Neredeyse hepsinde var! Abur cuburdaki büyük tehlike

Günümüzde firmaların büyük bir çoğunluğu çeşitli sebeplerle ürünlerinde palm (palmiye) yağını tercih ediyorlar. Satın alınan paketli ürünlerin neredeyse hepsinde yer alan palm yağı hakkında bilinenler ise pek iç açıcı değil.

‘Peki bu bitkisel yağ nasıl üretilir? Kullandığımız hangi ürünlerde palm yağına rastlarız?’ Sorularının yanıtlarını sizler için derledik.

Uluslararası çevre kuruluşu Greenpeace, süpermarket raflarında gördüğümüz ambalajlı ürünlerin yarısının palmiye yağı içerdiğini söylüyor.

Çikolata, pizza hamuru, bisküvi ve kurabiyeler, paketlenmiş ekmek bu ürünlerden bazılarında da mevcut…

Sağlığa zararlı mı?- Palmiye yağının kansere neden olduğu iddiası, sağlık endişelerinin başında geliyor.

Çikolatalardan cipslere birçok işlenmiş gıdada palmiye yağı bulunuyor. Satın aldığınız paketli ürünlerin içindekiler kısmına bakmanız halinde aslında bu ürünlerin neredeyse yüzde 95’lik kısmında yüksek doymuş yağ oranına sahip yağa rastlamanız mümkün.

Hangi besin ürünlerinin içinde var?- Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Doğayı Koruma Vakfı'na (WWF) göre bu yağ, gıdalar, temizlik ve endüstriyel ürünlerin çoğunda kullanılıyor.

Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu’nun (EFSA), Mayıs 2016’da yayınladığı palmiye yağının kanserojen olduğuna dair raporunun ardından Avrupa’da bazı marketler bu yağı içeren ürünleri raflarından kaldırma kararı aldı.

Palmiye yağı nedir?- Bir tür Palmiye ağacı olan 'Elaeis guineensis'in meyvelerinden üretilen palmiye yağı, dayanıklı ve ucuz olması nedeniyle günümüzün en çok kullanılan bitkisel yağlarının başında geliyor.

Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu (EFSA) palmiye yağının 200 dereceden yüksek ısılarda rafine edilmesi halinde, diğer bitkisel yağlardan daha çok kanserojen madde ortaya çıkarttığını açıkladı.

Süpermarket raflarında gördüğümüz işlenmiş gıdaların yanında, kullandığımız temizlik ve kozmetik ürünlerinin içeriğindeki ana maddelerden biri, palmiye yağı.

Dünyada yağ üretimi için en verimli bitki olduğu belirten bu palmiye türünün yüzde 90'ı Endonezya ve Malezya'daki ekili alanlarda üretiliyor.

Konuyla ilgili araştırmalarda bulunan uzmanlar şu riskler konusunda vatandaşları uyarıyor: “1-Kilo aldırabilir: Palmiye yağında doğal olarak bulunan palmitrik asit, kilo alımı ve obezite riskini artıran yağ asitleri içerir.

3-Kalori ve yağ oranı yüksektir: 1 yemek kaşığı palm yağı 120 kalori, ayni miktarda palm çekirdeği yağı ise 117 kalori içerir. Her iki türdeki yağ da da 13.6 gr yağ bulunur.

ABD Tarım Bakanlığı, kuruyemiş, tohumlu yiyecekler gibi doğal olarak besinlerde bulunan yağlar da dahil olmak üzere günde 5-7 tatlı kaşığı yağdan daha fazla yağ alımını önermiyor.

Amerikan Kalp Derneği ise günlük kalori ihtiyacının en fazla %25-30'unun yağdan gelmesini öneriyor. Günde 2000 kalori ihtiyacı olan bir kişi günde toplam 50-70 gr yağ almalıdır çağrısında bulunuyor.

Hatta süt ürünleri, et ve diğer işlenmiş yiyeceklerden de tüketiyorsanız, doymuş yağ sınırını farkında olmadan aşarsınız, yağ damarları tıkar, kolestrol sorunu yaşarsınız…”

Bazı kaynaklar ise Palm yağına özel bir sağlık riski bulunmadığını belirterek, “Beslenme ve sağlık arasındaki ilişki, tek bir gıda ürünü üzerinden değil, beslenmenin geneline bakarak değerlendirilmelidir” ifadelerini kullanıyor.

Uzmanlar tavsiye edilen doymuş yağ alımını aşmanın istenen bir durum olmadığını söylüyor. Palm yağında ise yüzde 50 oranında doymuş yağ bulunuyor. Doymuş yağ tüketimini sınırlandırmak, dünyadaki tüm saygın bilimsel kuruluş ve otoritelerinin ortak tavsiyesi. Bu yüzden tüm doymuş yağların tüketiminde ölçülü olmak önemlidir.

4- Kolestrolü artırabilir: Palm yağı da palm çekirdeği yağı da kolestrol içermemesine rağmen, bu yağlarda bulunan yüksek miktardaki doymuş yağlar, damarlarda birikerek plak oluşturup kalp hastalığı riskini artırabilir.

Ayrıca sıvı deterjan, sabun ve şampuanların çoğu, ruj, ağda ve cilalar, endüstriyel yağlayıcılar ve biyolojik yakıtların içeriğinde bu yağ bulunuyor.

Yemeklik yağlar, margarinler, dondurma, hazır yemek ve şekerlemeler gibi işlenmiş gıdaların çoğunda palmiye yağı kullanılıyor.

Palmiye yağı, doğal kırmızı rengini değiştirmek ve kokudan arındırmak için yüksek ısılarda rafine ediliyor.

Doğada nasıl bir etki bırakıyor? Çevreciler, palmiye yağı üretiminin iklim değişikliği, hava kirliliği ve toprak erozyonuna etkilerine dikkat çekiyor. Greenpeace, geçtiğimiz 29 yılda, en büyük üretici ülke Endonezya'da palmiye yağı üretiminin altı katına çıktığını söylüyor.

Ayrıca palm yağının genellikle diğer katı ve sıvı yağlarla bir arada kullanıldığı unutulmamalıdır. Tüm katı ve sıvı yağlar, farklı oranlarda doymuş ve doymamış yağlar içermektedir.

Çevreciler, üretimin artırılması için şirketlerin yağmur ormanlarının büyük bölümünü talan ederek yerlerine palmiye ağacı diktikleri eleştirisini getiriyor.

Yağmur ormanlarının yok olması, orangutanlar başta olmak üzere kaplan ve filler gibi birçok vahşi hayvanın doğal yaşam alanlarından olmasına sebep oluyor. Doğal yaşam alanlarının palmiye yağı fidanlığına dönüştürülmesi, orangutan gibi büyük maymunların kaçırılmalarını da kolaylaştırıyor.

1 yemek kaşığı palm yağı, 7 gr doymuş yağ içeriği ile 2000 kalorilik bir beslenme programının doymuş yağ ihtiyacının yarısını oluşturur.

WWF, saat başına 300 futbol sahası büyüklüğündeki yağmur ormanlarının palm yağı üretimi için yok edildiğini belirtiyor.Buralardaki turba kömürünün önemli oranda karbonu sakladığı, turbalık alanlarının yakılarak ve susuz bırakılarak tüketilmesinin büyük miktarda sera gazı salımına neden olacağı kaydediliyor.

Palmiye ağaçları, kökenleri Batı Afrika'ya dayansa da, yağış miktarı ve sıcaklığın yüksek olduğu Asya, Kuzey ve Güney Amerika'nın farklı bölgelerinde de yetişebiliyor.

2- Sindirimi güçtür: “Cooking for Healthy Healing,” kitabının yazarı Linda Page palm yağının çeşitli faydalarından bahsettikten sonra, palm yağının rafine işlemlerinden geçtikten sonra çoğu besin değerini kaybettiğini, sindirimi zor olan bir yağa dönüştüğünü bildiriyor ve bu nedenlerden dolayı, palm yağı tüketimini önermiyor.

Bazı kaynaklar ise “Tüketici açısından önemli olan, ölçülü olmaktır. Palm yağı içeren bir bisküviyi her gün, fazla miktarda tüketmek sağlık açısından uygun değildir. Ancak beslenmesinin bir kısmını keyif alma amacıyla yapan insanoğluna, bisküviyi kastederek"asla tüketmeyin" demek de bir o kadar gerçekçilikten uzaktır” şeklinde uyarılarda bulunmakta.

Isıtılmış palmiye yağının kan basıncını yükselttiği ve yüksek tansiyona neden olduğu da ifade ediliyor.

Öte yandan bazı araştırmacılar, yüksek doymuş yağ oranı nedeniyle kolestorol seviyesini artırarak, kalp krizi ve felç riskini artırdığını belirtiyor.

EFSA'nın yanında Dünya Sağlık Örgütü, BM Gıda ve Tarım Örgütü gibi kuruluşlar palmiye yağındaki GE olarak bilinen kanserojen maddenin arz ettiği tehlikeye dikkat çekmekle birlikte, palmiye yağının tüketilmemesi tavsiyesinde bulunmadı.

"Clinical Nutrition American Journal" 2005 sayısında yayımlanan araştırmaya göre, sağlıklı genç erişkinlerde, palmitik asitçe zengin bir beslenme programının genel etkileri üzerine çalışma yapıldı.

Araştırma sonucunda bilim adamları palmik asitçe yüksek bir beslenmenin obezite ve insülin direnci riskini artırabildiğini tespit etmişlerdir.

Dr. Muammer Yıldız da palmiye yağının toksik ve kanserojen olduğunu bildirip, bu ürünü ihtiva eden yiyeceklerden kaçınılması gerektiğini tavsiye ediyor ve sözlerine şöyle devam ediyor; Daha bu yağın kullanımı men edilmedi ancak yapılan baskılarla Avrupa Birliği, palmiye yağı bulunan gıdalarda bunun açıkça yazılması için bir yasa çıkardı. Bundan evvel tek 'bitkisel yağ' yazıyorlardı. Şu unutulmamalı bir üründe 'bitkisel yağ' ibaresi varsa çoğunlukla palmiye yağıdır." diyor.