İzmir Körfezi'nde harekete geçiliyor... 15 maddelik manifesto!

Oktay GÜÇTEKİN / EGEDESONSÖZ - İzmir Körfezi'nde yaşanan toplu balık ölümleri ve yaygın kirliliğinin ardından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bölgede inceleme başlatmıştı.

Bakan Murat Kurum’un talimatlarıyla önce İzmir Körfezi Koordinasyon Kurulu ardından 35 akademisyenden oluşan İzmir Körfezi Bilim Kurulu oluşturulmuştu.

İzmir Körfezi’nde, atık su arıtma tesislerinde ve derelerde inceleme yapan Bilim Kurulu üyeleri ‘İzmir Körfezi Acil ve Kısa Vadeli Eylem Planı’nı hazırladı. 

Hazırlanan plan sonrası bilim kurulu düzenlediği 'Nefes Seferberliği' toplantısına start verildi.

Toplantıya Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı Fatma Varank, İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkanı Cemil Tugay ve İzmir Valisi Yardımcısı Mehmet Sadık Tunç da katıldı.

15 maddelik 'İzmir Körfezi Acil ve Kısa Vadeli Eylem Planı’nın hazırlanması sonrası Körfez'de kasım ayı sonuna kadar eylemlere geçilmesi kararları alındı. Eylem planında öncelikli olarak İzmir Körfezine ulaşan kirliliğin önlenmesi gerektiği vurgulandı.

Bilim Kurulu tarafından hazırlanan eylem planları ise şöyle:

Acil Eylemler

1. Çiğli Atıksu Arıtma Tesisinin; Mevzuata ve tekniğine uygun olarak işletilmesi, SAIS sisteminin devreye alınması, By-Pass hattının kapatılarak, taşkın savağının teşkil edilmesi, taşkın savağı çıkışının online izlenmesi, 4. fazın devreye alınması (İZBB)

2. İç Körfeze ulaşan derelerde ivedi temizlik çalışmalarının başlatılması, İzmir Körfez'inde, tüm atıksu hatlarına ve yağmur suyu kanallarına yapılan bağlantıların kontrol altına alınması, (İZBB)

3. Alıcı ortama yapılan deşarjların kontrol altına alınması amacıyla izleme ve denetim çalışmalarının sıklaştırılması, (İZBB)

4. Ana kuşaklama kanalı, kollektör hatlarında öncelikli olmak üzere tüm atıksu hatlarında ve terfilerde sorunların tespiti, temizlik, bakım onarım gibi gerekli iyileştirmelerin yapılması, (İZBB)

5. İZSU Atıksuların Kanalizasyon Şebekesine Deşarj Yönetmeliği'nin azot ve fosfor karbon parametrelerini de içerecek şekilde revize edilmesi,  (İZBB ve Bakanlık koordineli)

6. "Bulut Temelli Bilgi Paylaşım Sistemi" oluşturulması, (Bakanlık)

7. Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme Programı kapsamında İzmir Körfezi izleme ağının genişletilmesi, (İZBB)

Kısa Vadeli Eylemler:

8. Çiğli Atıksu Arıtma Tesisi'nin deşarj yerinin İç Körfeze en az etkisi olacak şekilde yeniden değerlendirilmesi, (İZBB ve Bakanlık koordineli)

9. İç körfeze ulaşan derelerde rüsubat kontrolünün sağlanması ve rüsubat kaynaklı kirliliğin azalması amacıyla seki , eşik, tersip bendi ve bunun gibi sistemlerin değerlendirilerek uygun olanların hayata geçirilmesi, (İZBB ve DSİ))

10. Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme Programı kapsamında erken uyarı sistemlerinin kullanılabilirliğinin araştırılması, (Çevre,Şehircilik İklilm Değişikliği Bakanlığı)

11. Körfez su kalitesinin etkisinin ortaya konulması, körfezde ivedi dip tarama çalışması yapılan alanların tespit edilmesi olası dip tarama faaliyeti sonucu çıkacak tarama malzemesinin çevresel yönetimi alternatiflerinin değerlendirilmesi, (Çevre,Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı koordinasyonunda İzBB ve Ulaştırma Bakanlığı tarafından)

12. İzmir Körfezi'nde deniz suyunu filtre ederek beslenen su ürünlerine yönelik düzenlemeler yapılması, (Tarım ve Orman Bakanlığı)

13. İzmir Körfezi ekosisteminin daha iyi anlaşılmasına yönelik ayrıntılı araştırmaların ve izleme çalışmalarının başlatılması, (Çevre, Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı)

14. Kirlilikle biyolojik mücadele ve denizin oksijenlendirilmesine yönelik dünyada ispatlanmış uygulama örneklerinin İzmir Körfezi'nde uygulanabilirliğinin Bilim Kurulunca değerlendirilmesi, (Çevre,Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı)

15. İzmir Körfezi'nin korunması su verimliliği deniz çöpleri vs konularında bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi amacıyla sürekli eğitim programlarının yürütülmesi. (Çevre, Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı koordinasyonunda kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve STK’lar tarafından yürütülmesi)

KİMLERİN HANGİ GÖREVİ YAPACAĞI BELLİ OLDU
Toplantı sonrası sorulan soruları yanıtlayan Varank, eylem planının ne zaman hayata geçeceği sorusuna , “Acil eylem planı bugünden itibaren yürürlüğe koyuldu zaten. Yani orada görev tanımları, kimlerin hangi görevleri yapacağı belli oldu. İçeride uzun bir zaman, tam iki saate yakın herhalde, bunları tartıştık, görüştük. Bu tip durumlarla birlikte, hocalarımız sorumlu olan kuruluşları belirledik ve eylemlerimizi hayata geçirmiş olduk. Şimdi, bundan sonraki orta ve uzun vadeli eylemlerimiz, aslında eylem planı şeklinde çıkacak. Burada süreleri de şu şekilde göreceksiniz: Hangi zaman diliminde kim hangi eylemi yapacak?” yanıtını verdi.

DAHA FAZLA KİRLENMESİNİ ÖNLEMEK İSTİYORUZ
İlk hedeflerinin körfez kirliliğini engellemek olduğunu belirten Varank, “Bu acil eylemlerin içeriğine bakarsanız, asıl hedefimiz ilk etapta karasal deşarjı engellemek. Bir şekilde atığı engellersek, denizin daha fazla kirlenmesini, körfezin daha fazla kirlenmesini önlemek istiyoruz. Zaten ilk eylem maddesi de öyle başlıyor. Bununla ilgili Büyükşehir Belediyemiz ile birlikte çalışmalarımız zaten başladı. Sahada eylemleri son aşamaya getirmiş ve tamamlanmaya yakın olanlarımız var. Süreçteki orta ve uzun vadeli eylemler, açıklanan süreçte yapılacak olan eylemler zaten” diye konuştu.

ALLAHIN İZNİYLE BAŞARACAĞIZ!
Belediyeler ile merkezi hükümet arasında iş birliği ve uyum konusunda nasıl bir süreç işlediğinin sorulmasına yanıt veren Varank, “Sayın Bakanımız buraya geldiğinde yerelde belediye başkanımız burada yoktu, ama başkan vekili toplantıdaydı. Daha sonraki hafta Büyükşehir Belediye Başkanı, Sayın Bakanımızı ziyaret etti ve orada kararlaştırıldı. Çalışmaların başlatılması ve ondan sonraki toplantılarda da hem çalıştayda hem de bugünkü toplantıda Büyükşehir ve sorumlu olan İŞKUR, toplantının başından beri buradaydılar. Uyum içerisinde bu işi, bu süreci tamamlamak istiyoruz. Bu tabii zor ve meşakkatli bir süreç. Körfezin kirliliği çok uzun bir zamanda, bir günde veya haftada değil, yıllar içinde oluşmuş bir kirlilik. Bu kirliliğin giderilmesi için bir yol haritası çizildi ve uygulamaya da başlayacağız. Yol haritası çizildikten sonra yapmak daha kolay. Kim hangi sorumluluğu üstlenecekse, bu eylem planı ile belirlendi. Herkes üstüne düşen sorumluluğu yerine getirdiği müddetçe, bu işi Allah'ın izniyle başaracağız” ifadelerini kullandı.

Yerel yönetimlerin ve merkezi hükümetin bütçesini ayarlayacağına dikkat çeken Varank,“İller Bankası biliyorsunuz, tüm yerel belediyelere altyapı hizmetleri için destek veriyor. Burada Bakanlık olarak her türlü sorumluluğu yerine getirmek için çalışacağız. Bu eylemleri ortaya koyduğumuzda, bunun bütçesini de hem yerel hem de merkezi hükümet kendi bütçesiyle destekleyecek. Eylem planını sınıflandırıp tarihlendirdiğimiz zaman, Kasım ayı sonunda sizlerle de paylaşacağız. Sizler de burada görmüş olacaksınız” dedi.

Cemil Tugay’ın içeriden kızgın çıktığı yönünde sorulan soruya yanıt veren Varank, “İçeride hiçbir sorun yaşanmadı. Başkan Bey geç kaldı, sonuna kadar da dinlemek istediği için biraz geç kaldı sanırım” şeklinde konuştu.

SORUMLU OLAN BELEDİYE
Sorumluluğun kimde olduğunun sorulmasına da yanıt veren Varank, “Sorumlu olan kuruluşlar belli. Körfezin temizliği sorumlu olan kuruluş belediyedir. Geçmişte de yapılan çalışmalar var zaten. Limanın açılması, derinleştirilmesi ile ilgili Ulaştırma Bakanlığı’nın da zamanında verilmiş görevleri var. Kısmen bu görev yerine getirilmiş ve şu anda şehir geçişi için yeterli derinlik açılmış. Ama bunun artırılması ile ilgili bilim kurulundan da huşu derinliği denilen noktada Ulaştırma Bakanlığı üstüne düşeni yapacak. Bugünkü eylem planlarında onlar da var. Belediyeye bu kirlilik sorunu ile ilgili görev verildi. Ancak burada görev her zaman yereldedir. Tüm havzaların, denizlerin, kıyıların ve körfezin temizliği yerel yönetimlerin sorumluluğundadır. Biz Bakanlık olarak elimizden gelen desteği vereceğiz ve süreci işleteceğiz” diye konuştu.