Mahkemeden balıklar için örnek baraj kararı!

Sivas İdare Mahkemesi’nin oy birliği ile aldığı karar, Kemah’a bağlı Pınarönü Köyü’nde yaşayan Zarife-Riza Peker çiftinin Av. Duygu Kılıç Çağlı aracılığı ile başlattığı yargı süresi sonrası alındı. Dava başvurusunun temelinde, Fırat Nehri’nin Karasu kolu üzerinde yapılması planlanan Kemah Barajı ve HES I, HES II olarak planlanan iki santral projesi yer aldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile projeyi yapacak olan AK-EL Kemah Elektrik Üretim A.Ş.’ye karşı açılan davada planlanan projelerin bir dizi çevresel soruna yol açacağına işaret edildi.

‘SULAR KURUR ORMANLAR YOK OLUR’
24 köyü etkilemesi beklenen proje nedeni ile yapılan dava başvuru dilekçesinde özetle “Bu proje hayata geçerse sular kuruyacak, doğal yaşam ortamları, ormanlar ve tarım alanları yok olacak. Söz konusu proje aynı zamanda 1. derece deprem bölgesinde bulunuyor” denildi. Açılan davada, projenin hayata geçmesine olanak sağlayacak olan ve geçtiğimiz yıl şubat ayında verilen  ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) Olumlu Kararı’nın yürütmesinin durdurulması istendi.

‘EKONOMİK FAYDASI VAR’
Açılan davaya savunmalarını veren bakanlık ve şirket avukatları ise projenin hukuka uygun olduğuna işaret etti. Şirket savunmasında, projenin ekonomik ve sosyal açıdan bir dizi faydasının olduğuna vurgu yapılarak, davanın reddine karar verilmesi istendi.

Proje bölgesinde 24 köy bulunuyor. Baraj nedeni ile 10'a yakın köyün sular altında kalacağı ifade ediliyor.

BÖLGEDE HEYELAN RİSKİ VAR
Mahkeme, tarafların görüşlerini aldıktan sonra proje bölgesinde keşif yaptırdı bilirkişi raporları hazırlattı. Mahkemenin kararı da büyük ölçüde hazırlanan raporlara dayandı. Kararda ÇED raporunda bir dizi eksik şöyle sıralandı: ‘Baraj inşaatı nedeni ile yapılacak patlatmalara ilişkin net bir ifade yok. Yine kesilecek ağaçlar ile ilgili yapılan inceleme eksik. Baraj altında kaç ağacın kalacağı belli değil. Bölgede heyelan riski var; heyelan bölgesinde kaç ağacın kesileceği belli değil. Kuşlar ve memeli türleri için nasıl bir çalışmanın olduğu belli değil. Bu proje Munzur Vadisi Milli Parkı içindeki bitkisel çeşitliliği de vurur.’

BALIKLAR 95 METREYİ AŞAMAZ
ÇED Olumlu Kararı’nı iptal eden kararın esas dayanak noktasını ise baraj ve HES’ler nedeni ile yaşam alanları tehlikeye düşecek olan balıklar oluşturdu. ÇED raporunda balıklar için balık asansörü kurulacağı belirtilerek ‘Asansör Tipi Balık Geçidi’ ifadesine yer verildi. Ancak, kararda bu konu ile ilgili özetle: ‘Baraj duvarı temelden yüksekliği 95 metre olacak. Balıkların, bu yükseklikte önerilen asansörü kullanması imkânsız.  Kaldı ki barajın önünde iki de HES var. Balıkların bu HES’leri de geçmesi gerekecek. Dolayısı ile balıkların HES II ve HES I engelini nasıl aşacakları  belirsiz. Balıkların yumurtlama dışında, beslenme ve kışlanma amacıyla yapacakları göçlerin zamanlaması planlanmadı. Ayrıca raporda deprem riski analizi ile ilgili bir çalışmaya raporda rastlamadık’ denildi.

TELAFİSİ GÜÇ ZARAR DOĞABİLİR
Sivas İdare Mahkemesi, davaya konu projenin önemli çevresel etkileri olduğuna hükmetti. Mahkeme geçtiğimiz günlerde taraflara tebliğ ettiği kararında, ‘Bu hali il projede bir çok eksiklik var. Bu kapsamda projenin çevresel etkilerinin daha detaylı incelenmesi gerekir.  Projenin çevre üzerinde etkileri ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeyde değil. Dava konusu işlemin uygulanması halinde çevre ve insan sağlığı için telafisi güç ve imkansız zararlar doğabilir’ denilerek verilen ÇED Olumlu Kararı için “Hukuka uygun değil” denildi.(dha)