Filozof, kişinin yaşamını olumlayıp üstüninsan konumuna yükselebilmesi için üç aşamadan geçmesi gerektiğini düşünür. Bunlar deve, aslan ve çocuk aşamalarıdır. Deve, 'evetler' aşamasıdır. Kişinin zorunluluklar sahasında olduğu, yükleri yüklendiği, yaşamda ustalar edindiği ve onlara öykündüğü bir süreçtir bu. Aslan aşaması ise, 'hayırlar' aşaması… Ustalarla hesaplaşılan, özgün olma yolunda çöle çıkılan aşama. Ebeveyn ve çocuk arasındaki ilişkiye benzer bir ilişkidir bu. Çocuk önce anne ve babasını kopyalar. Onlar gibi konuşmaya, onlar gibi yapıp etmeye ve onlara öykünmeye başlar. Ergenlik dönemi, aslan aşamasına benzetilebilir. Ergen çocuk, birey olabilmek adına anne ve babasıyla çatışacak, onlara hayır diyebilecektir. Son aşama ise yine ikonik bir form olarak çıkar karşımıza: Bebek aşaması! Yeniden doğumdur bu. Kişinin dayatılan anlamı reddedip kendi anlamını inşa ettiği evre.
(Dağhan Dönmez- 'Nietzsche ile Akşam Yemeği' kitabından alıntı.)
Hangi aşamadasınız bilmiyorum ama daha önceki yazılarımda çok bahsetmişimdir; kültür/sanatın insan bedeni ve zihnine iyi geldiğinin bilimsel olarak kanıtlandığını.
O yüzden evetler ve hayırları bir kenara bırakıp, kendinize şöyle güzel bir kültür/sanat listesi hazırlayıp, bambaşka bir aşamayı tavsiye etmek istiyorum: Kendine iyilik yapma aşaması. Ben kendim için bunu yaptım ve pek çok etkinlikte karşılaşacağımızı umarım.
Bu arada girişte alıntı yaptığım kitap tavsiyemdir ve yazarını da pek severim.
Önce duyurularla başlayalım!
Mariinsky Orkestrası İzmir'de. Valery Gergiev şefliğindeki konser 2 Ekim'de Efes Antik Tiyatrosu'nda.
Bu yıl 8. kez düzenlenecek İzmir Coffee Festival 11-12-13 Ekim'de Arena'da.
12 Ekim'de Tarihi Havagazı Fabrikası'nda Maksimum Gençlik Festivali düzenlenecek. Festival Kapsamında Adamlar, Sufle, Can Ozan ve Skapova konser verecek sanatçılar arasında. Biletleri www.bubilet.com adresinde satışta.
Oktoberfest 20 Ekim'de Arena'da. Festival kapsamında Burak Kut, Çelik, Ferda Anıl Yarkın, Mansur Ark, Ümit Sayın ve Yeşim Salkım konserleri düzenlenecek.
Türkiye Kültür Yolu Festivali 26 Ekim-3 Kasım tarihleri arasında İzmir'e geliyor! Festival kapsamında Pablo Picasso 'Resimden Seramiğe Bir Serüven' sergisini 26 Ekim-31 Aralık tarihleri arasında ücretsiz olarak Kültürpark Tarih ve Sanat Müzesi Galerisi'nde ve Andy Warhol 'Warhol'un Dünyası- Pop Art'ın İkonu' sergisini de yine aynı tarihlerde Kültürpark Sanat Galerisi'nde ziyaret edebilirsiniz. Ayrıca yine festival kapsamında gerçekleşecek opera ve konserleri 'Opera' bölümünde paylaştım. Detayları Türkiye Kültür Yolu Festivali'nin web sayfasından takip edebilirsiniz.
Filmekimi bu yıl 'Geldi iki gözümün çiçeği' sloganıyla 24-27 Ekim tarihleri arasında İzmir'de geliyor. Etkinlik kapsamında gösterilecek filmler Paribu Cineverse Konak Pier'de olacak ve gerçekten bu festival kaçmaz, kaçmamalı, kaçırma…
Urla Caz Festivali konserleri bu yıl 4-5-6 Ekim'de ve tüm konserler UrlaDam'da. Konserlerin listesine 'Konserler' bölümünden bakabilirsiniz.
Daha fazlası için lütfen sayfayı kaydırınız.
Konserler
Kültürpark Açıkhava Tiyatrosu
2 Ekim Koray Avcı
3 Ekim Nilüfer
5 Ekim Büyük Ev Ablukada
8 Ekim Buray
11 Ekim Selda Bağcan ve Senforock
16 Ekim Berkay
17 Ekim Melek Mosso
18 Ekim Evgeny Grinko
19 Ekim Ayta Sözeri
23 Ekim Volkan Konak
24 Ekim Kenan Doğulu
31 Ekim Serdar Ortaç
Hayal Kahvesi İzmir
2 Ekim Mary Jane
4 Ekim Zakkum
5 Ekim Gökhan Türkmen
6 Ekim Reckol
9 Ekim Sancak
11 Ekim Dedublüman
12 Ekim Feridun Düzağaç
18 Ekim İrem Derici
23 Ekim Ayna
26 Ekim Ayçin Asan
Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi
3 Ekim İZDSO Açılış Konseri
5 Ekim Kodaly Quartet
6 Ekim Bagjan Oktabr
7 Ekim İZDSO Denizbank Konserleri
10 Ekim Emre Şen
11 Ekim İZDSO Konseri
16 Ekim Olten Filarmoni Orkestrası Konseri
18 Ekim İZDSO Konseri
21 Ekim Duru Nağmeler: Nükhet Duru ve Ahmet Baran
28 Ekim AASSO Cumhuriyet Bayramı Özel Konseri Şef- İbrahim Yazıcı, Solist- Bade Daştan
31 Ekim ACN Türk Gençlik Senfoni Orkestrası
Efes Antik Tiyatro
3 Ekim Teoman
4 Ekim Tan Taşçı
7 Ekim Yalın
Urla Caz Festivali
4 Ekim Jehan Barbur- Sibel Köse- Ali Can Öztürk Quintet
5 Ekim Bülent Ortaçgil- Ceylan Ertem- Birsen Tezer- Sazakan- Peter DiCarlo- Sextet
6 Ekim Mazlum Çimen- Tuluğ Tırpan- Eylem Pelit- Ediz Hafızoğlu- Kerem Görsev Quartet- Cansu Nihal Aksu Quartet
Ooze Venue
4 Ekim Seksendört
5 Ekim Emir Can İğrek
12 Ekim Ahiyan
16 Ekim Mavi
18 Ekim Taladro
19 Ekim Birsen Tezer
25 Ekim Pentagram
6:45 Kordon Pub Bornova
4 Ekim Emre Nalbantoğlu
10 Ekim Louis Stotesbery
12 Ekim Flört
13 Ekim Çağrı Sinci
16 Ekim Şekersiz
19 Ekim İkiye On Kala
Hangout PSM
4 Ekim Selin
5 Ekim Athena
16 Ekim Yaşlı Amca
19 Ekim Dolu Kadehi Ters Tut
20 Ekim Nova Norda
25 Ekim Peyk
27 Ekim Deniz Tekin
30 Ekim Pera
Bostanlı Suat Taşer Tiyatrosu
4 Ekim Mikail Aslan
9 Ekim Redd Softcore
17 Ekim Leman Sam
22 Ekim Nurettin Rençber
24 Ekim Sasa
Dada Artroom
5 Ekim Muammer Ketencioğlu & Agora Minor
İstinye Art
5 Ekim Deniz Tekin
20 Ekim Cafer Nazlıbaş Project
25 Ekim Cansu Nihal Akarsu
Cliff Venue
5 Ekim Breathe
11 Ekim Ağaçkakan
Alsancak Tarihi Havagazı Fabrikası
6 Ekim Duman
11 Ekim Yeni Türkü & Mirkelam
18 Ekim Levent Yüksel
18 Ekim Ozbi
Rene Lokal
10 Ekim Birkan Nasuhoğlu
Bornova Aşık Veysel Açıkhava Tiyatrosu
12 Ekim Funda Arar ile Arabesk Geceleri
Sold Out Performance Hall
25 Ekim Bora Öztoprak
30 Ekim Gökhan Türkmen
Hikmet Şimşek Sanat Merkezi
26 Ekim Ayfer Düzdaş
Sergiler
Joan Mirô eserleri ilk kez İzmir'de! Arkas Sanat Merkezi ve Serralves Vakfı iş birliğiyle resim sanatında özellikle modernizmin büyük ustalarından Joan Mirô'nun çeşitli tekniklerde üretilmiş eserleri 9 Şubat 2025 tarihine kadar Arkas Sanat Merkezi'nde ziyarete açık.
Ayrıca Arkas Alaçatı'da da OP ART akımının kurucusu ve öncülerinden Victor Vasarely'nin eserlerinden oluşan Arkas Sanat Koleksiyonu seçkisini ve 40 yaş altı 155 sanatçının 157 eserinden oluşan 'Yeni Topraklar/ New Lands' isimli Türkiye ve dünyadan 29 koleksiyondan derlenerek hazırlanmış çağdaş sanat seçkisini ziyaret edebilirsiniz.
Bayram Yılmaz'ın 'Paris Yalnızlığı: Bir Şehrin İçsel Portresi' Fotoğraf Sergisi 5 Ekim'e kadar Fransız Kültür Merkezi'nde.
Sanatçı Sema Barlas'ın figüratif eserlerinden oluşan 'An'a Adanmış' isimli sergisi 10 Ekim'e kadar Alsancak BonVivant'a ziyarete açık olacak.
Urla Belediyesi Aryom Kültür ve Sanat Merkezi'nde Günay Kazçın'ın 'Bilinç Akışı' isimli Resim Sergisi 6 Ekim'e kadar ziyarete açık olacak.
Sanatçılar Cemal Meydan, Canan Erdönmez, Gülcan Batur, Leyla Öğüt,
Meltem Ok, Mustafa Kula, Neslihan Şirin, Neşem Ertan, Nesrin Önlü, Öznur Enes, Pelin Dikmen, Sedef Acar ve Sevda Demir Parlak'ın eserlerinden oluşan 'Döngüye Çağrı- Lif Sanatı Sergisi' 4 Ekim'e kadar İzmir Kültür Sanat Fabrikası'nda.
Ozan Ünal'ın Heykel Sergisi 3-13 Ekim tarihleri arasında UrlaDam'da.
Milli Mücadele'nin son günlerinde yaşanan İzmir ve Batı Anadolu'daki yangınları merkezine almış ve pek çoğu da ilk kez görülecek fotoğraf, film, belge ve objelerden oluşan 'Yanık Yurt- Kurtuluş Savaşı'nda İzmir ve Batı Anadolu Yangınları' Sergisi 20 Haziran 2025'e kadar Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi'nde ziyarete açık olacak.
İzmir Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürlüğü'nün katkılarıyla hazırlanan 'İzmir'in Kurtuluş Bayramı' Sergisi 27 Kasım'a kadar Vasıf Çınar Meydanı'nda.
Salvador Dali, Pablo Picasso, Komet, Fikret Otyam, Mehmet Güleryüz ve Nuri İyem gibi pek çok önemli sanatçıların eserlerinden oluşan 'Büyük İşler Büyük Ustalar' isimli sergiyi 10 Ekim'e kadar Tarihi Akın Pasajı'nda ziyaret edebilirsiniz.
26 sanatçının sulu boya, yağlı boya, akrilik, pastel boya ve karışık tekniklerden oluşan eserleri 'Gökkuşağı Karma Sergisi' adıyla 27 Ekim'e kadar İzmir Sanat'ta.
2011 yılında aramızdan ayrılmış olan İzmirli modacı Esin Yılmaz, Feryal Akgün'ün modacıya ait işleme ve kumaşlara tekrar hayat vermesiyle 'Esintiler- Esin Yılmaz Anısına…' adıyla hazırlanmış bir sergiyle anılacak. Sergi 3-12 Ekim tarihlerinde Galeri A'da ziyarete açık olacak.
Şevki Köse'nin 'Zeytin İnsanları' isimli Heykel Sergisi 3 Kasım'a kadar Seferihisar Atlantis Otel'de.
Kendine Ait Bir Oda'nın İskele Sergileri Projesi kapsamında Diyarbakırlı sanatçı Erkan Özgen'in 'Zamanın Hafızası/ The Memory of Time' sergisini gezmek için son gün 2 Ekim. Sergiyi Karşıyaka Vapur İskelesi'nde ziyarete edebilirsiniz.
Sanatçı Levent Aydaş'ın 'Alamet' isimli Resim Sergisi 4-25 Ekim tarihleri arasında UrlaDam'da. Sergi, sanatçının mitolojik kadim izlerini günümüzle buluşturan eserlerinden oluşuyor.
Esat Erçetingöz'ün 'Flamingo Adası' Fotoğraf Sergisi 22 Ekim'e kadar İzmir Kültür Sanat Fabrikası'nda ziyarete açık olacak.
Bizce Seramik sanatçıları Nalan Atalay, Deniz Ayhan, Arzu Berk, Yelda Çakı, Şebnem Çetiner, Banu Bilge Çolak, Oya Gözmen, Özlem Tüzer Koç, Asuman Men, Melek Okan, Filiz Keyder Özkan, Hatice Turan ve Sevil Tüzer'in eserleri 'Bizce Karma Sergisi' ismiyle 5-27 Ekim tarihlerinde Pintura Urla Galeri'de.
Ayşegül Deveci ve öğrencileri tarafından hazırlanan 'Esma'nın Büyüsü' Tezhip Sergisi 15 Ekim-4 Kasım tarihleri arasında Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi'nde ziyarete açık olacak. Ayrıca yine Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi'nde 'Kadın Anlatılarında Cumhuriyet' sergisini de 4 Ekim-4 Kasım tarihleri arasında ziyaret edebilirsiniz.
21 Ocak 2024'te Abhazya'nın başkenti Sohum'daki Abhazya Ulusal Galeri'nin deposunda çıkan yangında yanan birçok tarihi eser ve arşivlerin içinden çok küçük bir kısmı sanatçı ve sanatseverler tarafından kurtarılır. Bu yangına ve yok oluşa tanılık eden 10 sanatçı Asida Akhuba, Adamur Arshba, Apsha Hagba, Astanda Çamagua, Batal Capua, Sabina Kvarçeliya, Diana Hintba, Oleg Çediya, Saida Kvitsiniya, Sipa Labahua ellerindeki kendi malzemeleriyle neredeyse yok olmuş geçmişlerini yeniden üretmek ve tarihe yeni not düşmek amacıyla bir araya gelir ve farklı disiplinden oluşan eserler üretirler. 'İS' adıyla gerçekleşen bu sergiyi 27 Ekim'e kadar Hayy Open Space'de ziyaret edebilirsiniz.
Tiyatro
Bostanlı Suat Taşer Tiyatrosu
2 Ekim Meksika Açmazı
5 Ekim 'Niloya Sürpriz Yumurta Müzikali'
6 Ekim 'Mahşer-i Cümbüş'
7 Ekim 'Seviyorsan Git Ayrıl Bence'
8 Ekim Berfu & Eser Yenenler- Çift Terapisi
10 Ekim 'Çingeneler Zamanı Müzikali-Ederlezi'
13 Ekim 'Süt Kardeşler'
14 Ekim Müjdat Gezen ile İnteraktif Gösteri
15 Ekim 'Tatlı Kaçık'
16 Ekim Aşkım Kapışmak ile İlişkiler Komedisi
18 Ekim 'Meçhul Paşa'
19 Ekim 'Şen Makas'
20 Ekim Özgür Turhan- Yenisi Stand Up
23 Ekim Kaan Sekban Stand Up
25 Ekim Sefa Doğanay Show
26 Ekim 'Seni Seviyorum İyi ki Ayrılmışız'
27 Ekim 'Uykusuz Bir Rüya, Salim'
28 Ekim 'Yaz Gecesi' Müzikal
Sardunya Alsancak
2-19 Ekim Bizim Komedi Kulübü
3-18 Ekim Aldante Doğaçlama Tiyatro
4-22 Ekim Tezat Talk Show
5-28 Ekim Açık Mikrofon
6-13-20 Ekim One Night Stand Up
9 Ekim Bir Varmış Bir Yokmuş
10-24 Ekim Falan Stand Up
11-26 Ekim Alsancak Kafası Talk Show
12 Ekim İzmir Talk Network
14 Ekim Serdar Nalçakar Stand Up
15-29 Ekim Gizem Özkan Stand Up
16 Ekim Taha Ercoşkun Stand Up
17 Ekim Cihan Yoldaş Stand Up
23 Ekim 2 Erkek 1 Kadın Stand Up
25-31 Ekim Alsancak Stand Up Gecesi
30 Ekim 'Dakiktör'
Tiyatro Durağı
3 Ekim 'Kusursuz'
4 Ekim 'Tanrı Misafiri'
5 Ekim 'Aşkta Galip Yoktur'
Bi'nevi Sahne
4 Ekim Alsancak Stand Up Gecesi
5-25 Ekim Bi'nevi Doğaçlama
9 Ekim Neden Yazıyorum
11 Ekim Bi'nevi Açık Mikrofon Stand Up
12 Ekim Işık Elçi- Kişisel Gelişim mi, Kişisel Gerilim mi? Stand Up
18-30 Ekim 'Psikoz 4.48'
19 Ekim Berkan Priştine Stand Up
24 Ekim İki Erkek Bir Kadın Stand Up
Maske Sanat
4-16-30 Ekim Göm Talk Show
5-13 Ekim 'Don Kişot'
5 Ekim 'Prometheus'
6 Ekim 'Şakacı Fırfır'
9-23 Ekim Aldante Doğaçlama
11-26 Ekim 'Maaile'
12 Ekim 3 Sap Doğaçlama
12-20 Ekim 'Masalını Kaybeden Prenses'
18 Ekim 'Zümrüd-ü Anka'
19-27 Ekim 'Sev, Sev, Sevme'
19 Ekim 'Zaman Makinesi'
25 Ekim 'Bir Varmış Bir Yokmuş'
Peron Sanat
4-5-11-12-18-19 Ekim 'Gergedanlar'
Boyoz Akdemi Sanat Merkezi
5 Ekim 'Aşkta Galip Yoktur'
13 Ekim 'Duygusal Sızıntı'
26 Ekim 'Burun'
Tiyatro İzmir Sanat Merkezi
5-18-25 Ekim 3 Sap Doğaçlama
19 Ekim 'Aşkta Galip Yoktur'
İstinye Art Performance Arena
5 Ekim Özlem Kosif 'Hayatım Yanlış Anlama'
6 Ekim 'Seviyorsan Git Ayrıl Bence'
7 Ekim Berfu & Eser Yenenler- Çift Terapisi
14 Ekim 'Haybeden Gerçeküstü Aşk'
16 Ekim İlker Gümüşoluk- Tek Kişilik Gösteri
17 Ekim 'Meçhul Paşa'
20 Ekim Miray Akovalıgil 'Ya Bende Bir Şey Yoksa?' Stand Up
27 Ekim Gökhan Ünver
İzmir Performance Hall
5 Ekim İzmir Stand Up Gecesi
11 Ekim 'Azize Show'
12 Ekim Özkan Çelik Stand Up
18 Ekim Berkan Aytekin ve Arkadaşları Stand Up
18 Ekim Salih Tıraş Stand Up
19 Ekim Müşkülpesent Stand Up
23 Ekim Yunus Emre Gündüz- Varınca Ara Stand Up
25 Ekim Kemal Ayça Stand Up
30 Ekim III. Yavuz Stand Up
Kültürpark Açıkhava Tiyatrosu
6 Ekim Anadolu Ateşi
7 Ekim 'Cimri'
20 Ekim 'Hücreler'
21 Ekim Yasemin Sakallıoğlu- Doğru Koca Nasıl Seçilir? Stand Up
22 Ekim 'Richard'
30 Ekim 'Saatleri Ayarlama Enstitüsü
Narlıdere Atatürk Kültür Merkezi
6 Ekim 'Seviyorsan Git Ayrıl Bence'
7 Ekim 'Koca Ütüleme Rehberi'
6:45 Bornova
8 Ekim Stand Up Falan
24 Ekim Hikmeti Tabiyeci- Belamı Arıyorum Stand Up
27 Ekim Körkütük Show
31 Ekim Ali Rıza Tanyeli- Kendime Düşünceler Stand Up
Sekizde Sahne
9-30 Ekim 'Canfeda Çıkmazı'
10 Ekim 'Nihayet Bitti'
12-26 Ekim 'Aryan'
19 Ekim 'Kül Kedisi Öldü'
25 Ekim 'Bir Mudhik Oyun'
Nazım Hikmet Kültür Merkezi
9-25 Ekim 'Dönüşüm-Samsa'
11 Ekim 'Aşk Eski Bir Yalan'
15 Ekim 'Sokrates'in Savunması'
16 Ekim 'Burun'
Han Tiyatrosu
10-11-12 Ekim 'Karanlıkta Kadınlar Sarı Görünür'
16 Ekim Oyun Hamuru Tiyatrosu- Doğaçlama Tiyatro
18-19 Ekim 'Benim Öküz'
25 Ekim 'Einstein ve İzafiyet'
29 Ekim 'Atatürk'ü Anlat Bana'
30 Ekim 'Fikriye'
Tiyatro Salt
12-18 Ekim 'Ben Berlin'
19-25 Ekim 'Balık Kılçığı'
26 Ekim 'İtirazım Var Masallara'
Atatürk Kültür Merkezi
13 Ekim 'Antonius ve Kleopatra'
14 Ekim 'Süt Kardeşler'
16 Ekim 'Aşk Hikayen Düşmüş'
19 Ekim 'Ölü'n Bizi Ayırana Dek'
25 Ekim 'Seni Seviyorum İyi ki Ayrılmışız'
Güzelbahçe Atatürk Kültür Merkezi
15 Ekim 'Süt Kardeşler'
Hikmet Şimşek Sanat Merkezi
19 Ekim 'Sabahattin Ali-Kıyamadığım'
25 Ekim 'Şakşakçılar'
30 Ekim Sergen Deveci Ketenpere Stand Up
Tiyatro Kök35
25-31 Ekim 'No Man's Land'
Akıl Fikir Kumpanyası
25 Ekim 'Asiye Nasıl Kurtulur?'
İzmir Devlet Tiyatrosu
2-3-4-5 Ekim 'Kontrabas' (Konak Sahnesi)
2-3-4-5-8-9-10-11-12 Ekim 'Münasebetsiz' (Karşıyaka Ragıp Haykır Sahnesi)
8-9-10-11-12-15-16-17-18-19 Ekim 'Kaçaklar' (Konak Sahnesi)
10-11-12 Ekim 'Rembetiko Efsanesi' (Bornova Bozkurt Kuruç Sahnesi)
15-16-17-18-19-22-23-24-25-26 Ekim 'Majestik' (Karşıyaka Ragıp Haykır Sahnesi)
15-16-17-18-19-22-23-24-25-26 Ekim 'Martı' (Bornova Bozkurt Kuruç Sahnesi)
22-23-24-25-26-29-30-31 Ekim 'Hayal-i Temsil' (Konak Sahnesi)
İzmir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları
3-4-5-17-18-19 Ekim 'Rüstemoğlu Cemal'in Tuhaf Hikayesi'
6-13-20-27 Ekim 'Dikkat Nine Çıkabilir!'
6-9-13-20 Ekim 'Soytarılar Okulu'
10-11-12 Ekim 'Helikopter'
24-25-26 Ekim 'Yolcu'
27 Ekim 'Robinson Dans Öğreniyor'
İzmir Devlet Opera Balesi- Bornova Necdet Aydın Sahnesi
3-5-8 Ekim G. Verdi 'LaTraviata' Opera
4 Ekim Mozart Akşamı Konseri
7-24 Ekim Vivaldi Mevsimler Konser
10 Ekim Napoliten Gecesi Konser
11 Ekim İzmir Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Eğitim Konseri
16 Ekim Müze Konseri (İKSF Arkeoloji ve Etnografya Müzesi)
17-19-21 Ekim P. İ. Tchaikovsky 'Kuğu Gölü' Bale
İzmir Kültür Yolu Festivali Programı- Bornova Necdet Aydın Sahnesi
26-29 Ekim T. Akbaşlı 'Yeniden Doğuş' Opera
27 Ekim Tango Tango Konser
28 Ekim İtalyan Akşamı Konser
31 Ekim E. Demirel 'Barış Ormanı' Çocuk Oyunu
Siz de İzmir-İN için önerilerde bulunmak isterseniz [email protected] adresine gönderebilirsiniz.