Salgında terk edilmişti... 2000 yıl sonra bulundu!

ABD'de bir müzik şirketinde yazılımcı olarak çalışan bilgisayar mühendisi Denem Orhun, 2020 yılının yazında, eşiyle birlikte İzmir’in Dikili ilçesindeki kayınpederinin yanına tatile geldi. İsmetpaşa Mahallesi, Kabakum Yolu mevkisi sahilinde dalış yapan Orhun, su altında yuvarlak kolonlara rastladı. İznik'te gölde bulunan 2'nci yüzyıla ait bazilikaya benzemesi nedeniyle kolonların tarihi bir yapıya ait olabileceğini düşünen Orhun, dron ile görüntülerini çekip, durumu Bergama Antik Kenti kazı ekibinden Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Güler Ateş ile İzmir ve Bergama Müze Müdürlüğü’ne bildirdi. Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan uzmanların 1 yıl süren araştırmaları sonucunda söz konusu yapının Akalılar tarafından kurulan ilk kent devleti olan Atarneus Antik Kenti'ne ait tarihi binlerce yıl öncesine dayanan antik liman olduğu belirlendi. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı İzmir 2 No'lu Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından söz konusu limanın bulunduğu bölge 1'inci derece sit alanı ilan edildi.

Karar Resmi Gazete’de de yayımlandı. Kararda, Kabakum yolu mevkii sahilindeki limanın, tapulama harici alanda, deniz içinde kalan ve geç Antik döneme tarihlenen üç bölümlü iskele şeklinde liman kalıntısı olduğu belirtildi. Limanın, antik dönem sonrasındaki tektonik hareketler sonucunda meydana gelen topografik değişikliklerden sonra bile antik dönemden beri süregelen limancılık faaliyetlerinin sürdürüldüğüne işaret eden mimari bir buluntu olduğuna dikkat çekilen kararda, "Söz konusu liman kalıntısının bulunduğu alanın 1'inci derece arkeolojik sit olarak ekli 1/25000 ölçekli haritada sınırları ve koordinatları belirtildiği şekliyle 2863 sayılı yasa kapsamında tescil edilmesine, ekli sit fişinin uygun olduğuna karar verildi" denildi.

'YAPININ BAZİLİKA PLANINA SAHİP OLDUĞUNU FARKETTİM'
Antik Yunan Filozofu Aristo'nun da bir dönem yaşadığı tarihi M.Ö. 4'üncü yüzyıla uzanan Atarneus Antik Kenti'ne ait antik limanı bulan Denem Orhun, annesinin Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'nde öğretim üyesi olması nedeniyle çocukluğundan beri arkeolojiye meraklı olduğunu belirterek, "Yüzerken sudaki yuvarlak kolona gözüm ilişti. Yerdeki başka taşlarla beraber buranın antik bir yapı olduğunu düşündüm. Yapının bazilika planına sahip olduğunu fark ettim. Durumu yetkililere bildirmemle birlikte araştırmalar yapıldı. Bir yıl süren araştırmalar sonucunda buranın antik liman olduğu ortaya çıktı. Antik limanın girişi tam olarak doğuda. Doğu-batı aksına yerleşmiş; tripartite kolonlu bir portico var. Apsis açık deniz tarafında. Bunun üzerine biraz daha yazıştık ve 1 yılın sonunda Atarneus'un Antik Limanı olarak tescillendi. Bir vatandaş olarak görevimi yapmanın mutluluğu içerisindeyim" dedi.

BİZANS VE OSMANLI DÖNEMİNE KADAR KULLANILMIŞ
Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi, Bergama Kazı Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Güler Ateş de yaptıkları çalışmalar sonucunda Atarneus Antik Kenti'nin liman olarak burayı kullandığını belirlediklerini söyledi. Doç. Dr. Ateş, limanın hatta Bizans ve Osmanlı dönemine kadar kullanılmış olduğunu tespit ettiklerine de dikkat çekip, "Hemen tescil işlemlerini başlattık. Hazırladığımız rapor sonrasında limanın olduğu bölge arkeolojik SİT alanı ilan edildi" diye konuştu.

ATARNEUS'UN TARİHİ
Atarneus, Batı Anadolu'da, Ege Kıyılarına yakın, bir antik çağ kentidir. Günümüz Dikili kentinin kuzey batısında, Midilli (Lesvos) adasının karşısındadır. Bulunduğu bölgeye antik çağda Aiolis deniyordu.

Atarneus MÖ 4. yüzyılda ün kazandı. Bu dönemde Atarneus'dan kuzeyde Assos'a kadar uzanan bölge Atarneus Bey'i Hermias tarafından yönetiliyordu. MÖ 2. ve 3. yüzyıllarda Pergamon Krallığının önemli bir limanıydı. Kentin MS 1. yüzyıla kadar varlığını sürdürdüğü, bir salgın hastalık ya da deprem sonucunda terk edildiği sanılıyor.

Atarneus, özellikle filozof Aristoteles ile olan ilişkisi nedeniyle tanınır. Aristoteles, Platon'un Akademi'sinde öğrenciyken Hermias'la arkadaşlık etmiş, hadım olan Hermias Atarneus Bey'i olunca bir süre Assos'da bir süre de Atarneus'da yaşamıştı. Aristoteles Atarneus'da kalırken Hermias'ın yeğeni Pythia ile evlenmişti. (DHA, Haber Merkezi)