Raporlarla ortaya konuldu... İzmir'de kaç işçi korona kurbanı?

EGEDESONSÖZ-  Tüm dünyayı etkisine alan koronavirüs salgınında Türkiye oldukça fazla sayıda kayıp verdi. Aşıya ulaşımın sağlanması ve öncelikli yaş gruplarının aşılanmasıyla birlikte ölümler azalırken, henüz aşılanma oranında ciddi seviyelere gelinememesi kayıpların önüne geçemedi.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG Meclisi) tarafından hazırlanan rapora göre Türkiye genelinde 11 Mart 2020'den bugüne, 1400 işçi hayatını koronavirüs sebebiyle kaybederken, İzmir'de bu sayı 61 oldu. İzmir koronavirüse bağlı işçi ölümlerinin gerçekleştiği en yüksek iller arasında 4'üncü sırada yer aldı.

Bu raporun kısıtlı kaynaklardan elde edildiğine dikkat çekilen İSİG Meclisi açıklamasında şu ifadeler yer aldı:

Covid-19 nedenli ölümlerde bu vurgunun altını iki kere çizmeliyiz çünkü bu ölümler devlet tarafından hiçbir şekilde açıklanmadı ve doğal olarak da kimlik bilgilerini öğrenmek oldukça zor. Bu yüzden raporlarımızda ana bilgi kaynağımız her zaman ulusal basın iken (özellikle ajanslar) bu sefer bilgi kaynaklarımızı özellikle sağlık meslek örgütü, sendikalar, işçilerin mesai arkadaşları, aileleri, yerel basın ve memleket dernekleri oluşturdu.

Buna bağlı olarak bir örnek verelim. Bugüne kadar sadece Covid-19 nedenli 16 tarım işçisi ve bir çiftçi ölümü tespit edebildik. Oysa diğer raporlarımızdaki ölümlerin ortalama yüzde 20’sini tarım işkolu oluşturur. Yine bildiğimiz göçmen işçi ölümü yok. Oysa Türkiye’de çalışan nüfusun neredeyse yüzde 10’una yakını göçmen. Yine bazı şehirlerden hiçbir bilgiye ulaşamadık. Yani Covid-19’a bağlı işçi ölümleri çok daha fazladır. Bizim tespit edebildiğimiz ölümlerin birkaç (5-6) katı daha işçi ölümünün olduğunu düşünebiliriz.

Diğer yandan Covid-19’a bağlı ölümlerin büyük bir çoğunluğunu işçi aileleri ve bir dönem evvelki işçi kuşağı olan emekliler oluşturuyor. Özellikle Omicron varyantı sonrası emekli işçilerin ölüm oranı daha da artmış durumda. Bu durum Covid-19’un bir işçi sınıfı (çalışan+emekli) hastalığı olduğunun en büyük göstergesi.

En çok sağlık emekçileri(514), eğitim emekçileri(218), büro çalışanları(114), belediye işçileri (118), güvenlik emekçileri(83) ve fabrika işçileri(125) –ki özellikle metal(36) ve tekstil(31) işçileri– arasında Covid-19 nedenli ölümlerin meydana geldiğini tespit ettik.

Diğer raporlarımızda sendikalı işçi ölüm oranı yüzde 2 civarında oluyordu. Ancak Covid-19 nedenli işçi ölümlerinde sendikalı işçi oranı yüzde 13. Bunun bir nedeni özellikle kayıtdışı ölümleri tespit etmedeki zorluğun getirdiği bilgi eksikliğinin oranı yükseltmesi olabileceği gibi diğer nedeni de geleneksel sendikal hareketin salgınla mücadele konusundaki yetersizliği oluşturmaktadır.

Salgının ikinci yılında Covid-19 nedenli iş cinayetlerinin aylara göre dağılımı şöyle:

2020 yılı Mart ayında en az 14 işçi, Nisan ayında en az 105 işçi, Mayıs ayında en az 30 işçi, Haziran ayında en az 13 işçi, Temmuz ayında en az 16 işçi, Ağustos ayında en az 57 işçi, Eylül ayında en az 52 işçi, Ekim ayında en az 53 işçi, Kasım ayında en az 162 işçi, Aralık ayında en az 242 işçi, 2021 yılı Ocak ayında en az 81 işçi, Şubat ayında en az 38 işçi, Mart ayında en az 36 işçi, Nisan ayında en az 136 işçi, Mayıs ayında en az 121 işçi, Haziran ayında en az 15 işçi, Temmuz ayında en az 3 işçi, Ağustos ayında en az 22 işçi, Eylül ayında en az 57 işçi, Ekim ayında en az 37 işçi, Kasım ayında en az 50 işçi, Aralık ayında en az 28 işçi, 2022 yılı Ocak ayında en az 20 işçi ve Şubat ayında en az 10 işçi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti.

Salgının ikinci yılında Covid-19 nedenli iş cinayetlerinin istihdam dağılımına baktığımızda 1196 ücretli ve 204 kendi nam ve hesabına çalışan hayatını kaybetti. Yani ölenlerin yüzde 85’ini ücretliler yüzde 15’ini ise kendi nam ve hesabına çalışanlar oluşturuyor...

Salgının ikinci yılında Covid-19 nedenli iş cinayetlerinin işkollarına göre dağılımı şöyle:

Sağlık, Sosyal Hizmetler işkolunda 514 emekçi; Ticaret, Büro, Eğitim, Sinema işkolunda 450 emekçi; Belediye, Genel İşler işkolunda 118 işçi; Savunma, Güvenlik işkolunda 83 işçi; Metal işkolunda 36 işçi; Tekstil, Deri işkolunda 31 işçi; Taşımacılık işkolunda 29 işçi; Konaklama, Eğlence işkolunda 23 işçi; Basın, Gazetecilik işkolunda 18 emekçi; Tarım, Orman işkolunda 17 işçi; Petro-Kimya, Lastik işkolunda 17 işçi; Banka, Finans, Sigorta işkolunda 12 işçi; Enerji işkolunda 10 işçi; Gıda, Şeker işkolunda 8 işçi; İnşaat, Yol işkolunda 8 işçi; İletişim işkolunda 5 işçi; Gemi, Tersane işkolunda 5 işçi; Ağaç, Kâğıt işkolunda 4 işçi; Madencilik işkolunda 3 işçi; Çimento, Toprak, Cam işkolunda 3 işçi; Elimizdeki veriler ışığında çalıştığı işkolunu belirleyemediğimiz 6 işçi hayatını kaybetti…

Salgının ikinci yılında Covid-19 nedenli iş cinayetlerinin cinsiyetlere göre dağılımı şöyle: 146 kadın işçi ve 1254 erkek işçi hayatını kaybetti...

Salgının ikinci yılında Covid-19 nedenli iş cinayetlerinin yaş gruplarına göre dağılımı şöyle:

18-27 yaş arası 17 işçi,
28-50 yaş arası 606 işçi,
51-64 yaş arası 598 işçi,
65 yaş ve üstü 147 işçi,
Yaşını bilmediğimiz 32 işçi hayatını kaybetti…

Salgının ikinci yılında Covid-19 nedenli ölenlerin 176’sı (yüzde 12,57) sendikalı işçi, 1224’ü ise (yüzde 87,43) sendikasız. Sendikalı işçilerin işkollarına göre dağılımı şöyle:

Eğitim işkolunda 51 sendikalı işçi, Sağlık işkolunda 31 sendikalı işçi, Belediye işkolunda 21 sendikalı işçi, Metal işkolunda 17 sendikalı işçi, Büro işkolunda 12 sendikalı işçi, Güvenlik işkolunda 11 sendikalı işçi, Kimya işkolunda 8 sendikalı işçi, Taşımacılık işkolunda 8 sendikalı işçi, Tekstil işkolunda 7 sendikalı işçi, Tarım işkolunda 4 sendikalı işçi, İletişim işkolunda 2 sendikalı işçi, Gıda işkolunda 1 sendikalı işçi, Madencilik işkolunda 1 sendikalı işçi, Cam işkolunda 1 sendikalı işçi ve İnşaat işkolunda 1 sendikalı işçi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti.

Salgının ikinci yılında Covid-19 nedenli iş cinayetlerinin şehirlere göre dağılımı:

268 ölüm İstanbul’da; 75 ölüm Ankara; 74 ölüm Kocaeli’nde; 61 ölüm İzmir’de; 53 ölüm Bursa’da; 42 ölüm Mersin’de; 40 ölüm Hatay’da; 38 ölüm Gaziantep’te; 36 ölüm Konya’da; 34’er ölüm Diyarbakır ve Kayseri’de; 30 ölüm Adana’da; 28’er ölüm Aydın ve Denizli’de; 27 ölüm Samsun’da; 26 ölüm Manisa’da; 25’er ölüm Sakarya ve Şanlıurfa’da; 18’er ölüm Antalya ve Trabzon’da; 17’şer ölüm Kahramanmaraş, Osmaniye, Malatya ve Tekirdağ’da; 16’şar ölüm Balıkesir ve Erzurum’da; 15 ölüm Zonguldak’ta; 13 ölüm Çorum’da; 12’şer ölüm Çanakkale, Eskişehir, Muğla ve Van’da; 11 ölüm Edirne’de; 10’ar ölüm Elazığ, Isparta ve Kırıkkale’de; 9’ar ölüm Giresun, Kütahya ve Nevşehir’de; 8’er ölüm Ağrı, Çankırı, Kastamonu, Kırklareli ve Ordu’da; 7’şer ölüm Afyon ve Bolu’da; 6’şar ölüm Amasya, Düzce, Mardin, Tokat ve Uşak’ta; 5’er ölüm Aksaray, Bingöl, Rize ve Sivas’ta; 4’er ölüm Adıyaman, Batman, Erzincan, Karabük ve Karaman’da; 3’er ölüm Bartın, Bilecik, Burdur, Gümüşhane, Iğdır, Kilis, Siirt, Tunceli ve Yalova’da; 2’şer ölüm Bayburt, Bitlis, Hakkari, Kırşehir, Niğde, Sinop ve Yozgat’ta; 1’er ölüm Ardahan, Artvin ve Kars’ta; 8 ölüm Yurtdışında meydana geldi. Muş ve Şırnak’ta Covid-19 nedenli işçi ölümü tespit edemedik..