Ender ALDANMAZ/EGEDESONSÖZ- İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay ile önceki Belediye Başkanı Tunç Soyer’i karşı karşıya getiren en önemli konular arasında yer alan yapı kooperatifleri meselesi farklı bir boyuta taşındı.
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin şirketi olan İZBETON’un önce belediye meclisi kararıyla yetki alması, sonrasında ise kurulan yapı kooperatiflerine yetki devri yaparak konut projeleri yapması tartışmalara neden olmuştu. Büyükşehir’in yeni döneminde Tugay ile Soyer arasında karşılıklı açıklamalara kadar varan konuda İçişleri Bakanlığı Mülkiye Teftiş Kurulu Başkanlığı müfettiş görevlendirmişti.
Aradan geçen zaman diliminde soruşturma ve ön inceleme tamamlandı. Mülkiye müfettişleri; Eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Barış Karcı, İmar ve Planlamadan Sorumlu Eski Genel Sekreter Yardımcısı Abdurrahman Suphi Şahin, İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanı (Dönemin Deprem Yönetimi Dairesi Başkanı) Banu Dayangaç, Kentsel Dönüşüm Dairesi Başkanı Ayşe Arzu Özçelik, eski Yapı İşleri Daire Başkanı Murat Yenigül ile şirket yönetiminde yer alan eski Bilgi İşlem Daire Başkanı Ahmet Ata Temiz, Toplum Sağlığı Daire Başkanı Orhan Sertaç Dölek, Yazı İşleri ve Kararlar Dairesi Başkanı Levent İşler, ESHOT Genel Müdürlüğü eski İnsan Kaynakları Daire Başkanı ve eski Genel Müdür Yardımcısı Sevcan Tınaztepe, ESHOT Genel Müdürlüğü Ulaşım Yatırımları Daire Başkanı Burhan Ergül, Fen İşleri Daire Başkanlığı Fen İşleri Şube Müdürü Cihan Kıranoğlu, Büyükşehir Belediyesi Seferihisar eski Yerel Hizmetler Müdürü Mehmet Gürhan Özata ön inceleme yaptı.
HANGİ KONULAR VAR?
Müfettişler; Karabağlar Uzundere Mahallesi’nde İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından kentsel dönüşüm ile ilgili 3 ve 4. Etapların önce İZBETON A.Ş.'ye, daha sonra bu şirket tarafından da 3.Etabın S.S. İş Alemi Yeni Yaşam Konut Yapı Kooperatifi’ne, 4. Etap işlerin de S.S. Egeli İş İnsanları Konut Yapı Kooperatifi’ne, Gaziemir'de kentsel dönüşüm kapsamında 1.Etap inşaatın da İZBETON A.Ş.'ye devrini müteakip S.S. İş İnsanları Gaziemir Konut Yapı Kooperatifi’ne devredilmesi konusunu mercek altına aldı.
TEK TEK SIRALANDI, GEREKÇELER ANLATILDI
Mülkiye müfettişleri; kuruluşu yapılan kooperatif ve İZBETON’un yetki devirleriyle ilgili tarihleri tek tek sıralarken yönetim kurulu kararı alınmadan kooperatiflere tek isim olan İZBETON Genel Müdürü Heval Savaş Kaya imzasıyla devir yapıldığını vurguladı. Aradan bir yıl geçtikten sonra yönetim kurulu kararı alındığının altı çizildi. Müfettişler ayrıca, kooperatiflerin kurulduktan hemen sonra işleri aldığını, tecrübe ve deneyimi bulunmayan yapı kooperatiflerine yapılan devirlerin planlı olduğunu ifade etti.
İŞTE AYRINTILAR…
Egedesonsöz’ün ulaştığı İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın imzasını taşıyan raporda şu ifadelere yer verildi:
“İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile İZBETON A.Ş. arasında 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'un 8'inci maddesi kapsamında işlem tesis edildiği, bunun için 16/04/2021 tarihli ve 05.458 sayılı Belediye Meclis Kararı ile Aktepe - Emrez l'inci Etap Kat Karşılığı İnşaat Yapım İşinin 15/06/2021 tarihinde Protokol ile İZBETON A.Ş.'ye yaptırılmak üzere imza altına alındığı, 08/07/2021 tarihinde işyeri tesliminin yapıldığı, bu tarihten itibaren 1080 gün içerisinde işin geçici kabule hazır hale getirileceğinin sözleşmeye bağlandığı, 2021 yılı birim fiyatları ile işin muhammen bedelinin KDV dahil 151.175.731,90-TL olarak tespit edildiği,
Gaziemir ilçesi Aktepe Mahallesi’nde yer alan 2348 ada 1 sayılı parsel üzerine yapılan inşaat için toplam 291 bağımsız bölümün planlandığı, projenin 31/07/2024 tarihi itibariyle fiziki gerçekleşmesinin % 9,77 seviyesinde olduğu, İZBETON A.Ş. kayıtlarına göre Gaziemir ilçesi Aktepe - Emrez Mahalleleri Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı l'inci Etap Kat Karşılığı Anahtar Teslim Yapım İşinin, S.S. İş İnsanları Gaziemir Konut Yapı Kooperatifine 25/02/2022 tarihinde sözleşme ile devredildiği, Kooperatife 10/03/2022 tarihinde yer tesliminin gerçekleştirildiği, imzalanan sözleşmeye göre 820 takvim günü içerisinde geçici kabule hazır hale getirilmesinin kararlaştırıldığı, İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İZBETON A.Ş. arasında yapılan Protokolün 12'nci maddesine göre; işin 21/06/2024 tarihinde bitirilmesi gerekirken 6 ay uzatma verildiği ve sürenin 22/12/2024 tarihine uzatıldığı, halihazırda fiziki gerçekleşmeye göre işin 820 günde tamamlanmasının mümkün olamayacağı dolayısıyla İzmir Büyükşehir Belediyesinin ve iştiraki olan İZBETON A.Ş.'nin, hak sahiplerine kira yardımı ödemelerine devam edeceği göz önüne alınarak Belediyenin zarar ve ziyanının söz konusu olduğu,
Karabağlar ilçesi Uzundere Mahallesinde III'üncü Etap Kentsel Dönüşüm işi ile ilgili Protokolün 25/01/2022 tarihinde 16/12/2021 tarihli ve 05.1488 sayılı Meclis Kararına istinaden İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İZBETON A.Ş. arasında imza altına alındığı, işin muhammen bedelinin 684.354.738,00-TL + KDV olarak tespit edildiği, 17/02/2022 tarihinde işyeri tesliminin yapıldığı, işin tesliminden itibaren 1440 gün (48 ay) içinde yani Protokole göre işin 26/01/2026 tarihinde tamamlanacağının kararlaştırıldığı ve geçici kabule hazır hale getirileceğinin taahhüt edildiği, Karabağlar ilçesi Uzundere Mahallesinde III'üncü Etap olarak adlandırılan yere toplam 906 konut ve 33 işyeri olmak üzere 939 bağımsız bölümün yapılmasının planlandığı, daha sonra İZBETON A.Ş. tarafından 02/08/2022 tarihinde S.S. İş Alemi Yeni Yaşam Konut Yapı Kooperatifine sözleşme ile inşaat işlerinin devredildiği, 10/08/2022 tarihinde de yer tesliminin yapıldığı, 31/07/2024 tarihi itibariyle Uzundere III'üncü Etap diye adlandırılan yerde fiziki gerçekleşme oranının %5,59 seviyesinde kaldığı, oysa S.S. İş Alemi Yeni Yaşam Konut Yapı Kooperatifi ile 02/08/2022 tarihinde yapılan Protokolün 12'nci maddesine göre; işin 1200 günde geçici kabule hazır hale getirileceği kararlaştırılarak sözleşme düzenlendiği, fiziki durumun bu taahhütler ile uyumlu olmadığı, neticede Büyükşehir Belediyesi tarafından Uzundere III’üncü Etap işi için hak sahiplerine 2022 yılında 2.257.124,35 TL, 2023 yılında 6.907.514,75 TL ve 2024 yılı Haziran sonu itibariyle de 7.974.820,75 TL kira yardımı ödemesi yapıldığı, işin bu haliyle İzmir Büyükşehir Belediyesinin iştiraki olan İZBETON A.Ş.'nin daha uzunca bir süre kira yardımı şeklinde vatandaş ile yapılan kat karşılığı anlaşma hükümleri gereğince ödemelere devam edeceği,
Karabağlar ilçesi Uzundere Mahallesi IV'üncü Etap için İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İZBETON A.Ş. arasında 14/02/2023 tarihli ve 05.188 sayılı Meclis Kararı üzerine, kat karşılığı anahtar teslim Protokolünün 24/03/2023 tarihinde imzalandığı, işin keşif bedelinin 1.232.430.336,00-TL+ KDV olduğu, toplam arsa alanının 51.289 m² olmasına karşın Protokol konusu inşaat alanının toplam 178.303 m² olduğu, işyeri teslim tarihinin 14/04/2023 olarak belirtildiği, işyeri tesliminden itibaren de işin 1530 gün (51 ay) içinde yani en son 21/06/2027 tarihinde geçici kabule hazır hale getirileceğinin sözleşmeye bağlandığı, Uzundere IV'üncü Etap ile ilgili kayıtların incelenmesinde; 11189 ada 11 sayılı parseldeki yere 295 bağımsız bölüm, 11193 ada 10 sayılı parseldeki yere 235 bağımsız bölüm, 11194 ada 11 sayılı parseldeki yere 273 bağımsız bölüm ve 11190 ada 6 sayılı parsel ile 11195 ada 10 sayılı parseldeki yerlerin ise emsal hakkının yüklenici payı olarak ayrıldığı, Uzundere Mahallesi IV'üncü Etap diye adlandırılan yerde 31.07.2024 tarihi itibariyle henüz bir imalat olmadığının tespit edildiği, IV'üncü Etap Kat Karşılığı Anahtar Teslim Yapım İşinin de İZBETON A.Ş. tarafından S.S. İş İnsanları Konut Yapı Kooperatifine 10/05/2023 tarihinde Protokol ile devredildiği, İZBETON A.Ş.'nin kooperatiflerle Belediye ile kendisinin yaptığı sözleşmelerin neredeyse aynısını imzaladığı, 18/05/2023 tarihinde yer teslimi yapılan yerde Protokolün 12'nci maddesine göre; işin geçici kabule hazır hale getirilme süresi olarak 1440 günün kabul edildiği, Uzundere IV'üncü Etap işi için 2023 yılında 2.942.952,00-TL ve 2024 yılı Haziran sonu itibariyle de 8.592.612,00-TL kira ödemesinin yapıldığı,
Diğer yandan, Kooperatifler ile yapılan sözleşmelerin, Uzundere IV'üncü Etap projesi hariç olmak üzere, İZBETON A.Ş. Eski Genel Müdürü Heval Savaş KAYA tarafından münferiden imzalandığı, söz konusu sözleşmelerin ise daha sonra 06/03/2023 tarihinde İZBETON A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Alphan BOZAN tarafından imzalandığı, ancak Kooperatiflere devri ile ilgili Yönetim Kurulu Kararının Gaziemir l'inci Etap ve Uzundere III'üncü Etap işlerinin daha önce Heval Savaş KAYA tarafından imzalanmasından 1 yıldan fazla süre geçtikten sonra 30/03/2023 tarihinde Yönetim Kurulundan Karar alındığı, daha önce Yönetim Kurulu Kararı olmaksızın yapılan ihale mevzuatına aykırı işlemleri onaylama amacı taşıyan 30/03/2023 tarihli ve 17 sayılı Kararda, Yönetim Kurulu Başkanı sıfatıyla Eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Tunç SOYER, Yönetim Kurulu Başkan Vekili İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Barış KARCI, ESHOT Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Sevcan TINAZTEPE, Eski İzmir Büyükşehir Belediyesi Daire Başkanı Orhan Sertaç DÖLEK, İzmir Büyükşehir Belediyesinden Emekli Memur Mehmet Gürhan ÖZATA, İzmir Büyükşehir Belediyesi Yazı İşleri ve Kararlar Dairesi Başkanı Levent İŞLER, Eski İzmir Büyükşehir Belediyesi Daire Başkanı Ahmet Ata TEMİZ, İzmir Büyükşehir Belediyesi Eski Daire Başkanı ve halen Mühendis Murat YENİGÜL, ESHOT Genel Müdürlüğü Ulaşım Yatırımları Dairesi Başkanı Burhan ERGÜL'ün isimlerinin bulunduğu,
İZBETON A.Ş. imza yetkilendirilmesinin incelenmesinde; 2021 yılında Yönetim Kurulu Üyelerinin ikisinin birlikte yetkili oldukları, bu yıla mahsus şirket Genel Müdürü Heval Savaş KAYA ve Mehmet Alphan BOZAN'a Bornova Dördüncü Noterliğinden düzenlenmiş 18/03/2021 tarihli ve 8625 yevmiye numarası ile yine aynı Noterlikçe düzenlenen 22/04/2021 tarihli ve 12376 yevmiye numaralı vekaletname ile münferiden yetki verildiği, 18/03/2021 tarihli vekaletnamenin Barış KARCI ve İrfan EROL tarafından verildiği,
22/04/2021 tarihli vekaletnamenin ise Barış KARCI ile birlikte Erdal KUKUL tarafından verildiği, İnceleme konusu sözleşmelerden Gaziemir l'inci Etap ve Uzundere III'üncü Etabın imzalandığı 2022 yılında imza yetkisinin Yönetim Kurulu Üyelerinin ikisinin birlikte yetkili oldukları, ayrıca şirket Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Alphan BOZAN ile birlikte de herhangi bir Yönetim Kurulu Üyesinin müştereken yetkilendirildikleri, Uzundere IV'üncü Etabın Kooperatife devir yılı olan 2023 yılında ise Yönetim Kurulu Üyelerinin ikisinin birlikte yetkili oldukları gibi şirket Genel Müdürü ile birlikte herhangi bir Yönetim Kurulu Üyesinin müştereken yetkilendirildikleri,
İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İZBETON A.Ş. arasında yapılan Gaziemir l'inci Etap ile Uzundere III ve IV'üncü Etap Kentsel Dönüşüm Yapım İşlerinin sözleşmeye bağlanmasında 6306 sayılı Kanun'un 8'inci maddesine aykırı bir durumun olmadığı, buna karşın yukarıda açıklandığı üzere; bu işlerin İZBETON A.Ş. tarafından 10/02/2022 tarihinde kuruluşu tamamlanan S.S. İş İnsanları Gaziemir Yapı Kooperatifine 25/02/2022 tarihinde devredilmesi, Uzundere III'üncü Etap inşaat işlerinin 06/06/2022 tarihinde kuruluşu tamamlanan S.S. İş Alemi Yeni Yaşam Yapı Kooperatifine devredilmesi ve son olarak da Uzundere IV'üncü Etap işinin 17/04/2023 tarihinde kuruluşu tamamlanan S.S. Egeli İş İnsanları Konut Yapı Kooperatifine 10/05/2023 tarihinde devredilmesinin hayatın olağan akışına uygun olmadığı, bu işlerin önceden planlanarak organize edildiğine delalet ettiği, Kooperatifler ile sözleşmelerin yapılmasında Eski Belediye Başkanı Mustafa TUNÇ SOYER, Genel Sekreter Barış KARCI ve Genel Sekreter Yardımcısı Abdurrahman Suphi ŞAHİN'in bilgisi ve onayı dahilinde bizzat İZBETON A.Ş. Eski Genel Müdürü Heval Savaş KAYA marifetiyle yapılmasının sağlandığı, daha sonra İZBETON A.Ş. Genel Müdürü Heval Savaş KAYA'nın yetkisiz olarak imzaladığı Protokolleri, Yönetim Kurulu Kararı alınarak Belediyenin iştiraki olan şirket marifetiyle Belediye tüzel kişiliğinin de sorumluluk altına alındığı, böylece yapılan bu sözleşmelerden dolayı gerek Büyükşehir Belediyesinin ve iştirakinin gerekse bunlara güvenerek Kooperatiflere üye olan insanların, işin süresi içerisinde tamamlanmaması nedeniyle zarar etmeleri ve mağdur olmalarının önünün açıldığı,
İZBETON A.Ş. Genel Müdürünün tek başına yapmış olduğu sözleşmelerden 1 yıldan fazla bir süre sonra Yönetim Kurulunun bilgisi dahilinde yapılıyormuş gibi göstermek amacıyla alınan 30/03/2023 tarihli ve 17 sayılı Kararın imzalandığı böylelikle görevin kötüye kullanıldığı, anlaşıldığından Yönetim Kurulu Üyeleri; Eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Tunç SOYER, Genel Sekreter Barış KARCI, ESHOT Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Sevcan TINAZTEPE, Eski Daire Başkanı Orhan Sertaç DÖLEK, Yazı İşleri ve Kararlar Dairesi Başkanı Levent İŞLER, Eski Daire Başkanları Ahmet Ata TEMİZ ve Murat YENİGÜL ile ESHOT Genel Müdürlüğü Ulaşım Yatırımları Dairesi Başkanı Burhan ERGÜL ver Emekli Memur Mehmet Gürhan ÖZATA hakkında "Soruşturma İzni Verilmesine"
Bu kararları imzalamanın yanı sıra, ihale mevzuatına tabi olan İZBETON A.Ş.’nin belediye Meclis Kararına istinaden Protokol ile Belediyeden devir aldığı Gaziemir l'inci Etap, Uzundere III ve IV'üncü Etap Kentsel Dönüşüm inşaat işlerini, işletme kooperatifi statüsüne haiz olmayan, ticaret yapması söz konusu olmayan S.S. İş İnsanları Gaziemir Konut Yapı Kooperatifi, S.S. İş Alemi Yeni Yaşam Kooperatifi ve S.S. Egeli İş İnsanları Konut Yapı Kooperatiflerine bu kooperatiflerin kuruluşlarından kısa bir süre sonra inşaat işi verilmesinin sağlandığı, bilgileri dahilinde göz yumulduğu, böylece işlerin gecikmesi dolayısıyla arsa sahipleri ile kooperatiflere üye olan vatandaşların ciddi manada mağduriyetlerine sebep olunduğu ve görevin kötüye kullanıldığı anlaşıldığından, Eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Tunç SOYER ve Genel Sekreter Barış KARCI, Kentsel Dönüşümden sorumlu Eski Genel Sekreter Yardımcısı Abdurrahman Suphi ŞAHİN ile kooperatifler tarafından yürütülen faaliyetlerin yasa ve usule aykırı olduğunu bilmesine rağmen bunlara göz yuman; Belediye Meclis Kararı ile Kentsel Dönüşüm işlerini yürüten Eski Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Eski Daire Başkanı - İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanı Banu DAYANGAÇ ile aynı Dairenin Eski Şube Müdürü Cihan KIRANOĞLU hakkında "Soruşturma İzni Verilmesine"…
Öte yandan yapılan inceleme ve değerlendirme sonrasında; hakkında ön inceleme yapılan Kentsel Dönüşüm Dairesi Başkanı Ayşe Arzu Özçelik hakkında ise soruşturma izni verilmemesine karar verildi.