Çağdaş, uygar kent yöneticilerinin kafalarında tek bir soru vardır: Hemşehrimi nasıl daha mutlu edebilirim?

Birleşmiş Milletlerin (BM) kentlerde yaşam kalitesini artırmak ve sürdürülebilir kentsel gelişimi teşvik etmek için belirlediği kriterler ve politikalardan zaman zaman bu köşede özellikle çevre kaygılarıyla söz ediyorum.

Ama gelin görün her geçen gün daha da kötüleşiyor kentimiz, yaşanmaz hale geliyor.

Çünkü; bir kentte yaşayanların mutlu olması, hem fiziksel hem de duygusal ihtiyaçların karşılandığı bir yaşam kalitesine bağlıdır.

Ümit Yaldız yönetimindeki İzmir merkezli araştırma şirketi İntegral, kentin nabzına yönelik periyodik araştırmalarına bir yenisini eklemiş. 31 Mart Yerel Seçimleri'nin üzerinden 6 ay geçmesinin ardından kent gündemine ilişkin olarak yapılan çalışmadan çarpıcı sonuçlar ortaya çıkmış, özetle “5 yıla oranla memnuniyette düşüş” görülmüş.

Şaşırdık mı? Sanmıyorum. Son günlerde deniz kıyılarında gezen bir İzmirli mutlu olabilir mi? İmbat hiç bu kadar kötü kokmamıştı. 

Araştırmada; katılımcılara “Genel olarak İzmir’de yaşamaktan ne memnun musunuz?” sorusu yöneltilmiş. Bu soruya, İzmirlilerin yüzde 61,8’i memnunum, yüzde 21,4’ü kısmen memnunum karşılığını vermiş. Neredeyse 6 İzmirliden 1’inin mutsuz olduğu saptanmış.

Birleşmiş Milletler (BM), kentlerde yaşam kalitesini ve mutluluğu artırmak amacıyla çeşitli kriterler ve hedefler belirlemiş. Bu kriterler, özellikle Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) kapsamında ele alınıyor. SKA'lar, 2030 yılına kadar küresel ölçekte ekonomik, sosyal ve çevresel kalkınmayı hedefleyen bir dizi hedefi kapsıyor.

SKA 11: Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar: SKA 11, kentsel alanlarda yaşam kalitesini yükseltmek için özel olarak geliştirilmiştir. Bu hedef, kentleri kapsayıcı, güvenli, dayanıklı ve sürdürülebilir hale getirmeyi amaçlar. BM'nin bu bağlamda dikkate aldığı bazı ana kriterler:

Güvenli ve uygun fiyatlı konut sağlanması: Tüm kesimlerin erişebileceği uygun fiyatlı, güvenli ve dayanıklı konutlar geliştirmek.

Ulaşım sistemlerinin iyileştirilmesi: Kent içi toplu taşıma ağlarının sürdürülebilir, güvenli ve herkes için erişilebilir hale getirilmesi.

Çevre kirliliğinin azaltılması: Hava kalitesini artırmak ve kentsel atıkların sürdürülebilir şekilde yönetilmesi.

Yeşil alanlar ve kamu alanları: Herkesin erişebileceği güvenli ve kapsayıcı yeşil alanların oluşturulması.

Kentsel dayanıklılık: Doğal afetlere ve iklim değişikliğine karşı dayanıklı kentler inşa etmek.

SKA 3: Sağlıklı Bireyler

Sağlık hizmetlerine erişim: Tüm bireylerin kaliteli sağlık hizmetlerine erişimini sağlamak, bu da kentsel alanlardaki sağlık altyapısının iyileştirilmesini içerir.

Hava kirliliği ve çevresel sağlık riskleri: Kentlerde hava kalitesini iyileştirerek kronik hastalık risklerini azaltmak.

SKA 7: Erişilebilir ve Temiz Enerji. Enerjiye erişim: Kentlerde herkesin güvenilir ve uygun fiyatlı enerjiye erişmesini sağlamak, aynı zamanda temiz ve sürdürülebilir enerji kaynaklarına öncelik vermek.

SKA 8: İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme. İstihdam fırsatları: Kentlerde iş olanaklarının artırılması, adil çalışma koşullarının sağlanması ve ekonomik büyümenin desteklenmesi.

SKA 10: Eşitsizliklerin Azaltılması. Toplumsal eşitsizlikleri azaltmak: Gelir ve fırsat eşitsizliklerinin giderilmesi, kentsel alanlarda dezavantajlı grupların haklarına saygı duyulması ve daha kapsayıcı bir toplum oluşturulması.

SKA 13: İklim Eylemi … İklim değişikliğine karşı önlem almak: Kentlerin iklim değişikliğine uyum sağlaması ve sera gazı emisyonlarını azaltacak politikalar geliştirmesi.

BM'nin Kriterlerine Dayalı İyi Örnekler

BM, kentlerin yaşam kalitesini artırmak için geliştirdiği bu hedeflere yönelik çeşitli projeler ve raporlar hazırlıyor. Örneğin, "Dünya Mutluluk Raporu" her yıl yayımlanarak, ülkelerin ve kentlerin refah düzeylerini ölçer. Bu raporda, sağlık, sosyal destek, yaşam beklentisi, özgürlük, gelir dağılımı gibi kriterler kullanılarak mutluluk seviyesi değerlendirilir.Bu kriterler, sürdürülebilir ve kapsayıcı bir kentsel gelişme için BM tarafından yönlendirilmiş politikaların temelini oluşturur. Kapsayıcı kentler, tüm bireylerin refahını artırma amacını güder.

***

İntegral Kamuoyu Araştırma Şirketi; 12-17 Eylül 2024 tarihlerinde, kantitatif araştırma tekniklerinden CATİ (telefonla görüşerek) yöntemi ile İzmir’in 16 ilçesinde 2000 kişi ile görüşerek toplumsal ve siyasi gündeme ilişkin sonuçları elde etmiş.

Katılımcıların yaş, cinsiyet dışında 14 Mayıs 2023 genel seçim tercihleri araştırmanın siyasal kotası olarak uygulanırken; ilçelerde bu sonuçlara göre belirlenmiş. Araştırmada; seçim sonuçlarına denk gelen ilçeler belirlenerek yapılmış.  Ayrıca; yüzde 12 oranında sandığa gitmeyen seçmen ile de görüşme yapılmış.

Sonuç ortada.

İntegral’in 2018 yılında yaptığı araştırmada, yüzde 81,2 olarak ölçülen memnuniyet oranının çarpıcı bir değerde gerilediği görülürken; kısmen memnun olanların oranlarındaki yaklaşık yüzde 10’luk artış da dikkat çekti. 5 yıl önce memnun olmayanların oranı yüzde 6,4 iken, bugün yüzde 16,8; kısmen memnun olanların oranı ise yüzde 12,5 iken bugün yüzde 21,4.

Aslında BM, İzmir’e el feneri tutuyor: BM kentsel yaşam kalitesini artırmak için sürdürülebilirlik, sosyal içerme, ekonomik gelişim ve çevre koruma odaklı kriterler geliştirmiş. Bu kriterler, kentlerde çevre dostu yaşam alanları yaratmayı, sosyal eşitliği sağlamayı ve teknolojik yeniliklerle kentsel altyapıyı çağdaşlaştırmayı amaçlıyor.

İzmir’i yönetenler bu kurallardan kendilerine yol haritası yapsalar işleri çok daha kolay olur.

Önümüzdeki günlerde AB kriterleri açısından İzmir’in durumunu değerlendireceğim.