesi, sindirim sisteminde bazı rahatsızlıklara yol açabilmektedir. Karaciğerde büyüme ve şişmeye, sinir sisteminden kaynaklanan benzeri sorunlara yol açmaktadır.

Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik’e göre: Bor Maksimum limit 01 Ocak 2006 tarihinden sonra yayımlanacak olan Avrupa Birliği Gıda Mevzuatına göre tespit edilir. Bor parametresinin maksimum limiti tespit edilene kadar bu parametre yerine Borat (B2O3) parametresine bakılır ve bulunabilecek maksimum miktar 30 mg/L olarak aranır.

Ayrıca içme suyu da yetişkin bireyler için birincil bor kaynağıdır. Ülkemizde üretilen İnsani Tüketim Amaçlı Sular hakkında ki yönetmelikte ise bu limit 1 mg/L belirlenmiştir. Bu sınır ülkemizde içme-kullanma sularında da 1 mg/L olmasına karşın Avrupa Birliği Ülkelerinde 2184/2020 Sayılı AB direktifi doğrultusunda 1.5 mg/L'ye çıkarılmıştır.”

İSVİÇRE’NİN MEVZUATINDA FARKLI BİR LİMİT OLABİLİR
Yaşanan durumu farklı mevzuatlara bağlı olan ülkelerin ticarette yaşadığı bir sorun olarak değerlendiren Kırım, “Bilindiği üzere ülkemizde Gıda ve Sularla ilgili mevzuat AB ile uyumlu yürümektedir. İsviçre’de bir maden suyunda bor mineralinin miktarını limitin üzerinde yüksek çıkması ile ilgili haberde hangi yönden hangi yöntemlerle analiz yapıldığı, analiz sonucunda hangi miktarda bor tespit edildiği bilgisi bulunmamaktadır. İsviçre AB üyesi olmadığı için mevzuatında buna ilişkini farklı bir limit söz konusu olabilir.

Buradaki uygunsuzluk İsviçre devletinin bor limiti olarak yasal üst limitinin farklı olması ile alakalı olabilir. Türkiye’de ya da AB ülkelerinde kabul edilebilir bir düzeyde Bor minerali içeren madensuyu İsviçre Yasal sınırlarının üzerinde olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken asıl konu üretici bir firmamızın ihraç ettiği ülkenin yasal sınırlarını bilmemesi ya da kontrollerinde bu bilgileri kullanmamış olmasıdır” dedi.

BU VAKALAR YETERLİ DENETİMİN YAPILMADIĞINI GÖSTERİYOR
Kırım son olarak sözlerini şöyle noktaladı:

“Bu durumu son dönemlerde madensuyu tesislerinde ya da ürünlerinde karşılaşılan ikinci vaka olarak değerlendirebiliriz. Su ve madensuyu üretimlerinin denetlenmesi Sağlık Bakanlığı tarafından gerçekleştirilmektedir. Artan bu uygunsuzluk vakaları bize yeterli ve etkin denetim yapılamadığını göstermektedir. Bu konuda sorumlu olan bürokratların ve yetkililerin mevzuatların uygulanması konusunda daha hassas davranması gerekmektedir. Aksi takdir de bu vakalar artarak hem halk sağlığını daha çok tehdit edebilir hem de uluslararası mecralarda ülkemizin saygınlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Suyun da bir gıda ve temel bir insan hakkı olduğunu unutmadan; şişeleme ve depolama yapan tesislerin denetimini yapan Sağlık Bakanlığı ekiplerinde Gıda Mühendislerinin istihdam edilmesi mevzuatın ve prosedürlerin kontrolünde olumlu katkı sağlayacaktır.”