İzmir'in Çernobili'ne talip olan şirketten iddia: Halk sağlığını tehdit etmiyor!

EGEDESONSÖZ -  İzmir’in Gaziemir ilçesi sınırında bulunan Aslan Avcı Kurşun Fabrikası tarafından yurtdışından getirilen radyoaktif maddelerin fabrika sahasına gömüldüğü tespit edilmiş, ancak bu atıkların bertaraf edilmesi ve bölgenin çevresel olarak temizlenmesi yönünde şimdiye dek ciddi bir adım atılmamıştı. 2022 yılında ise Nükleer Düzenleme Kurulu tarafından EKOVAR A.Ş. adlı şirketin bölgenin çevresel iyileştirme faaliyetine ilişkin yetkilendirildiği bilgisi ortaya çıkmıştı. EKOVAR alanla ilgili gündeme gelen iddialara dair yanıt verdi. Uzmanlar radyoatık alan dolu alanın bölgede yaşayan halkın sağlığını tehdit ettiğini ve alanda işçi sağlığı güvenliği önlemlerinin alınmadığını açıklamıştı. Şirket, konkordato ilan etmeleri ile ilgili de açıklamada bulundu. 

Açıklama şu şekilde:

Son dönemde gerek Sözcü Televizyonu’nun 02.10.2024 tarihinde yayınlanan “Uğur Dündar ile Arena” adlı programında Arena ekibi tarafından hazırlanmış “İzmir’in Çernobili Ölüm Saçıyor” başlıklı haberi devamında, gerek Sözcü gazetesinin internet sitesinde yer alan haberlerinde gerekse diğer internet sitelerinde yer alan haberlerde şirketimiz Ekovar Çevre Grup Geri Dönüşüm Atık Depolama İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin gerçek ile bağdaşmayan, şirketin ticari itibarını zedeleyen iddia ve beyanlara yer verilmiştir. Bu kapsamda söz konusu iddia ve beyanlara ilişkin olarak kamuoyuna bilgi verme gereği doğmuştur.

Öncelikle İzmir ili Gaziemir ilçesinde yer alan eski kurşun fabrikası sahasına ilişkin bilgi verme gereği bulunmaktadır. Aslan Avcı Döküm Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin kendi basın açıklamalarında da ifade edildiği üzere; Aslan Avcı Dökümhanesi, 50’li Yılların ikinci yarısında İzmir Karabağlar’da küçük bir saçma atölyesi olarak faaliyetine başlamıştır. Firma 60’lı yılların sonuna doğru ise Gaziemir yerleşkesine taşınmıştır. 70’li yıllardan itibaren hurda aküden kurşun geri kazanımı yapmaya başlamış, 80’li yılların başından itibaren de tesisini modernleştirme sürecine girerek ‘’hurda akü kırıcı ayırıcı tesisi – döner ergitme fırınları – rafinaj kazanları – modern filtre sistemlerinden’’ oluşan üretim kompleksini tamamlamış ve ülkenin ilk ve tek saçma ihracatçısı olarak 1999 yılından itibaren Batı Avrupa ve Afrika pazarlarına düzenli olarak uluslararası standartlarda ihracat yapmıştır. Firma 2005 yılından itibaren Aslan Avcı Döküm Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi olarak unvanı ile ticari hayatına devam etmektedir. Çevre yasalarının ve yönetmeliklerinin Avrupa Birliği Müktesebatı’na uyum sürecinde, kurşun geri kazanım sektöründe yeniden lisans almıştır. Aslan Avcı şirketi, 2010 Yılında üretim faaliyetine son vermiştir. TAEK tarafından yapılan ölçümlerde sahanın bazı bölümlerinde radyasyon bulaşığı tespit edilmiştir. Aslan Avcı Şirketi konvansiyonel atıklar ile radyasyon bulaşık atıkların yönetimi için üçüncü bir firma ile sözleşme imzalanmıştır. Bu süreçte ÇED Olumlu kararı verilmiştir. Ancak çalışmalar söz konusu firma tarafından tamamlanmamış olduğundan sözleşme karşılıklı olarak feshedilmiştir. 2022 yılı Ekim ayında Şirketimiz Ekovar Çevre Grup Geri Dönüşüm Atık Depolama İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ile Aslan Avcı Döküm Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi arasında anılan eski kurşun fabrika sahasının temizleme ve iyileştirme faaliyetlerine ilişkin sözleşme imzalanmıştır. Yapılan sözleşme Aslan Avcı A.Ş.’nin özel mülkiyetindeki alana ilişkin olup tamamen iki ticari şirket arasında yapılan sözleşmedir. Dolayısıyla herhangi bir ihalenin mevcudiyeti de söz konusu değildir. Ayrıca tüm bu çalışmalar Ekovar Çevre Grup A.Ş.’nin kendi sermayesi ile gerçekleştirilmektedir. Ekovar Çevre Grup A.Ş. tarafından herhangi bir hibe, teşvik alınmamıştır ve herhangi bir kamu kaynağı da kullanılmamaktadır.

Ekovar Çevre Grup A.Ş. olarak; her türlü sanayi ve sağlık sektöründe hizmet veren ve atık üreten kuruluşlara, entegre atık yönetimi ve geri kazanım/bertaraf hizmetleri vermek amacıyla 2007 yılında Ankara’ da faaliyetlerimize başlamış bulunmaktayız. Kamu kurum ve kuruluşları, endüstriyel tesisler, sağlık kuruluşları, elektrik üretim ve dağıtım şirketleri gibi çeşitli sektörler ile entegre atık ve saha yönetimi, tehlikeli ve tehlikesiz atık geri kazanımı ve bertarafı, çevre danışmanlık hizmetleri gibi konularda çalışılmaktadır. Faaliyetlerimiz arasında entegre atık yönetimi, tehlikeli ve tehlikesiz atık geri kazanım, atık elektrikli ve elektronik eşya işleme, atık lityum pillerin geri kazanımı, tehlikeli ve tehlikesiz kimyasal atıkların bertarafı, atıktan türetilmiş yakıt hazırlama, çamur kurutma, atık gaz geri kazanım ve bertarafı, ambalaj atığı toplama ve ayırma, bina yıkım ve endüstriyel söküm, asbest sökümü ve endüstriyel temizlik hizmetleri bulunmaktadır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'ndan almış olduğumuz 14 farklı lisans kapsamında yaklaşık 500 farklı atık kodunun yönetimi konusunda şirketimizin yetkinliği bulunmaktadır

Aslan Avcı A.Ş. ile imzalanan sözleşme akabinde Ekovar Çevre Grup A.Ş. tarafından ivedilikle çalışmalara başlanmıştır. Bu kapsamda; öncelikle sahanın sınırları, GPS ile belirlenmiş ve hali hazır harita ile vaziyet planı oluşturulmuştur. Çevre güvenliği sağlamak ve faaliyet alanına yetkisiz kişilerin girişine engel olmak amacıyla sahanın çevresi kapatılmıştır. Bu süreçte kolluk kuvvetlerinden de destek alınmış ve alan giriş-çıkışı tek noktadan sağlanarak güvenlik kameraları yerleştirilmiştir. Ayrıca özel güvenlik şirketiyle anlaşma yapılmış ve 24 saat koruma sağlanmıştır.
 

17.10.2022 tarihinde Nükleer Düzenleme Kurumu'na (NDK), 13.08.2022 tarihli ve 31922 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan “Radyoaktif Kirliliğe Maruz Kalmış Alanların Çevresel İyileştirme Faaliyetlerinin Yetkilendirilmesine İlişkin Yönetmelik” kapsamında gerekli hazırlıklar yapılarak yetkilendirme başvurusu yapılmıştır. Başvuru sonucunda, Ekovar Çevre Grup A.Ş. 15.03.2023 tarihinde Nükleer Düzenleme Kurumu tarafından yetkilendirme koşulları çerçevesinde radyoaktif kirliliğe maruz kalmış alanda çevresel iyileştirme faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere yetkilendirilmiştir.

Yetkilendirme koşullarının belirlenmesi sürecinde ilgili mercilere konu ile ilgili teknik rapor sunulmuş, bu süreçte 16.06.2023 tarihli 32223 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Radyasyon Acil Durumlarının Yönetimi Hakkında Yönetmelik, 01.09.2023 tarihli 32296 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Radyoaktif Maddelerin Serbestleştirilmesi Ve Salımına İlişkin Yönetmelik ve 07.11.2023 tarihli 32362 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Radyoaktif Atık Ve Kullanılmış Yakıt Yönetimi Yönetmeliği ve Nükleer Düzenleme Kurumu düzenleyici kurul kararları doğrultusunda sunulan teknik rapor ve dokümanlar güncellenmiştir.

Radyoaktif atıkların taşınması ve kabul işlemleri ile ilgili Türkiye’deki tek yetkili kuruluş olan TENMAK ile sözleşme imzalanmıştır. Alanda yapılacak tüm çalışmalara eşlik etmesi ve denetlemesi için A Tipi Uluslararası Gözetim Firması ile sözleşme imzalanmıştır. Yetkili kurumlardan alınan uygun görüşler ve üniversite öğretim üyeleri, alanında uzman kişiler tarafından hazırlanan temizlik / iyileştirme planına alınan onaylar doğrultusunda 2024 Temmuz ayı itibariyle saha çalışmalarına başlanmış olup “A Tipi Uluslararası Gözetim Firması” eşliğinde ulusal ve uluslararası mevzuata uygun olarak resmi kurum ve kuruluşların denetiminde çalışmalar devam etmektedir

Bu açıklamalar kapsamında medyada yer alan ve gerçek ile bağdaşmayan iddia ve beyanlara da kısaca bilgi verme gereği de doğmuştur. Medyada eksi kurşun fabrikası sahası için kullanılan “İzmir’in Çernobili” tabiri ve halkın sağlığının olumsuz etkilendiği iddiaları mevcut durumun gerçekliliğini yansıtmamaktadır. Şöyle ki; anılan eski kurşun fabrikası sahasındaki radyasyon miktarı ölçümleri Ekovar Radyasyon korunma sorumlusu ve A Tipi Gözetim Firması Radyasyon korunma sorumlusu tarafından, işin niteliğine uygun teknik özelliklere sahip özel cihazlar ile gerçekleştirilmektedir. Ölçüm sonuçlarına göre halka yakın yaşam alanlarında tehlikeli bir ölçüm sonucu ile karşılaşılmamıştır.

Sahadaki yüzey doz hızı haritasının çıkartılmasına müteakip, 24.03.2000 tarih ve 23999 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği”ne uygun ölçümler yapılmış, halk sağlığını tehdit eden veya tehlikeli bir durum saptanmamıştır. Kaldı ki Nükleer Düzenleme Kurumu tarafından Gaziemir istasyonunda (istasyon proje sahasındadır.) Radyasyon İzleme ve Uyarı Sistem Ağı (RADİSA) kurulmuştur. Bu sistem kapsamında sürekli olarak anlık veri toplanmakta ve bu veriler herkese açık olarak Avrupa Radyolojik Veri Değişim Platformuna (European Radiological Data Exchange Platform- EURDEP) gönderilmekte ve EURDEP'e aktarılan veriler düzeni olarak takip edilmektedir. Şu ana kadar hiçbir olumsuz durumla da karşılaşılmamıştır. Görüldüğü üzere radyasyon seviyeleri halkın sağlığını olumsuz etkileyecek değerlerde olmadığından medyada yer alan ifade gerçekle bağdaşmamaktadır.

Sahada görev alan çalışanların sağlıkları açısından da sahadaki radyasyon seviyeleri herhangi bir olumsuz etki yaratmamaktadır. Şöyle ki; sahada çalışan personellere Türkiye Enerji Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) ve TENMAK tarafından onaylı eğitim kuruluşları tarafından Radyasyon Ölçümü ve Radyasyondan Korunma (RÖRK) ile Radyoaktif Madde Taşımacılığında Radyasyondan Korunma (RMTRK) kursları verilmiştir. Çalışma alanında kullanılacak tüm cihazlar ve ekipmanlar gereksinime uygun nitelik, adet ve yeterlilikte temin edilerek sahada konumlandırılmış ve ilgili saha personellerin kullanımına tahsis edilmiştir. Ayrıca sahaya adımını atan herkesin elektronik ve pasif dozimetreler ile maruz kaldığı radyasyon miktarı sürekli olarak ölçülmekte ve takip edilmektedir. Çalışanlara ilişkin tüm bu ölçüm sonuçları aylık olarak ilgili personel ile paylaşılmaktadır. Şu ana kadar bu hususlara ilişkin olarak herhangi bir olumsuz durumla karşılaşılmamıştır.

Önemle belirtmek gerekmektedir ki şirketimiz tarafından gerçekleştirilen faaliyetlerin kapsamı radyoaktivite bulaşmış atığın “bertarafı” olmayıp eski kurşun fabrikası sahasının “temizleme ve iyileştirme” faaliyetleridir. Bu kapsamda radyoaktivite bulaşmış atıklar işin niteliğine uygun cihazlar ve alanında sertifikalı personeller ile tespit edilecek, tespit edilen atıklar ise TENMAK tarafından belirlenen paketleme ve taşıma standartlarına uygun olarak yapılan sözleşme kapsamında TENMAK’a teslim edilecektir. Radyoaktivite içermeyen atıklar ise mevzuata uygun olarak Mobil Tehlikeli Atık Takip sistemi (MoTAT) üzerinden bakanlıkça lisans verilen firmalara gönderilmektedir.

Ayrıca belirtmek gerekir ki Aslan Avcı A.Ş. tarafından eski kurşun fabrikasında gerçekleştirilen faaliyetlere ilişkin olarak bilgilendirme web sitesi açılmıştır. Web sitesi üzerinden temizlik ve iyileştirme faaliyetlerine ilişkin gerekli açıklamalar ve bilgilendirmeler Aslan Avcı A.Ş. tarafından da yapılmaya devam edilecektir.
 

Son olarak konkordato sürecine ilişkin olarak da açıklamalarda bulunma gereği doğmuştur. Şöyle ki; 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen ve “asrın felaketi” olarak anılan ve ülkemizi derinden etkileyen Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle şirketimizin nakit akışı sekteye uğramış, ekonomik dalgalanmaların etkisiyle alacaklarının tahsili konularında problemler yaşamıştır. Bu durumun şirketimiz faaliyetlerine etkilerinin en aza indirilmesini teminen 24.06.2024 tarihinde konkordato talebinde bulunmuştur. Şirketimiz birçok firmanın konkordato teklifinden farklı olarak borca batık değildir, yani mal varlığı borçlarının çok üzerindedir. Alacaklarını tahsil etmesine müteakip ödemelerini yapabilecek durumdadır. Şirketin rutin ticari faaliyetleri devam etmekte işçilerinin ödemelerini yapmakta ve işlerini özenle takip etmektedir. Feshedilen ihale ve ruhsatı bulunmamaktadır.

Bu nedenle konkordato ön projesinde belirtildiği şekilde şirket faaliyetlerinin devamlılığını sağlama, bu süreç içerisinde nakit akışlarının etkilenmemesi, yaşanan olumsuzlukları azaltılması için Konkordato talebi doğrultusunda Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından 26.06.2024 günü saat 18:20’den itibaren geçerli olmak üzere 3 (üç) ay süre ile şirketimiz lehine geçici mühlet verilmesine ve 3 (üç) kişiden oluşan geçici konkordato komiseri heyetinin atanmasına karar verilmiştir. Bu süreçte ise ticari faaliyetlerine komiser heyeti nezaretinde devam etmiştir.

Ayrıca konkordato hükümleri kapsamında şirketimizin taraf olduğu sözleşmeler ile sözleşmeler kapsamındaki edimlere devam edilmiştir. Finansal durumun iyileşmesi, ticari faaliyetlerin normalleşmesi ve devamlılığın sağlanması nedeniyle şirketimizin talebiyle 24.09.2024 tarihinde Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından geçici mühletin bitim tarihinden başlamak üzere geçici mühlet süresinin 2 ay süre ile uzatılmasına karar verilmiştir. Gelinen aşamada şirketimiz faaliyetlerini komiser heyeti nezaretinde sürdürmekte, finansal açıdan durumunu iyileştirmekte ve mevcut finansal durumunu yeniden yapılandırmakta ve ticari hayatına kesintisiz devam etmektedir.

Tüm bu açıklamalar ışığında, medyada yer alan şirketimizin ticari itibarını zedeleyen gerçeği yansıtmayan ve dayanağı olmayan iddia ve beyanlara ilişkin her türlü hukuki hakkın saklı tutulduğunu belirterek kamuoyunu bilgilendirme gereği doğmuştur. Tüm Süreç boyunca da şirketimiz tarafından yapılan işlemlere ilişkin kamuoyu bilgilendirilmeye devam edilecektir.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur.