Türkiye'de bir ilk: Pagan mezarı

İstanbul Zeyrek’teki tarihi Şeyh Süleyman Mescidi’nin restorasyonu sırasında, bodrum katta 1700 yıllık olduğu tahmin edilen, “pagan mezarı” ortaya çıkarıldı. Vakıflar 1. Bölge Müdürü Mürsel Sarı’nın verdiği bilgilere göre restorasyon, Vakıflar Genel Müdürlüğü ile İtalya uzmanlarca yapıldı. MED ART1 adlı proje kapsamında 25 Eylül 2013’te başlayan restorasyon 7 Kasım 2016’da tamamlandı. Avluda arkeolojik kazılar yapılırken, arkeojeofizik, sismolojik testler ve taramalar uygulandı. Duvarda, Osmanlı dönemine ait çeşitli yazılar ve grafitiler de ortaya çıkarıldı. 19. yüzyıla ait olan tüm yazı ve grafitiler, konservasyon çalışmaları yapıldıktan sonra açıkta bırakıldı. Enerji tasarrufuna dönük çalışmalar da uygulandı. Mescit ve altındaki mezar odasında restorasyon çalışmaları yapıldı.

SEKİZGEN MEZAR
Gazete Habertürk'ten Nihat Uludağ'ın haberine göre Arkeolog Murat Sav, mescidin aslının bir mezar yapısı olarak Geç Roma döneminde inşa edildiğini söyledi. Kare bir plana sahip olan yapının üst kısmının sekizgen olduğunu kaydeden Sav, mescidin bodrum katında, İstanbul’un ilk pagan mezarının izlerine ulaşıldığını belirterek, “Üzerine mescid yapılan binanın bodrumunda, Roma döneminden kalma iki kat daha var. Altındaki ilk kat, sekiz bölümlü çoklu bir mezar yapısı. Terminolojide arcosolium adı veriliyor. Arcosoliumlar, pagan inanç döneminin mezar yapısı. İstanbul’da bulunuyor oluşu çok önemli. Bölümlerden birinde, adak kanının akıtılması için yapılmış sunağa ait parça bulundu. Bizans döneminde yağmalanmış” dedi.

Sav, restorasyonda çatıdaki Bizans döneminden kalan amforaların da ortaya çıkarıldığını ve koruma altına alındığını söyledi.

DEPREMDE ZARAR GÖRDÜ
1700 yıl önce Geç Roma döneminde mezar yapısı olarak inşa edildi. İstanbul’un fethinden sonra Şeyh Süleyman Efendi tarafından tekkeye çevrildi. 18. yüzyılda deprem ve yangında zarar gördü, bir süre cami olarak kullanıldı. Bizans dönemine ait Pantokrator Manastırı’nın cenaze şapeli ya da kütüphanesi olduğu düşünülen yapı hakkında, önceki gün ölen ünlü tarihçi Prof. Dr. Semavi Eyice de bir makale kaleme almış, bu görüşün dayanaksız olduğunu dile getirmişti. Paganizm, doğa çıkışlı inançların genel adıdır. Paganizm, İstanbul’da da Hıristiyanlık yaygınlaşana kadar, yani 7. yüzyıla kadar azalarak devam etmiş ve sona ermiştir.