Buse AÇIKALIN – Ozan EKİZ / EGEDESONSÖZ – Son yaşanan gelişmelerle birlikte Suriye’de rejim karşıtı muhalif grupların başkent Şam’ı ele geçirmesinin ardından Devlet Başkanı Beşar Esad ülkeden kaçtı. Esad’ın ülkeden kaçmasıyla birlikte 13 yıldır devam eden iç savaşın seyrinde değişiklikler meydana geldi.
2011 yılında başlayan Suriye İç Savaşı ile birlikte Türkiye’ye göç etmek zorunda kalan Suriyeliler, ülkenin çeşitli yerlerinden muhalif grubun bayraklarını açarak zafer kutlaması yaptılar. Zafer kutlamalarının adreslerinden biri de İzmir oldu. İzmir’deki Suriyeliler Konak Meydan, Basmane ve Kültürpark’ta çeşitli kutlama gösterileri yaptılar.
Suriye’de yaşanan yeni gelişmeler ile birlikte Türkiye’deki Suriyelerin geri döneceğine dair bir gündem oluştu. Suriyeli Mültecilerle Dayanışma Derneği Başkanı Muhammed Salih Ali, yaşanan gelişmeleri ve ‘geri dönüş’ sürecini Egedesonsöz’e anlattı.
‘İZMİR’DE MÜLTECİ SAYISI AZALDI’
İzmir’deki mülteci verilerini aktaran Ali, “İzmir’de bir sene önce resmi kaynaklara göre 149 bin Suriyeli mülteci vardı. Bu sene de en son yaklaşık 120 bin kayıtlı mülteci var. Yaklaşık 30 bin kişi koşullar sebebiyle gittiler. Kimisi geri döndü kimisi Avrupa’ya gitti kimisi farklı bir şehre gitti” dedi.
‘SURİYELER TÜRKİYE’DE GÜVENSİZ KALDILAR, GERİ DÖNMEK İÇİN HAZIR GÖRÜNÜYORLAR’
Esad’ın gidişinin İzmir’deki Suriyelilerde bir mutluluk olarak göründüğünü ve geri dönmek için hazır göründüklerini belirten Ali, “İzmir en çok mülteci olan kentler arasında dördüncü sırada. 2011 senesinden beri gelenler var. Olaylar sonucu Türkiye mültecileri almak konusunda en büyük paya sahip oldu. Komşu bir ülkede kalmak istediler. Suriye’deki çoğunluk ziraatle uğraşıyor, toprak arazisi var. Fabrika işçisi gibi değiller. Esad’ın gidişine büyük bir zafer olarak bakıyorlar. Suriyelerin çok ümitleri var. Geri dönmek için hazırlığa başlıyorlar. Türkiye’deki ekonomik sıkıntıları, nefret söylemlerini hem de ayrımcılık konusunda güvensiz bir şekilde kaldılar. Geri dönmek için çok hazır görünüyorlar” diyerek gözlemlerini aktardı.
Suriyeliler için gündeme gelen ‘geri dönüş’ konusunda gözlemlerini aktaran Ali, “İki gün içerisinde çok fazla ile görüştüm. Eskiden ev eşyaları almak isteyenler vardı şu anda ev eşyalarını satmak isteyenler var. Mültecilerin yüzde 40’ı Halep Bölgesi’nden gelenler hepsi ziraatle uğraşan arazi sahipleri. Onlar geri dönmeyi düşünüyorlar” ifadelerini kullandı.
‘SURİYE’DE ALTYAPI YOK, GERİ DÖNMEK HEMEN MÜMKÜN DEĞİL’
Dönüş için bir sürenin gerektiğini ve hemen olamayacağını belirten Ali, “Geri dönmek anında olabilecek bir şey değil. ‘Savaş bitti, hadi güle güle’ diyeceğiz gibi bir durum yok. Suriye’de altyapı büyük oranda zarar görmüş, sağlık ve eğitim problemleri var, güvenlik sorunları var. Geri dönmek için altyapı gerekiyor” dedi.
‘DÖNÜŞ 1-2 SENE SÜRECEKTİR’
Dönüşün bir süre daha alacağını belirten Ali, “Uluslararası yardımlar ile ne kadar hızlı bir şekilde altyapı yapılırsa o belirleyici olacaktır. Köylerde elektrik ve su kalmamış durumda. Ziraat bitmiş bir şekilde. Kurumlara ve teknolojiye ihtiyaç olacak geri dönmek için. Bu rejim bölgede bir şey bırakmamış. Tahmin ediyorum 1-2 sene sürecek geri dönmek. Ne zaman gidelim diye Suriyeliler arasında bir çağrı var. Birlikte dönmek istiyorlar. Aynı bölgeden ve aynı mahalleden gelenler aynı bölgede kalmışlar ve bu anlamıyla birbirlerine soruyorlar. Beraber gitmek istiyorlar” ifadelerini kullandı.
‘ÇOCUKLARIN ADAPTASYONU ZOR OLACAK’
‘Geri dönüş’te en çok çocukların zorluk çekeceğini belirten Ali, “En çok sorun yaşayacak olanlar Türkiye’de doğmuş yeni nesil olacak. 0-6 yaş arasındaki nesil çok zorlanacaklar. Çocuklar Türkiye’de eğitim görmüşler, buranın kültürünü almışlar, sosyal davranışları Türk gibiler, arkadaşları olmuş. Türkiye’de yaşamaya alışmışlar. Yarın gittikleri zaman entegre olmaya çalışacaklar. Suriye’de kendi ülkesinde yabancı olacaklar. Arapça bilmiyorlar. Dernek olarak bazı öğrencilere Arapça dersi veriyoruz” diyerek Suriyelilerin olası yeni bir adaptasyon sorununa değindi.
‘YÜZDE 60'I GİDER'
Türkiye’deki Suriyeli nüfusun bir kısmının Türkiye’de daimi kalmaya devam edeceğini belirten Ali, “Yüzde 60’tan fazla her yerden gideceklerdir. Bir kısmı kalacaktır. Burada düzen kuranlar, burada aile kuranlar, Suriye’de yaşama imkanı kalmamış, Suriye’de evi olmayanlar kalacaktır. Evlenmiş olup burada kendisine yol bulmuş olanlar burada kalacaktır” dedi.
‘SAVAŞ BİTTİ, GÜLE GÜLE' ÇAĞRISINI KİMSE YAPMASIN
Yapılan çağrıları değerlendiren Ali, son olarak şunları söyledi: Bugün gitmek için erken bir söz ve haklı bir söz değil. ‘Savaş bitti haydi güle güle’ çağrısını kimse yapmasın. Gitmek için halen erken, zafer neşesi çok güzel ama yarın nasıl güvenlik ve altyapı olacak bilmiyoruz. Halen daha çok farklı yapıda örgütler var. Suriye içerisinde terör örgütleri var, çok çalışma gerekiyor.