Anahaber bültenlerinin vazgeçilmez konusudur. ’“Paranız için en güvenli yatırım aracı hangisi?Sizin için uzmanlara sorduk. Az sonra’… ’¶ Borsa 55.000 direncini kırar mı?Kırarsa ne olur?Parayı koyacak yer bulur muyuz?’” ’…
Peki borsa yükselirken ülke ekonomisi ne kazanıyor?Borsa ile ilgili haberler neden bültenlerde bu kadar yer buluyor?
Bir şirketin borsaya açılmasının temel nedeni yeni kaynak yaratmaktır. Hisse senedi alarak şirketin sermaye ortağı olursunuz. Bu size bilgi alma, rühçan (yeni pay alma), şirket yönetimine katılma ve kar hakkı sağlar. Bu nedenle borsalar sermayenin tabana yayılması, finansal sistemin derinlik kazanması açısından önemli bir işleve sahiptir.
Temel olarak yukarıdaki özelliklere sahip olsa da Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde borsa, sıcak paranın etkisine girerek farklı bir işlev kazanabiliyor. Reel sektörden, şirket bilançolarından bağımsız bir görünüm alabiliyor. Borsanın kaygan ve spekülasyonlara açık yapısı tüm hesapları bozabiliyor. Nasıl mı?Aşağıdaki hikaye belki bir fikir verebilir.
Bir zamanlar köyün birine bir adam gelmiş ve tanesi 10 $’’dan maymun alacağını söylemiş.
Köyde çok maymun olduğu için köylüler sevinçle ormana koşup maymunları yakalamaya başlamışlar.
Adam, binlerce maymunu 10 $’’dan satın alınca ortalıkta maymunlar azalmış, haliyle de yakalaması zorlaşmış. Köylüler tam maymun yakalamaktan vazgeçecekken adam tanesine 20 $ vereceğini söylemiş.
Tekrar heveslenen köylüler yeniden maymunları yakalamaya başlamışlar.
Bir süre sonra da fiyatı 25 $’’a çıkarmış. Ancak bırak yakalamayı, maymuna rastlamak bile çok zorlaşmış.
Bunun üzerine adam fiyatı 50 $’’a çıkardığını, ancak kendisinin işi olduğu için şehre gitmesi gerektiğini, yardımcısının onun yerine alım yapacağını söylemiş.
O yokken yardımcısı köylülere demiş ki; ’“Şu büyük kafesteki maymunlar var ya ben onların tamamını size tanesi 35 $’’dan satayım, siz de adam gelince ona 50 $’’dan satarsınız’”
Köylüler bütün birikimlerini bir araya toplayarak tüm maymunları satın almışlar.
Sonra ne mi olmuş?
O gün bugündür ne adamı ne de yardımcısını bir daha gören olmamış.
Borsa tamamen beklentiler üzerine kurulmuş bir sistemdir. Bazı oyuncular bir hisseyi değerinin yükseleceği beklentisiyle satın alırken bazıları da o hissenin değerinin düşeceği beklentisi ile satarlar. İşin içine beklentiler girdiğinde ise spekülasyon kaçınılmazdır. Bilgi akışının sağlıklı olmaması ya da bilginin yönlendirilmesi tüm sonuçları değiştirebilir. Sıcak para etkisindeki ekonomilerde borsadaki hızlı düşüş ya da yükselişler piyasa gerçeklerinden bağımsız gelişebilir. Dolayısıyla yeterince gelişmemiş finansal sistemlerde, sıcak para yönetimindeki borsa ülke ekonomisini yönlendirebilir.
YATIRIM ARAÇLARI
| TL Mevduat Faizi | 20.0 | 9.0 | - 55 |
| Hazine Kağıdı Faizi | 16.2 | 9.0 | - 45 |
| Dolar / TL | 1.52 | 1.50 | - 1 |
| Euro / TL | 2.14 | 2.15 | 0 |
| Altın (USD/Ons) | 879 | 1.097 | + 24 |
| IMKB 100 | 27.073 | 52.285 | + 93 |
2008'de gelişmekte olan ülkelere 48 milyar dolar sıcak para akmıştı. 2009'da ise ABD'nin gevşek para politikası, özellikle son çeyrekte nispi iyileşmeye paralel artan risk iştahı nedeniyle gelişmekte olan ülkelere 80 milyar dolar sıcak para girişi olmuş. Tabloda da görüldüğü gibi IMKB bu yağmurdan payını fazlasıyla almış. Çünkü hükümet toplam talebi artırmak için faizleri düşürmüştür. Dolayısıyla borsadaki yükseliş piyasa odaklı gelişmeler nedeniyle değil faizlerin düşmesi sonrası paranın yön değiştirmesinden kaynaklanmıştır.
Yabancı payının %67 olduğu borsada 2009'da yatırımcı %93 getiri sağlamış. Şimdi kim kazanmış siz söyleyin! Fakat şu gerçeği hiçbir zaman unutmayın: Üretmediğimiz sürece, ülkeye doğrudan yabancı yatırım gelmediği sürece gerçek büyümeden söz edilemez. Sıcak para sisteme hızla girdiği gibi hızla çıkabilir ve biz de elimizdeki maymunlarla ortalıkta kalakalırız.