İşverenlere teşvik uygulamaları (1)

Değerli okurlar, son zamanlarda özellikle teşvik uygulamaları yönünden işverenlerden yoğun mailler alıyorum.’¶ İşsizliğin küresel bir sorun olduğu göz önüne alındığında teşvik uygulamalarının işverenlerce bilinmesi daha da önem kazanmaktadır. Bu açıdan yürürlükte olan teşvik uygulamalarını bu yazımda ele almak istiyorum.

Açıklayacağım teşvik uygulamalarından her bir sigortalı için aynı dönemde sadece birinin seçilmesi gerektiğinin altını çiziyorum. Aynı sigortalı için birden fazla kanunda öngörülen prim teşvikinden yararlanılması mümkün olmasa bile, aynı işveren, işyerinin faaliyet gösterdiği bölgeye, faaliyet konusu iş alanına, çalıştırdığı sigortalıların durumlarına, çalıştırdığı sigortalıların bayan veya erkek olmasına, işçilerin işe alınma tarihlerine, işsizlik ödeneğine hak kazanmış olma durumlarına göre vaya yasal ödeme süresi geçmiş borcu olup olmadığına göre aynı işyerinde çalışan her bir sigortalı için farklı kanunlarda belirtilen teşviklerden yararlanabilmektedir.

İşverenlerin yanında çalışan sigortalılardan dolayı ödeyecekleri sigorta primlerinden 5 puanlık kısmının Hazine tarafından karşılanmasıdır. Yani, işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılar için ödeyecekleri prim oranının 5 puanlık kısmının hazine tarafından karşılanmasıdır. Örneğin; Ocak ayında işyerinde prime esas kazanç toplamı 150.000 TL olan bir işverenin ödemesi gereken malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kolundan işveren hissesi prim oranı % 11’’dir. (işveren ve sigortalı hissesi dahil % 20’’dir) Bu teşvikten yararlanıldığı taktirde işveren hissesi prim oranından 5 puan indirim yapılır ve % 6’’sı işverence ödenir. İşveren hissesi prim oranı 150.000 x % 11= 16.500 TL’’dir. Teşvik sonucu ödenecek rakam 150.000 x % 6 = 9.000 TL’’dir. Bu durumda söz konusu işverenin teşvikten faydalanması durumunda karı 16.500 - 9000= 7.500 TL olacaktır.

İşverenin veya varsa alt işverenlerinin çalıştırdıkları sigortalılardan ötürü ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigorta primi veya idari para cezasının olmaması gerekmektedir. İşverenin prim vs. borçları değerlendirilirken her bir işyeri ayrı ayrı değerlendirilecektir. Örneğin; Bulut A.Ş.’’nin İzmir SGK İl Müdürlüğü’’nde ’“İnşaat’”, ’“giyim’”, ’“gıda’” işi olmak üzere 5 adet işyeri dosyası varsa ve sadece inşaat işyerinin prim borcu bulunuyorsa; bu durumda İnşaat işi işyeri 5 puanlık indirimden faydalanamazken, diğer iki işyeri faydalanacaktır.

İşverenin ödeme süresi geçmiş borcu bulunsa bile, borcunun yapılandırılmış veya 6183 sayılı yasanın 48. maddesi kapsamında tecil veya taksitlendirilmiş olması, Örneğin; (X ) A.Ş.’’nin 2009 / Nisan, Mayıs ve Haziran ayına ilişkin prim borcu vardır. Ve söz konusu borç yasal süresi içinde ödenmemiştir. İşveren tarafından söz konusu borç 08.03.2010 tarihinde kurumda taksitlendirilmiş ise, işveren tarafından 2010/ Şubat ayına ( Çünkü aylık prim ve hizmet belgeleri takip eden ayın 23’’üne kadar verilebilmektedir. Verdiğimiz örneğe göre 23 Mart’’a kadar verilebilir ve işveren bu tarihten önce yani 8 Mart’’ta borcunu taksitlendirmiştir.) ait aylık prim ve hizmet belgesi 5 puanlık indirimden yararlanarak kuruma verilebilecektir.

Aylık prim ve hizmet belgelerinin süresi içinde kuruma verilmiş olması,(Örneğin; 2010 Nisan ayına ilişkin düzenlenecek aylık prim ve hizmet belgeleri, işçiler ayın 1’’i ile 30’’u arasında ücret alıyorsa, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı takip eden ay olan Mayıs 23’’üne kadar verilmesi gerekmektedir.) 5 puanlık indirimden yararlanabilmek için; belge verilmesi aşamasında Kanun türünün 5510 olarak seçilmesi gerekmektedir.

Sigortalıların tümüne ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden meblağı ile hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın süresi içinde ödenmiş olması. (Primler ilişkin olduğu ayı takip eden ay sonuna kadar ödenmelidir.)

Yapılan kontrol ve denetimler sonucu, işverence sigortalıların kuruma bildirilmediği veya prim ödeme gün sayısı veya prime esas kazanç tutarının eksik bildirildiğine dair bir tespitin bulunmaması gerekmektedir. Bu teşvik hükümleri kamu idarelerine ait olan işyerleri ile sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurt dışında çalışan sigortalılar hakkında uygulanamamaktadır.

Söz konusu teşvik uygulaması 4857 sayılı İş Kanunu’’nun 30. maddesi gereği özel sektör işyerlerinde çalıştırılan özürlü sigortalıların sigorta primi işveren hissesinin tamamının veya belirli bir kısmının Hazine tarafından karşılanmasını düzenlemektedir. İş Kanunu’’na göre 50 veya daha fazla işçi çalıştıran özel sektör işyerlerinde %3 oranında özürlü işçinin çalıştırılması zorunludur.

5378 sayılı Özürlülere ilişkin Kanunun 14 maddesi gereği Korumalı işyeri işverenleri ve özel işyeri sahiplerince öalıştırılan özürlü sigortalıların, prime esas kazanç alt sınır üzerinden sigorta priminin işveren hissesinin tamamı hazine tarafından karşılanmaktadır.

Ancak; yükümlü olmadığı halde özürlü çalıştıran işverenlerin, çalıştırdığı her bir sigortalı için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden sigorta priminin işveren hissesinin %50’’si hazine tarafından karşılanmaktadır. Örneğin; (Y) limited şirketinin çalıştırdığı toplam işçi sayısı 100 ve çalıştırdığı işçilerin 9’’u özürlü ise; özürlü olarak işe alması gereken işçi sayısı olan 3 işçinin (%3 özürlü işçi çalıştırma zorunluluğundan dolayı) sigorta priminin işveren hissesinin tamamı hazine tarafından karşılanacak, özürlü olarak çalışan kalan 6 sigortalının sigorta priminin işveren hissesinin yarısı hazine tarafından karşılanacaktır.

İşveren aylık prim ve hizmet belgelerinin süresi içinde kuruma vermelidir,

Çalışan işçilerin sigorta primlerinin sigortalı hissesine düşen kısmı ile Hazine tarafından karşılanmayan işveren hissesinin süresinde ödenmesi gerekmektedir. Bu teşvik hükümleri kamu idarelerine ait olan işyerlerinde uygulanamamaktadır.