İzmir'de yeni kriz... Ölüm gemisine bakanlık izni!

Metehan UD / EGEDESONSÖZ - 1963’te Fransız donanmasında Foch adıyla görevine başlayan ve 2000 yılında Brezilya’ya satılarak Nae Sao Paulo ismini alan uçak gemisinin İzmir'in Aliağa ilçesinde söküleceği iddiaları geçtiğimiz yıl tartışmalara neden olmuştu.

Kullanım ömrünü tamamladığı için hurdaya ayrılan uçak gemisini geri dönüşüm için İzmir Aliağa’da faaliyet gösteren SÖK Denizcilik tarafından alındığı ileri sürülmüştü. 32 bin 800 ton ağırlığındaki, 265 metre boyunda ve 32 metre genişliğindeki Clemenceau sınıfı hafif uçak gemisi NAe São Paulo’nun 1 milyar 880 bin ABD doları karşılığında SÖK Denizcilik adına Rio de Janeiro’da faaliyet gösteren Cormack Marítima satın almıştı. Cormack Maritima Müdürü Jorge Cormack geminin sökülmek üzere Türkiye’ye gönderileceğini belirtmişti. Gemide 600 ton asbest olduğu ileri sürülüyor. 1 mikron asbestin dahi akciğer ve gırtlak kanserine yola açtığı biliniyor.

ŞARTLI ONAY!
Gemiyle ilgili yeni bir gelişme daha yaşandı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın gemi için onay verdiği öğrenildi. Yazıda gemide standartların üzerinde radyoaktif madde bulunması durumunda geminin karaya yanaşmasına izin verilecek. Aksi halde gemi ihracatçı ülkeye geri gönderilecek.

Yazıda şu ifadeler yer aldı:

"Bakanlığımızın, planlanan taşımanın Basel Sözleşmesi hükümlerine uygun yapılması, mümkün olduğunca atıklardan arındırılmış olması, gemide radyoaktif madde bulunmaması ve geminin radyasyon ölçümlerinin fon seviyesi altında bulunması şartıyla itirazı bulunmamaktadır. Gemi ülkemize geldiğinde yanaşma izni verilmeden yetkili kurum tarafından radyasyon ölçümleri yapılacak ve ölçümlere ilişkin harcamalar Sök Denizcilik ve Tic. Ltd. Şti. tarafından karşılanacaktır. Ölçüm sonucunun beyan edildiği gibi fon seviyesi değerlerinin altında olduğunun ve gemide radyoaktif madde bulunmadığının tespit edilmesi halinde gemi, söküm tesisine yanaştırılacaktır. Ölçümler sonucunda gemide beyana aykırı radyasyon çıkması durumunda gemi ihracatçı ülkeye geri gönderilecektir."

ASUD: ASBEST BOMBASI GELİYOR
Asbest Söküm Uzmanları Derneği Başkanı Mehmet Şeyhmus Ensari tarafından yapılan açıklamada gemi için 'asbest bombası' tanımlaması yapıldı. Açıklamada "Yani kısaca Aliağa’da yaşayanların tamamını etkileyebilecek ve hatta öldürebilecek miktarda “ASBEST BOMBASI” geliyor, Aliağa, İzmir ve Ege Denizi büyük risk altındadır. Geminin bugünkü Aliağa Gemi Sökümü şartlarında sökülmesi “TOPLU KATLİAM” demektir." 

Açıklamanın tamamı şu şekilde: 

Aliağa’ya ne yazık ki ASBEST BOMBASI Nae Sao Paulo gemisi geliyor!

Bilindiği üzere Brezilya Donanması'na ait Fransız yapımı NAe Sao Paulo gemisi Şubat 2017'de Brezilya Donanması tarafından devre dışı bırakıldı.

12 Mart 2021 tarihinde Aliağa’da gemi sökümü faaliyetinde Türk firması Sök Denizcilik ve Tic. A.Ş. tarafından Türkiye'de Aliağa’da sökülmek üzere satın alındı.

Yaklaşık 16 aydır Türkiye’ye gelmesi için TEHLİKELİ ATIKLARIN SINIRLAR ÖTESİ TAŞINIMININ VE BERTARAFININ KONTROLÜNE İLİŞKİN BASEL SÖZLEŞMESİ hükümleri, çeşitli formaliteler izinler ve yazışmalar tamamlandı ve gemi römorkörlar ile çekilerek Rio de Janeiro’dan Aliağa’ya yola çıkmak üzeredir.

Aliağa’da gemi sökümü ve diğer tersanelerdeki gemi tamir ve bakımı, Asbest ve tehlikeli madde maruziyeti açısından ve gerekse İş Sağlığı ve Güvenliği açısından “Türkiye’nin kanayan yarasıdır”.

Sn. Çevre ,Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat KURUM’un mecliste verilen soru önergesine verdiği cevap olan;

“5 yılda 714 gemi sökümü ve 241 ton asbest bertarafı açıklaması” Aliağa gemi sökümünde ASUD olarak endişelenmekte haklı olduğumuzu bir defa daha göstermiştir. Kaldı ki Sao Paulo gemisinin ikizi olan “Clemenceau” gemisinde 760 ton asbest olduğu bilgisine sahibiz, burada diğer tehlikeli maddeleri de hesaplarsanız 1000 ton üzeri tehlikeli madde ile yüklü adeta bir bombadır.

Bu durumda geminin Türkiye’ye söküm için gelmesi bakanlığın 5 yılda 714 gemi sökümünden bertaraf edildiği ileri sürülen 241 ton asbestin 3 katından fazladır. Bu da gösteriyor ki Aliağa gemi sökümlerinde gerek çalışanlar ve gerekse çevre halkı asbeste maruz bırakılmıştır.

Geçtiğimiz günlerde Ege İşçi Birliği ile müştereken yapmış olduğumuz çalışmada Gemi söküm işçilerine asbestli duvar panellerini herhangi bir kişisel koruyucu donanım sağlanmadan işçilere elleriyle söktürüldüğü ve alınan numunede asbestin en tehlikeli türlerinden olan “Amosit” (kahverengi asbest) asbeste rastlandığını kamuoyuna duyurmuştuk.

Yani kısaca Aliağa’da yaşayanların tamamını etkileyebilecek ve hatta öldürebilecek miktarda “ASBEST BOMBASI”geliyor, Aliağa, İzmir ve Ege Denizi büyük risk altındadır. Geminin bugünkü Aliağa Gemi Sökümü şartlarında sökülmesi “TOPLU KATLİAM” demektir